LuenTai Blog

                  မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇဢွၼ်ၼၼ်ႉ မီးလိင်းတူဝ်ၼိူင်ႈ၊ ဢွၼ်ႁူဝ်ၽွင်းငမ်းလိင်းတင်းလၢႆ။ ၶဝ်ယူႇသဝ်းတီႈၼႂ်း ထိူၼ်ႇလူင် တိၼ်လွႆသဝ်မိူင်း။ တီႈၼႂ်းထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ မီးၼမ်ႉမႄႈၼိူင်ႈ။ ႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉသမ်ႉမီးတူၼ်ႈ မၢၵ်ႇမူင်ႊလူင်တူၼ်ႈၼိူင်ႈ။ မၢၵ်ႇမူင်ႊတူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၼမ်ႉဝၢၼ်ၼမ်ႉလႅမ်ႉ(ဢရသႃႇ)မၼ်းဝၢၼ်တွၼ်းတေႉ တေႉ။ ၶိင်ႇမၢၵ်ႇမူင်ႊသုၵ်းမႃး ၽုင်လိင်းၶဝ်မိူဝ်းၵိၼ်တႃႇသေႇ။ မီးၶႃႊမၢၵ်ႇမူင်ႊၶႃႊၼိူင်ႈ၊ ၵွမ်းလိူၼ်းၸမ် ၽႅဝ်ၵႄႈၵၢင်ၵႄးၼမ်ႉ။ မၢၵ်ႇမူင်ႊသုၵ်း ႁူင်ႈတူၵ်းၼမ်ႉ လႆမိူဝ်းထိုင်မိူင်းပႃႇရႃႇၼသီႇၵႂႃႇ။ ၽူႈၸၢင်ႊသၵ်ႉ တၢဝ်းၵဵပ်းလႆႈသေ ဢဝ်မိူင်းသၢၵ်ႈ ၸဝ်ႈမုၼ်ယႂ်ႇၶုၼ်ႁေႃၶမ်း။

                    ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလႆႈၵိၼ်ၸိမ်း ႁူႉၼမ်ႉလႅမ်ႉ(ဢရႃႉသႃႇ)မၢၵ်ႇမူင်ႊသေလႄႈ၊ ၸင်ႇႁွင်ႉဢဝ်ၸဝ်ႈၵၢင်ႇ လႃႊထိူၼ်ႇ(မူးသိူဝ်း)ၶဝ် ၼႄတၢင်းသေ သွၵ်ႈႁႃတူၼ်ႈမၢၵ်ႇမူင်ႊၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ၸူမ်းသိူဝ်း ပိတ်းၵိၼ်မၢၵ်ႇမူင်ႊ ဢိမ်ႇဢိမ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈ၊ ဢွၼ်လပ်းၼွၼ်းလိုဝ်ႈမွႆႈၵႂႃႇ တီႈငဝ်ႈတူၼ်ႈမၢၵ်ႈမူင်ႊၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ၽွင်းၼၼ်ႉၽုင်လိင်းၶဝ် ၸင်ႇဢွၼ်လၵ်ႉလွမ် ၶိုၼ်ႈၵိၼ်မၢၵ်ႇမူင်ႊယူႇယဝ်ႉ။

                   ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၽႅတ်းတိုၼ်ႇမႃး လႆႈႁၼ်ၽုင်လိင်းသေလႄႈ၊ ႁွင်ႉၸႂ်ႉၸဝ်ႈၵၢင်ႇၶဝ် လွမ်ႉႁွပ်ႈတူၼ်ႈ မၢၵ်ႇမူင်ႊဝႆႉ။ လိင်းတင်းလၢႆၵေႃႈ ၵူဝ်ႁေသေဢွၼ်ၵႂႃႇၸူးၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်လိင်းၼၼ်ႉၸင်ႇ ဝႃႈ “ၵဝ်တေတၢႆတၢင်ၸိူဝ်းသူ-ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈလွတ်ႈၽေးၶဵၼ်”ၼႆယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၸင်ႇတႆႇၸွမ်းၶႃႊ မၢၵ်ႇမူင်ႊဢၼ် ၵွမ်းလိူၼ်းၸူးၵႄးၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢဝ်မႃႇဢဝ်ႁႅင်းသေ၊ ၶုၼ်ႇႁုၵ်ႉၵျွၵ်းဝႅၼ်ၽႅတ်းထိုင် တူၼ်ႈမႆႉလူင် ၽၢၵ်ႇပုၼ်ႉၼမ်ႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉၼႅတ်ႈလူင်းတူၼ်ႈမႆႉၼၼ်ႉသေ၊ ႁႃဢဝ်ၸိူၵ်ႈၶိူဝ်း၊ ၶိုၼ်ႈမိူဝ်း မတ်ႉၸပ်း ပၢႆၶႃႊမႆႉၽၢႆႇပုၼ်ႉၼမ်ႉယဝ်ႉ။ ဢဝ်ၸိူၵ်ႈၽၢႆႇၼိူင်ႈ သမ်ႉမတ်ႉၸပ်းတီႈဢႅဝ်မၼ်းသေ ၶုၼ်ႇ ႁုၵ်ႉၽႅတ်းဝႅၼ် ၶိုၼ်းၸူးၶႃႊမၢၵ်ႇမူင်ႊၽၢၵ်ႇၼႆႉ။
ၵွႆးၵႃႈၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈၸိူၵ်ႈၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ပွတ်းၵႂႃႇဢိတ်းၼိူင်ႈလႄႈ၊ မိုဝ်းမၼ်းတေႃႉတႄႉတၢဝ်းဝၵ်ႉလႆႈၶႃႊ မၢၵ်ႇမူင်ႊၵူၺ်း။ မၼ်းၸင်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ“လိင်းတင်းလၢႆဢိူၺ်း-ဢွၼ်ၵၼ်တႆႇ ယဵပ်ႇၵွင်းလင်ၵဝ်သေ၊ ၵႂႃႇၸွမ်း ၸိူၵ်ႈၶိူဝ်း ႁႂ်ႈလွတ်ႈၽႅဝ်ၽၢၵ်ႇပုၼ်ႉၼမ်ႉၽႂ်းၽႂ်းတႃႉ”...ၼႆယဝ်ႉ။

                 လိင်းၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ထွမ်ႇဢဝ်ၵႂၢမ်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်သေ လိဝ်းဝၵ်ႉၸုင်ၸၼ် ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈႁႂ်ႈလွတ်ႈ ၽႄး ၽႅဝ်ထိုင်ၽၢႆႇပုၼ်ႉၼမ်ႉ တင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ၵိုတ်းဝႆႉလိင်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉတူဝ်လဵဝ်။ ၵွပ်ႈမၼ်း ႁိူဝ်ႉ ၼူၼ်းဢူၼ်ႈၸႂ်ၼႃႇလႄႈ၊ လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းတီႉၺွပ်းယဝ်ႉ။

                 ၵမ်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၸင်ႇထၢမ်ဝႃႈ “ၵွပ်ႈသင်လႄႈဝမ်ႉပွႆတူဝ်ၸႂ်သေ ၶၢမ်ႇတၢႆတၢင်လိင်းတင်း လၢႆလႃႇ?”ၼႆ။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်လိင်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇတွပ်ႇဝႃႈ“ၵွပ်ႈၵဝ်ပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၽွင်းငမ်းလိင်းတင်း လၢႆလႄႈဢိူဝ်ႈ။ ၸဝ်ႈမုၼ်ယႂ်ႇၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ယိူင်ႈဢဝ်ၵဝ်လိင်းသေ ႁူမ်ႇလူမ်ႈၽွင်းငမ်းၵူၼ်းမိူင်း ႁႂ်ႈ လႆႈလွတ်ႈၽေးၶဵၼ်သေတႃႉ”... သင်ႇသွၼ်ၼင်ႇၼႆသေ-ဢဝ်သၢႆၸႂ်မူတ်း ပူတ်းၸႂ်ၶၢတ်ႇၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ် ယဝ်ႉ။

                  ၸင်ႇဝႃႈ-ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်လႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼၢမ်းၼႃႈၼႆႉ ပဵၼ် ပိူင်လူင်ၵူႊလွင်ႈလွင်ႈယဝ်ႉ။ လမ်ႇလွင်ႈၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉလိူဝ်ပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈမီးၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၸိုင် တေပွင်ႁဵတ်းလႆႈ၊ ၽႅဝ်ထိုင်ယွတ်ႈ ႁူတ်ႈထိုင်တီႈလႆႈယူႇၵူႊလွင်ႈလွင်ႈ။
