သၢမ်လႅမ်ဢွင်ႇၵျီး လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉ

ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ထီႇဢႅၼ်ႇထီႇ(TNT=The Notorious Tai)ၼႆႉ ၸိုဝ်ႈတေႉမၼ်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈယိၼ်ႇဢွင်ႇ၊ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသူႈ။ ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ MTA ဝၢင်းၶိူင်ႈၼၼ်ႉသေ လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇ ၼႂ်းထိူၼ်ႇမိူင်းတႆး ပွတ်းၵၢင်တီႈၼိုင်ႈ ၽွင်းတိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၼႂ်းSURA 1996 ၼၼ်ႉ။ ဝၢႆးလင် မၼ်းသဵင်ႈၵၢမ်ႇယဝ်ႉ ၸုမ်းၽူႈတွႆႇ ႁွၵ်ႈ ႁူပ်ႈဢဝ်လိၵ်ႈမၼ်းလၢႆလၢႆႁူဝ်၊ ပႃးတင်းႁူဝ်ၼႆႉ ႁဵတ်းပဵၼ်ပပ်ႉ (ပီႇပႃႇမႃႇၼႄႉ ပူဝ်ႇၶျုၵ်ႈယႂႃႇ) ပိုၼ်ဢွၵ်ႇမိူဝ်ႈပီႊ 1998။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸုမ်းထတ်းလိၵ်ႈ သႅၼ်ပၢႆး ၾၢၼ်ႊပဵၼ်လိၵ်ႈတႆး တႃႇပီႈၼွင်ႉတင်းလၢႆ။

မိူဝ်ႈပီႊ 1962 လိူၼ်မၢၶျ်ႉ 3 ဝၼ်း၊ ဝၢႆးလင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပူဝ်ႇၼေႇဝိၼ်း သိမ်းဢႃႇၼႃႇယဝ်ႉ ထႅင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသူႈ မီးယတီႈႁေႃမၼ်းၸဝ်ႈ မၢႆႁိူၼ်း(158)သဵၼ်ႈတၢင်းပွင်ႇတရီႇ(မိူဝ်ႈလဵဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ သဵၼ်ႈတၢင်းထမ်ႇမၸေႇတီႇ) ဝဵၼ်းယၼ်ႇၵုင်ႇသေ တင်းၸႂ်တိုၼ်ႇတဵၼ်ႈ ၼင်ႈၶီၸႂ် ပႂ်ႉထွမ်ႇၶၢဝ်ႇထွမ်ႇငၢဝ်းဝႆႉႁင်းမၼ်းၵေႃႉလဵဝ်။ ဢိင်ၼိူဝ် ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းၸိူဝ်းပႃးမႃးၼႂ်း ၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇလႄႈသင်၊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႂႃႇၼႂ်းဢွမ်လူမ်းလႄႈသင် လႆႈႁူႉငိၼ်း သဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈၵူၼ်းလူင် ၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇတီႉၺွပ်းဝႆႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးၸွမ်ၸိုင်ႈ မၢၼ်းဝိၼ်းမွင်ႇ၊ ၸွမ်ၽွင်းလူင်ဢူးၼူႉ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး လႄႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းၶဝ် တင်းၼမ်။ ဢၼ်လၢၵ်ႇ လၢႆး ၼႂ်းၶၢဝ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇပႃးသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်တွင်ႇပႅင်ႇ(ၼမ်ႉသၼ်ႇ)ၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သႅၼ်ဝီၸဝ်ႈ ႁူမ်ႇၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သီႇပေႃႉၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇ လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသူႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၵေႃႉပဵၼ် ၼွင်ႉၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီတႄႉ ပႃးဝႆႉ။ (ၼၼ်ႉတႄႉ ၸိုဝ်ႈၶႃမိူၼ်ၵၼ်ဝႆႉ။)

ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉ(မေးၸဝ်ႈၾႃႉ)၊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသူႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉလႄႈ ၸဝ်ႈၸိင်ႇၺုၼ်ႉ(ၼွင်ႉယိင်းၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ)၊ ၸဝ်ႈယိၼ်ႇဢွင်ႇ(ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ)

ၵႃႊပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး တင်းသဵင်ႈ လႆႈထုၵ်ႇတီႉၺွပ်းယဝ်ႉသေတႃႉ ႁဵတ်းသင် ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ၶွင်ႇသီႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸွမ်သိုၵ်း လူင်ၼေႇဝိၼ်း ဝႆႉၵိုတ်းၶဝ်သီႇၵေႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဝူၼ်ႉယၢပ်ႇဝႆႉ။

ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်တွင်ႇပႅင်ႇတႄႉ ထဝ်ႈၵေႃႈထဝ်ႈ၊ ပၢႆးယူႇလီၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးလီ၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇသူႈတူင်ႉၼိုင်ပႃး ၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆး မိူင်းယဝ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇၺွပ်းၵေႃႈ ၸၢင်ႊပဵၼ်လႆႈ။ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သႅၼ်ဝီၼႆၵေႃႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸွမ်းမိူင်း(ဢဵင်ႇၸွင်ႉဢၸူဝ်းယ) ၼၼ်ႉ ႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉတၼ်းႁဵင်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆးမႃးသေ ပဵၼ်ၵူၼ်းၵေႃႉမိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ် တင်းပူဝ်ႇၼေႇဝိၼ်းလႄႈ ဢမ်ႇ ၺွပ်းၵေႃႈၸၢင်ႊပဵၼ်လႆႈ။ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသူႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၵေႃႈ တေမိူၼ်ၼႆ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ ႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉတၼ်းႁဵင်းႁူဝ်ပဝ်ႈမိူင်းတႆး ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ ၶုၼ်ၽွင်း ႁွင်ႈၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်း၊ ပဵၼ်ၵေႃႉတူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး ၼႂ်ၶၵ်ႉတွၼ်ႈၵၢၼ်ပိူဝ်ႈ တႃႇၸဝ်ႈၾႃႉတႆး တေၸုၼ်ႉပွႆႇဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇၺွပ်းၵေႃႈ ၸၢင်ႊပဵၼ်လႆႈယူႇ။

ၵူၺ်းၼႃႇ ၸဝ်ႈၾႃႉသီႇပေႃႉၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇတႄႉ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်။ မၼ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၵေႃႉ ပူဝ်ႇၼေႇဝိၼ်းၸင်း သုတ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈႁူႉၸွမ်း။ လွင်ႈဝႃႈ ပူဝ်ႇၼေႇဝိၼ်းယၢမ်ႈမၢႆၸႂ်ဝႆႉ ၼိူဝ်ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇၼႆၵေႃႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉႁူႉၸွမ်းလီ လီ။ ၵွပ်ႈၼႆ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင် ဢမ်ႇၺွပ်းၸဝ်ႈၾႃႉသီႇပေႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ဝူၼ်ႉဢွၵ်ႇဢမ်ႇလႆႈ။
ၽွင်းမိူဝ်ႈဝူၼ်ႉတႂ်ႈဝူၼ်ႉၼိူဝ်ယူႇၼၼ်ႉ ၵႃးၵျိပ်ႉသီၶဵဝ်လမ်းၼိုင်ႈ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းဝၢင်းႁေႃလႄႈ ႁူဝ်ၸႂ် ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ တွတ်ႇမႃး ဝႆးၼႃႇ။ ယူႇတီႈၼႂ်းႁွင်ႈႁပ်ႉၶႅၵ်ႇ တူၺ်းၵႃႇၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၽူႈမီးၸၼ်ႉသိုၵ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လူင်းမႃး။ တူဝ်ၶိင်းယႂ်ႇမင်ႉ၊ သႃႇၼိူဝ်ႉၵမ်ႇလမ်၊ ၼုင်ႈၶူဝ်းသိုၵ်းဝႆႉတႅတ်ႈၼႅတ်ႈသေ ၵင်ႈမၢၼ်ႇတႃဝႆႉ။ တီႈႁူဝ်မႃႇသိူဝ်ႈမၼ်း သႂ်ႇဝႆႉလႅမ်ႈၶမ်းသၢမ်လႅမ်ႈ။