ၽိုၼ်ဢိင်- ပပ်ႉလူႁဵၼ်း(မၢႆ-႑) ၼႃႈလိၵ်ႈ4-5

           လွင်ႈဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းႁဝ်းပေႃးလႆႈယူႇလီႁႅင်းၼႆႉ ငဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်(ဢႃႇႁႃႇရ)တၢင်းၵိၼ်ထၢတ်ႈ လဵင်ႉၸႂ်ယဝ်ႉ။ ပိူဝ်ႈၼႆ မိူဝ်ႈၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇၵဵဝ်ႉဢွၼ်ႇဢွၼ်ႇသေ ၸင်ႇဢိုၼ်။ (ဢႃႇႁႃႇရ) တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်မႅၼ်းမုၼ်းတွမ်လႄႈ ၽုၼ်ႇမုၵ်ႉၽွင်လိၼ် ၽုၵ်းတိူဝ်ႉသႂ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၵိၼ်။ ပေႃးၵိၼ်မႅၼ်ႈ တၵ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ယဝ်ႉ။
            ဢႃႇႁႃႇရဢၼ်ၸၢင်ႊပၼ် ပဵၼ်ဢဵၼ်ပဵၼ်ႁႅင်းၸမ်း - ၼမ်ႉၼူမ်းဝူဝ်း၊ ၶႆႇၵႆႇ၊ ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်း ၶဵဝ်၊ လုၵ်ႈမၢၵ်ႇလုၵ်ႈတႅင်၊ ႁူဝ်ထူဝ်ႇႁူဝ်မၼ်း တႄႇဢဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇယဝ်ႉ။ၼမ်ႉသႂ်ၼမ်ႉလီၼမ်ႉသႅၼ်ႈၼမ်ႉမုတ်းၼႆႉပဵၼ်ပုၼ်ႈပၢင်ႈၵူၼ်းႁဝ်း တႃႇယူႇလီမီးႁႅင်းတေႉတေႉ။ ပေႃးဢမ်ႇလႆႈၵိၼ်ၼမ်ႉၸိုင် ၸူဝ်ႊသၢၵ်ႈၵေႃႈတၵ်းတေဢမ်ႇယၢဝ်းလႆႈ။ ပေႃးလႅတ်ႇမႆႈမႃးထၢတ်ႈၼမ်ႉ ၼႂ်း တူဝ် ၵူၼ်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ၸိူမ်ႈပဵၼ်ႁိူဝ်ႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇ။ ပိူဝ်ႈၼႆလႄႈၵူၼ်းႁဝ်းၼိူင်ႈဝၼ်းထုၵ်ႇလီၵိၼ်ၼမ်ႉ တီႈ ဢေႇသုတ်းမၼ်း သၢမ်ၵွၵ်း သီႇၵွၵ်းယူႇယဝ်ႉ။

               လူမ်းၵတ်းလူမ်းယဵၼ်ၼႆၵေႃႈ ထႅမ်ပၼ်လွင်ႈယူႇလီပိူင်ၼိူင်ႈ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးလူမ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႊ ထူၺ်ႈၸႂ်။ ဢသၢၵ်ႈၵေႃႈတၵ်းတေဢမ်ႇယၢဝ်းလႆႈ။ ၼႂ်းလူမ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပႃးထၢတ်ႈလူမ်းလဵင်ႉၸႂ်‘ဢွၵ်ႉသီႇ ၵျိၼ်ႇ’။ ပဵၼ်ထၢတ်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈလိူတ်ႈလူမ်းၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလီမႃးတေႉတေႉ။

                သၢႆလႅတ်ႇဝၼ်းၼႆၵေႃႈထႅမ်ပၼ်လွင်ႈယူႇလီပိူင်ၼိူင်ႈ။ တူၺ်းဢဝ်တူၼ်ႈမႆႉတူၼ်ႈမွၵ်ႇၶဝ်ၵေႃႈႁူႉလႆႈ ယူႇ။ တူၼ်ႈဢွၼ်ႇတူၼ်ႈယႂ်ႇ လႂေ် ၵႃႈ ဝၢႆႇၸူးတႃဝၼ်းၵမ်ႈၼမ်။ ပေႃးဢမ်ႇလႆႈသၢႆလႅတ်ႇလႅင်းဝၼ်း ၶဝ် ဢမ်ႇယႂ်ႇလႆႈ။ ထၢတ်ႈဢၼ်မီးၼႂ်းသၢႆလႅတ်ႇတင်းလၢႆၼၼ်ႉ မၼ်းၸၢင်ႊႁဵတ်းႁႂ်ႈၼိူဝ်ႉၼင်ႁဝ်း ၵႅၼ်ႇၶႅင်မီး ႁႅင်းယဝ်ႉ။
ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ လီၼွၼ်းႁမ်ႉၸဝ်ႉ၊ လုၵ်ႉႁမ်ႉၸဝ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းလူင်ၼႆႉယေႈဝၼ်း ထုၵ်ႇလီၼွၼ်း ၸဵတ်းမူင်းတေႃႇပႅတ်ႇမူင်း။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိုင်ၸွမ်းလူၺ်ႈၸူဝ်ႊၶူပ်ႇၶဝ်သေ ယိုင်ႈလဵၵ်ႉယိုင်ႈ ၶႅၼ်းလီၼွၼ်းႁိုင်ႁိုင်ယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸူဝ်ႊၶူပ်ႇ(ဢသၢၵ်ႈ)12 ၶူပ်ႇထုၵ်ႇလီၼွၼ်း 10 ၸူဝ်ႊမူင်း၊ 2 ၶူပ်ႇ 12 ၸူဝ်ႊမူင်း၊ ၼိူင်ႈၶူပ်ႇ 14 ၸူဝ်ႊမူင်း၊ ႁူၵ်းလိူၼ် 16 ၸူဝ်ႊမူင်း၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႅင်ၶဝ် 18 တေႃႇ 20 ၸူဝ်ႊမူင်းယဝ်ႉ။ သင်ႁဝ်းလႆႈၼွၼ်းဢိမ်ႇၸိုင်တၵ်းတေ ယူႇလီမီးႁႅင်းယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်- ပပ်ႉလူႁဵၼ်း(မၢႆ-႑) ၼႃႈလိၵ်ႈ4

ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼႆႉၵမ်ႈၼမ် ၼပ်ႉယမ်ၵိူဝ်းလီ ‘ၸၢဝ်ႈပုတ်ႉထ’မီးႁူဝ်ပၢၵ်ႇပႅတ်ႇသိပ်း။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၼပ်ႉထိုဝ်ၶရဵတ်ႉ၊ မူႇသလိမ်ႇ၊ ၽီ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။

^ၽိုၼ်ဢိင်- ပပ်ႉလူႁဵၼ်း(မၢႆ-႑) ၼႃႈလိၵ်ႈ3

             ၸွမ်ပိဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ၊ ပဵၼ်သဵၼ်ႈၸႂ်ၵူၼ်းၸုမ်းၶိူဝ်းၼိူင်ႈ/မိူင်းၼိူင်ႈ ႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းၵၼ်သေ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇ။ မိူင်းလႂ်မိူင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉၵူႈမိူင်းယဝ်ႉ။ ၸွမ်ပိဝ်ၼႆႉ၊ ၸွမ်းဢဝ်ၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ ဝၢၼ်ႈ မိူင်း ၶိူဝ်းၵူၼ်းၽႂ်မၼ်းသေ ႁဵတ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉမိုၵ်ႉတႃႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈလူင်