‘ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်၊ ၸိုဝ်ႈၶႃႈႁွင်ႉဝႃႈ ပူဝ်ႇၼီႇ၊ လုၵ်ႉတီႈတပ်ႉၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း မၢႆ(2)တွင်ႇၵျီးမႃးဢေႃႈ။ ၼႂ်ၼႆႉၵွၺ်း တီႈႁေႃ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၵႃႈတီႈတွင်ႇၵျီးၼၼ်ႉ မီးၶိူင်ႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇသင်ၼႆ ၵႂႃႇသွၵ်ႈႁႃမႃးယဝ်ႉ။ တီႈၼၼ်ႉ လႆႈႁူပ်ႉႁၼ်တင်း လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈ ႁဝ်း “ၸၢႆးၸၢႆး”ၵွၺ်း။ ၶိူင်ႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ တႅမ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆမၼ်းလီလီႁေ ႁဝ်းၶႃႈ သိမ်းဢဝ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ် ဢွင်ႇၵျီး လႄႈ ၵူၼ်းလူင်ႁဝ်းၶႃႈ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်မွင်ႇလုၼ်ႇ(ၽူႈၵွၼ်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း)ၶႃၾၢၵ်ႇၵႂၢမ်း မႃးတီႈၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ဝႃႈ ဝႆႉၸႂ်ယဵၼ်ယဵၼ်လႄႈ၊ ယႃႇပေမႆႈၸႂ်သင်ၼႆ ၶႃႈဝႃႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ သင်ႇၵႂၢမ်းမႃးထႅင်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်တင်း ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇၵျီး တေလႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းလႅၵ်ႈလၢႆႊၵၼ်သေလွင်ႈလွင်ႈ၊ တေပဵၼ်လွင်ႈသင်ၵေႃႈ ၶႃႈဢမ်ႇလႆႈႁူႉၸွမ်း။ မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ႁူႉယူႇၼႆ ဝႃႇ။ ယွၼ်းမိူဝ်းၵွၼ်ႇၶႃႈ။ ၶႃႈတေလႆႈၶီႇလႅင်မိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းသေ တေလႆႈမိူဝ်းထိုင် တပ်ႉပႃႉထူးဢေႃႈ။ ႁဝ်းၶႃႈႁွင်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သီႇ ပေႃႉၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇဝႆႉ တီႈၼၼ်ႉလႄႈ တေလႆႈၵႂႃႇႁူပ်ႉမၼ်းၵွၼ်ႇ” ၽူႈမီးၸၼ်ႉသိုၵ်းၵေႃႉၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၵႂႃႇၼင်ႇၼႆသေ ၼႅတ်ႈမိူဝ်းၵႂႃႇ ၵမ်းလဵဝ်။

ဝၢႆးလင် ၽူႈၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ပူဝ်ႇၼီႇမိူဝ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ လႅပ်ႈတၢင်းႁၢင်ႊလီလပ်းသိင်ႇၸွမ်ႉႁွမ်ႉ တီႈဝဵင်းယၼ်ႇၵုင်ႇၼႆႉ တိူဝ်း ႁၢင်ႊလီလိူဝ်ၵဝ်ႇ။ တွင်ႉၾႃႉလူင်ၵေႃႈ ဢဝ်ၵွၵ်းၼမ်ႉယႃႈပၢၼ်းသီ ၵူႊမဵဝ်းႁၢတ်ႇထွၵ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၵေႃႈ လူင်းၵႂႃႇတီႈ ပၢင်ႇယိူဝ်ႈယႃႈသေ ၼင်ႈဝႆႉတီႈတင်ႇငႅၵ်ႈ။