                     ပေႃးဝႃႈ“လိၵ်ႈလူင်’ၼႆ ၽႂ်ၵေႃႈတေႁူႉထိုင် ၵဵၼ်လိၵ်ႈလူင်ႁဝ်းပပ်ႉလိၵ်ႈတူပ်ႉ(ပပ်ႉ လၢၼ်း)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈမိူင်းတႆးႁဝ်းၼၼ်ႉ ၵႂႃႇတီႈလႂ်ၵေႃႈ တေၵမ်းၵမ်းလႆႈႁၼ်လႄႈ တေ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးသင်။ ၵူၺ်းၼႃႇ ပေႃးဝူၼ်ႉတူၺ်းလီလီၸိုင် ပဵၼ်ဢၼ်လီဢၢမ်းဝႆႉတေႉ ယဝ်ႉ။ ပပ်ႉလိၵ်ႈလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ တီႈဢေႇမၼ်းႁိုင်မႃးၸဵတ်းပႅတ်ႇသိပ်းပီႊ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ပၢၵ်ႇ ပီႊလိူဝ်ယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈႁိုင်မႃးတၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မိုၵ်ႉဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ၼမ်ႉယမ်းလႄႈၽိူဝ်ႈ ၵႂႃႇၼႆ တင်းဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ်သေၽိုၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်ဝင်းၵႂႃႇသေ လူပေႃးဢမ်ႇလႆႈၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်သေၽိုၼ်။ ၼမ်ႉမိုၵ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်တင်းၶူဝ်းၶွင် ၶႄးမီး(Chemicals)သေႁဵတ်း ဢဝ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ ပဵၼ်ဢၼ်ပူႇမွၼ်ႇႁဝ်းၶဝ် ႁဵတ်းဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇၼၼ် ပဵၼ်ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉ တႆးႁဝ်းၶဝ် ႁဵတ်းၵွၼ်ႈသေ ၶၢႆၼႂ်းၵၢတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မၢင်ၸေႈတႃႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈလူင်
                      ၸေႈသႃ ဢၼ်ဢဝ်တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၽင်ႉၵႂႃႇႁင်းၵူၺ်းမၼ်း။ ပေႃးဝႃႈ ၼူ ဢမ်ႇၶူပ်း ပူၵ်ႇဢမ်ႇလၢပ်ႈၼႆ ၽိုၼ်လိၵ်ႈလူင်ႁဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈဝႃႈဢႃႇယုယိုၼ်းယၢဝ်းႁိုင် ၼႃႇသေတႃႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၽင်ႉဢမ်ႇယွၵ်းၵႂႃႇႁင်းၵူၺ်းမၼ်း။ ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈလီဢၢမ်း ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ႁဵတ်းပဵၼ် ပပ်ႉလိၵ်ႈလူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ
                      ပေႃးသွၼ်ႇတူၺ်း ၸဝ်ႈၸရေးဢၼ်တႅမ်ႈၼၼ်ႉၸိုင် ၶႅၼ်းတေလီဢၢမ်းယဝ်ႉ။ တႃႇ တေတႅမ်ႈလိၵ်ႈလူင်ၼိုင်ႈၽိုၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈႁူႉဝႆႉလွင်ႈတၢင်းဢၼ်တေတႅမ်ႈၼၼ်ႉလီလီ၊ တေလႆႈမေႃလၢတ်ႈၼေ ၶႆႊၼေႁႂ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉပေႃးတေႁူႉပွင်ႇ လွင်ႈတၢင်းၼၼ်ႉငၢႆႈငၢႆႈလီလီ၊ ယဝ်ႉ ၵေႃႈ ဢၼ်လၢတ်ႈၼေၶႆႊၼေၼၼ်ႉ သမ်ႉသႂ်ႇပႃး တီႈတႅၵ်ႈတီႈၼိူင်းမၼ်း ဢႃႈပုမ်ဢၼ်ၵဵဝ် လူၺ်ႈမၼ်းထႅင်ႈ၊ ဢၼ်ယၢပ်ႇလိူဝ်သုတ်းတႄႉ လွင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉဢဝ်လင်ႇၵႃႇသေမၢၵ်ႇ ဝႆႉတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
လင်ႇၵႃႇလိၵ်ႈလူင်
                      လင်ႇၵႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႇပေႃးယဝ်ႉတင်းၽိုၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပိူင်ႈလွၵ်းလၢႆးၼၼ်ႉသေ တႅမ်ႈၵႂႃႇ။ မိူၼ်ၸိုင်ႉၼင်ႇ ပေႃးဝႃႈလင်ႇၵႃႇသၢမ်ၵိဝ်-ၵႂၢမ်းၼူၺ်းၼႆၵေႃႈ တေပဵၼ်လၢႆးၸိူင်ႉ ၼၼ်ၵႂႃႇတင်းၽိုၼ်ယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃႈတေမႅၼ်ႈဢဝ် လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၶႆႊမွၵ်ႇၼေၼၼ်ႉ တေလႆႈလိူၵ်ႈႁႃၶေႃႈၵႂၢမ်းမၼ်း၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉတေလႆႈမႅၼ်ႈၸွမ်း လွၵ်းပိူင်လင်ႇၵႃႇၼၼ်ႉ လႄႈ တေလႆႈပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်မီးၼင်ႇတူၼ်းသဵင်မၼ်း ဢၼ်ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ၸဝ်ႈၶူးမေႃလူင်ၶဝ်ၸဝ်ႈ ၸိူဝ်းတႅမ်ႈမႃးၼၼ်ႉ တိုၼ်းလီယွင်ႈဢၢမ်း ယုၵ်ႉယွင်ႈၵုင်ႇမုၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈတေႉတေႉယဝ်ႉ။
လီထိင်းသိမ်းဝႆႉ
                      ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉပဵၼ် လွင်ႈဢၼ်လီဢၢမ်းပိူင်ၾၢင်ဢၼ်လီဢၢမ်း ပပ်ႉလိၵ်ႈလူင်ႁဝ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ၽႂ်ၵေႃႈတေဢမ်ႇသူႈဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈသေ လိုမ်းဝႆႉလႄႈ ဢမ်ႇသူႈဝႆႉၵႃႊၶၼ် မၼ်းၼၼ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ပေႃးဢမ်ႇဝႆႉၵႃႊၶၼ်မၼ်းၼႆ တႃႇတေႁၢႆၵႂႃႇ ဝွတ်ႈဝၢႆးၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵေႃႈ တေသိုပ်ႇပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ၵူၺ်းၼႃႇ လိၵ်ႈလူင်ႁဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၽႅဝ်ၵႂႃႇမိူင်းပိူၼ်ႈၼၼ်ႉသေ ပိူၼ်ႈသမ်ႉဢဝ် သိမ်းပႅင်းဝႆႉလီလီ ယႃႇႁႂ်ႈပေႃးလူႉပေႃးႁၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈ မီႈယူႇ။ ၽိုၼ်လိၵ်ႈလူင်ႁဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေသိုပ်ႇယိုၼ်းယၢဝ်း