ၵႂၢမ်းဢၼ်ပူဝ်ႇၼီႇလၢတ်ႈၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပွင်ႇၸႂ်လီလီယူႇ။ တီႈတေႉ ၶဝ်ဝႆႉၸႂ်လီငၢမ်းႁေ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၺွပ်းမၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ တင်ႈၸႂ်ပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းဝႆႉ ဢိတ်းဢွတ်းၵွၺ်း။ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇဢုပ်ႇၵုမ်၊ ဢမ်ႇမီးၶေႃႈလႅၵ်ႈလၢႆႊၵၼ်တင်း ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇ ၵျီးၼႆတႄႉ ၶဝ်တၵ်းတေၺွပ်းဢဝ်ၼႆၵႂႃႈ။ တေလႆႈမီးၶေႃႈလႅၵ်ႈလၢႆႊၸိူင်ႉႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ႁူႉဝႆႉယူႇ။

မိူဝ်ႈပီႊ 1959 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် မႃးၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်တႅၼ်းၽွင်း တီႈယၼ်ႇၵုင်ႇသေ ၵမ်ႈပႃႈၼမ် လိုဝ်ႈၼွၼ်းတီႈႁူင်းႁႅမ်း ပျီႇထွင်ႇၸူႉ ဢၼ်မီးတီႈ ၸဵင်ႇသဵၼ်ႈတၢင်းပျီႇ လႄႈ ႁႄႇပိၼ်ႇ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ဢွင်ႇၵျီး ယၢမ်ႈမႃးတီႉတွႆႇတူၺ်း ၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ယဝ်ႉပွၵ်ႈၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉတင်း ဢွင်ႇၵျီး ယၢမ်ႈၵႂႃႇမိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇၸွမ်းၵၼ်မႃး လၢႆလၢႆပွၵ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵႂႃႇဢုပ်ႇၵုမ် လွင်ႈၵျႃႇပၢၼ်ႇ တေပၼ် ၵႃႊသႄတႅၼ်းသိုၵ်း။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇၵျီး ပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈၸုမ်း၊ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ပဵၼ်ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း တၢင်တူဝ် မိူင်းတႆး။ မိူဝ်ႈမီးတီႈမိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးမီးယၢမ်းတၼ်းၼႆ ၵႃႊပဵၼ်ၶမ်ႇပၼီႇလူင် ၸိူဝ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇၵႃးမီႇၸူႇပီႇသျီႇၶဝ်လႂ်။ ၼိသ်ႉ သၼ်းၶဝ်လႂ် ႁွင်ႉႁပ်ႉၸုမ်းၶဝ် ၵႂႃႇၼၢႆႉၶလပ်ႉ တီႈဢၼ်မီးၼၢင်းၸၢင်ႊၵႃႈ ၵေးသျႃ(Geisha)ၶဝ် ႁပ်ႉတွၼ်ႈလုမ်းလႃးပၼ်ၼၼ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼၢင်းၸၢင်ႊၵႃႈ ၵေႃႉၸိုဝ်ႈမီႇၶျီႇၵူဝ်ႇၼၼ်ႉ မေႃလုမ်းလႃးၼႃႇလႄႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉဢၢင်ႈႁွင်ႉမိူဝ်းထိုင်မိူင်းတႆး။ ဢွင်ႇၵျီးသမ်ႉ ဢမ်ႇၽွမ်ႉ၊ ဝႃႈဢမ်ႇထုၵ်ႇလႅပ်ႈ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ထၢင်ႇဝႃႈဢွင်ႇၵျီးမီးၼမ်ႉၸႂ်လီတေႃႇမၼ်းႁေ ႁၢမ်ႈသီးမၼ်းၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလင်မႃး ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း ဢွင်ႇၵျီး တေဝၵ်ႉၵမ်လွင်ႈၼၼ်ႉ မႃးၵမ်ၵိၼ်းတေႃႇမၼ်းၼႆ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ဢမ်ႇထၢင်ႇ ဝႆႉသေဢိတ်း။

မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉ ႁူႉပွင်ႇၵႂႃႇလီလီယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႊၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး 34 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ႁဵတ်းသင်သမ်ႉ လိူၵ်ႈမၼ်းႁွင်ႉၵႂႃႇ မိူင်းၵျႃႇ ပၢၼ်ႇ တႃႇၵႂႃႇဢုပ်ႇၵုမ်လွင်ႈၵႃႊသႄတႅၼ်းသိုၵ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ လႆႈပႃးၼႂ်းၸုမ်းၼၼ်ႉလႄႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၵေႃႈ မၢၵ်ႈမီးမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ ဢၼ် ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းၾၢင်ႉတူဝ်မႅၼ်ႈႁင်းၵွၺ်းယူႇ။ မိူဝ်ႈပၢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တွမ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈသင် သိုၵ်းမၢၼ်ႊၶဝ် ၵမ်ႉၸွႆႈႁႂ်ႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈမိူင်းတႆး လႄႈ ၶုၼ်ၽွင်းၾႆႇၼႂ်းမိူင်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁူႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ သိူင်ႇလပ်ႉသိမ်းဝႆႉ ဢမ်ႇလႆႈလူး။ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႊ တင်ႈၸႂ်ဢဝ်ၸိူၵ်ႈလၢမ်ႈဝႆႉ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉမႃး ၶၢဝ်းတၢင်းတင်း ႁိုင်။ ၶဝ်ႁူႉလွၵ်းဢူၼ်ႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ မေႃသူင်မိုတ်ႈငိုၼ်းၶမ်း၊ ဢႃႇၼႃႇ၊ လွင်ႈၵျေႃႇမူၼ်ႊၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လီလီငၢမ်းငၢမ်း။
မိူဝ်ႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၶိုၼ်းဝူၼ်ႉလွင်ႈၸိူဝ်းလႆႈႁဵတ်းလႆႈပဵၼ်ပူၼ်ႉမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႃးၾီးယႅတ်ႉ(Fiat)သီမူၼ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ

တီႈမိူင်းဢီႇတလီႇမႃး လမ်းၼိုင်ႈ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းဝၢင်းႁေႃလွႆးလွႆး။ လုၵ်ႉၼိူဝ်ၵႃးဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉႁၢင်ႊလီႁၢင်ႊလဝ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ ယိပ်းတင်းထူင်ၼင်လုၵ်ႈၼိုင်ႈသေ လူင်းမႃး။ မၼ်းၼၢင်းပဵၼ်မေးၼၢင်းမႂ်ႇလီႁၵ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသူႈ၊ ၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈ ပႅၼ်ႇၼီႇတိပ်ႉ (Benny Tip)ႁိုဝ် ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉ။
ၸၢႆးငဝ်း ၵေႃႉၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႊဝိၼ်းဢူး ယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းၵႃႊမေးၼၢင်းၸဝ်ႈၾႃႉတင်းသဵင်ႈ မေးၸဝ်ႈ ၾႃႉမိူင်းသူႈ ႁၢင်ႊလီသေပိူၼ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်း ဢူးၸၢႆးယီႈတိပ်ႉ ၵဵင်းတုင်။ ဢူႈ ဢူးၸၢႆးယီႈတိပ်ႉသမ်ႉပဵၼ် ၸၢင်းၶိူဝ်းၵျူး ၸိုဝ်ႈဝႃႈမိသ်ႇတႂ်ႇၶူးပႃး(Mr.Cooper)။ ၵွပ်ႈၼႆ ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉၼႆႉ ပႃးလိူတ်ႈၵျူးမၢတ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ႁၢင်ႊလီထူၼ်ႈၼႃႇ ယဝ်ႉ။