မီးၵႂႃႇလႆႈတင်းႁိုင်လႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်လီၸူမ်းၸွမ်းယူႇတေႉတေႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ပဵၼ်လိၵ်ႈႁဝ်း လုၵ်ႉတီႈမိူင်းႁဝ်းၵႂႃႇသေတႃႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶွင်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ မၢင်တီႈ ၼၼ်ႉ ပေႃးၶႂ်ႈႁၼ်ၼႆတင်းလႆႈပၼ်ငိုၼ်းသေ ၸင်ႇလႆႈၶဝ်ႈတူၺ်းယဝ်ႉ။
လိၵ်ႈလူင်တႆး တီႈၼွၵ်ႈမိူင်း
                      ၸွမ်းၼင်ႇ ၽိုၼ်လိၵ်ႈလူင်ႁဝ်း ဢၼ်ၽႅဝ်ၵႂႃႇၼွၵ်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးတီႈမိူင်းၵျိူဝ်ႊမၼီႊ ၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးပပ်ႉသၢႆမၢႆမၼ်း SHAN MANUSCRIPTS PART 1 (ပပ်ႉလိၵ်ႈလူင်တႆး တွၼ်ႈၼိုင်ႈ)ၼႆယဝ်ႉ။ ၵေႃႉၵဵပ်းမၢႆသေ ထတ်းဢွၵ်ႇ ပဵၼ် BAREND JAN TERWIEL သေ ၵေႃႉၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ပဵၼ် CHAICHEUN KHAMDAENGYODAI (ၸၢႆးၸိုၼ်ႈၶမ်းလႅင် ယွတ်ႈတႆး)ၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇလိၵ်ႈတႆးသေ ဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ ဢဝ်တင်းၸိဝ်ႈပၢႆၵမ် “ၸိုၼ်ႈၵွၼ်းလၢႆး-ၸၢႆးမၼ်ႈၼွၵ်ႈ”သေ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇပပ်ႉလိၵ်ႈတႆးမႃးယူႇ ယဝ်ႉ။
                      ၼႂ်းပပ်ႉၼၼ်ႉ မီးဝႆႉသၢႆမၢႆပပ်ႉတင်းသဵင်ႈ 335။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးတီႈဝဵင်း လဵဝ်ၵၼ်။ မီးတီႈဝဵင်းပိူဝ်ႊလိၼ်ႊ 49။ တီႈဝဵင်းႁမ်ႊပၢၵ်ႉပပ်ႉၼိုင်ႈ။ တီႈဝဵင်းမိဝ်းၼိၵ်ႉ 258။ ၼႂ်းၼႆႉ တိူၵ်ႈလိၵ်ႈ၊ သိူဝ်ႈဢၢင်း၊ ၶႅပ်းဢၢင်းၵေႃႈပႃးယဝ်ႉ။
ပီႊတႅမ်ႈထုတ်ႇပပ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ တႄႇဢဝ်မိူဝ်ႈ 1855 တေႃႇထိုင် 1975 လႄႈတေ လႆႈဝႃႈဢၼ်ႁိုင်လိူဝ်သုတ်း 154 ပီႊသေ ဢၼ်ၸမ်သုတ်းသမ်ႉ 35 ပီႊယဝ်ႉ။
ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃ ဢၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈပႃးဝႆႉ ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ်၊ ၸဝ်ႈၵေႃးလီႇ၊ ၸဝ်ႈထမ်ႇမတိၼ်ႇၼ၊ ၸရေးတွၼ်း၊ ထၢၵ်ႈလွႆဢၢႆႇ၊ ၸရေးဢိၼ်းတႃး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈတႃႇၼ ၸဝ်ႈတွင်းပၢၼ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁူႉလႆႈၼၼ်ႉ တႅမ်ႈၼေဝႆႉ တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဢၢႆႈၶမ်း၊ ဢၢႆႈၸိတ်ႉတ၊ ၶမ်းၸိုၼ်ႈ၊ ၶမ်းၵျၢၼ်ႇ၊ ၶိင်းၵျွင်း၊ ၶိင်းလွႆမၢၼ်ႁိူင်း မႄႈဢီႇၶမ်း၊ မႄႈၵျွင်းၶမ်း၊ ပေႃႈဢီႇၶမ်း၊ ပေႃႈသၢင်ႇၸၼ်ႇတႃ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယဝ်ႉ။
                       သမ်ႉ ပပ်ႉၼိုင်ႈပပ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ တႅမ်ႈၼေႁူဝ်ယွႆႈမၼ်း။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇပဵၼ်ပပ်ႉ တူပ်ႉ(ပပ်ႉလၢၼ်း)၊ ပပ်ႉၵဵၼ်။ ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း-ၸေႈသႃ၊ မိုၵ်ႉလမ်။ တၢင်းယႂ်ႇမၼ်း ၼႃႈယၢဝ်း၊ ၼႃႈပွတ်း၊ တၢင်းၼႃမၼ်း။ ႁၢင်ႊၾၢင်-ဢဝ်ၵမ်ၸိုၼ်းသေ ပၼ်ႁွႆးထႅဝ်လိၵ်ႈဝႆႉ၊ ပႃးႁၢင်ႊတႅမ်ႈဝႆႉ။ ၼႃႈလိၵ်ႈ-မီးလၢႆၼႃႈ။ ငဝ်းလၢႆးမၼ်း-တိုၵ်ႉလီယူုႇ၊ ယွၵ်းသိၵ်ႇဝႆႉၵမ်ႈၽွင်ႈ၊ တိုၵ်ႉလူလႆႈ တင်းမူတ်းယူႇ။ ဝၼ်းထီႉ-ဝၼ်းထုတ်ႇပပ်ႉ။ ၽႃႇသႃႇ-ဢဝ်တင်းလိၵ်ႈတႆး၊ ပႃႇလိ တႅမ်ႈဝႆႉ။ တီႈတွင်း-လၢတ်ႈၼေတီႈၵႅပ်ႈ ဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ။ ပပ်ႉမၢင်ဢၼ်သမ်ႉသႂ်ႇပႃးတင်းသဵင် ဢွၵ်ႇတႆး ဢၼ်ဢဝ်တင်းလိၵ်ႈဝၼ်းတူၵ်းၶဝ်တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။
ၶေႃႈလူပ်းလင်
                       ပပ်ႉဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်မၢႆၼိုင်ႈၼႆလႄႈ ဢၼ်တေသိုပ်ႇဢွၵ်ႇမႃးထႅင်ႈၵေႃႈ တေလႆႈဝႃႈ မီးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ပပ်ႉလိၵ်ႈလူင် ၶူဝ်းၶွင်တႆး ဢၼ်ၽႅဝ်ၼႂ်းမိူင်းၵျူဝ်ႊမၼီႊသေ မီး ယူႇဝႆႉၼႂ်းႁွင်ႈလူလိၵ်ႈ၊ ႁွင်ႈၼႄၶူဝ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတေမီးၼမ်လိူဝ်သေ သၢႆမၢႆၼႂ်းပပ်ႉၼႆႉ ယဝ်ႉ။
လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ပဵၼ်ပပ်ႉမႃး
                       ပပ်ႉဢၼ်ၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းလႆႈဝႆႉ ၵွပ်ႈၶူးသွၼ်ၸၼ်ႉၸွမ်လၼ်ႊတၼ်ႊ Kate Crosby တင်း ၸၢႆးၸေႃးတိၵ ၽူႈႁဵၼ်းတႃႇႁပ်ၶူး Ph.D တီႈၸၼ်ႉၸွမ်လၼ်ႊတၼ်ႊ တွၼ်ႈပၼ်ၽိုၼ်မၼ်း မိူဝ်ႈၸဝ်ႈသြႃႇမိူင်းၵုတ်ႈ၊ ၸဝ်ႈဢိၼ်ႇတႃႇၸႃႇရ တင်းၶႃႈႁဝ်းၶဝ် ၵႂႃႇၸွႆႈၶႃႁဵတ်းသၢႆမၢႆလိၵ်ႈလူင် တီႈဝတ်ႉတိယသထၢၼ်၊ မႄႈတႅင်-ၵဵင်းမႂ်ႇၼၼ်ႉၶႃႈဢေႃႈ။
လုၵ်ႉတီႈဢဝ်မႃး
#လိၵ်ႈလူင် တွၼ်ႈၼိုင်ႈ ၊ ၸၢႆးပၢၼ်းႁႅင်း (ပေႃႈဢွၵ်ႇလၢႆးသႂ်တႆး)
#2009 July, No.22 သၢႆပႅၼ်း ၼႃႈလိၵ်ႈ -45 ထိုင် 50
#www.luentai.info (လိူၼ်တႆး)