ပၢင်ၵူပ်ႉၵူႈသွၼ်ႉမိင်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသူႈ ၶုၼ်ၽွင်းၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉလႄႈၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉၼၼ်ႉ ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် မိူဝ်ႈပီႊ 1960 ၸဵတ်းဝၼ်းၸဵတ်းၶိုၼ်း၊ ပႃးတင်းပွႆးတေႃႇပွႆးလွင်း ယႂ်ႇယႂ်ႇၵိုၼ်းၵိုၼ်းလူင်။ ပၢင်ၵူပ်ႉၵူႈသွၼ်ႉမိင်ႈ ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၵဵင်းတုင် ၸဝ်ႈၸၢႆးလူင် ၵေႃႉၶပ်ႉၶိုင်ပၼ်သေ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႊ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်တိၼ်ႇမွင်ႇ၊ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် တဵင်းတူၵ်ႉ၊ ၸဝ်ႈသိုၵ်းၶိၼ်ႇၸႃႇမုင်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးၸွႆႈထႅမ်။ ဝၢႆးသေ ပၢင်ၵူပ်ႉၵူႈသွၼ်ႉမိင်ႈယဝ်ႉ ၶုၼ်ၽွင်းၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇ ၾႃႉ ၶႃႇပူႇဢွၵ်ႇၽူဝ်မေးမႂ်ႇမႂ်ႇၼၼ်ႉ ႁွပ်ႇဢဝ် ငိုၼ်းၶွၼ်ႇဢၼ်လႆႈတီႈပၢင်တေႃႇလွင်းဢၢၼ်ႇႁူဝ်သႅၼ်ငေ မိူဝ်းမႃးတွင်ႇၵျီး။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉ ၵႂႃႇၸႂ်းလုၵ်ႈမေး ၸဝ်ႈၾႃႉလႄႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း ၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇတီႉၺွပ်းဝႆႉၼၼ်ႉသေပွၵ်ႈ မႃး။ မေးႁၢင်ႊလီမၼ်း ပွၵ်ႈမႃးၵေႃႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ဢမ်ႇတၼ်းၾၢင်ႉတူၺ်း။ ၶိုၼ်းၶုၵ်းထူပ်းဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ဢၼ်ႁဵတ်းမိူဝ်ႈ 1958 ၼႂ်းႁေႃမိူင်းသူႈ တီႈတွင်ႇၵျီးၼၼ်ႉ။

ႁေႃမိူင်းသူႈ တီႈတွင်ႇၵျီး ဢၼ်ပဵၼ်ႁိူၼ်းတိူၵ်ႈသီၶၢဝ်သွင်ၸၼ်ႉ တိုၵ်ႉႁႃၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉမႂ်ႇမႂ်ႇၼႆႉ မီးတီႈပၢၼ်းတၢပ်ႈလွႆၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းဝုၼ်ႇၵျီး ပွၵ်ႉယေႇဢေးၵုၼ်း။ ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵႃးလီၵႃးငၢမ်း ၸွတ်ႇတဵမ်ဝႆႉ ၼႂ်းဝၢင်းႁေႃမိူင်းသူႈ။ ၼႂ်းႁွင်ႈလုၵ်းလူင် ဢၼ် ဝၢႆႇၼႃႈဝႆႉ တၢင်းၽၢႆႇဝၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၶဝ်တင်းသဵင်ႈ ဢိုတ်းၾၵ်းတူသေ ၼင်ႈပၢင်ၵုမ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ၶၢဝ်ႇႁူင်မႃးဝႃႈ တပ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႊ တေသိမ်းဢဝ်ဢႃႇၼႃႇ ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးသေ တေပၼ်ငိုၼ်းသႄတႅၼ်း တီႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် တင်းၼမ်ၼႆလႄႈ ၸင်ႇမႃးၼင်ႈ ပၢင်ၵုမ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။

လွင်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် တေလႆႈပွႆႇဢႃႇၼႃႇသေ မွပ်ႈယိုၼ်ႈပၼ် တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလိူၵ်ႈတင်ႈဝႆႉဢၼ် ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ၸဝ်ႈၾႃႉတင်းသဵင်ႈ ယွမ်းႁပ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင် ၶၢဝ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉမႁႃႇရႃႇၸႃႇ တီႈမိူင်းဢိၼ်းတီးယႂ်းၶဝ်ၵေႃႈ ၸုၼ်ႉဢႃႇၼႃႇသေ မွပ်ႈယိုၼ်ႈပၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ယဝ်ႉယဝ်ႉ။ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း ၼႂ်းၵမ်ႇၾႃႇၵေႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႊမႃးတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ဢမ်ႇသိုပ်ႇၸုၵ်းၸင်ႈၶတ်းၶႅင်လႆႈယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈဝႃႈ ၸွင်ႇတေႁပ်ႉ ဢမ်ႇႁပ်ႉ ငိုၼ်းသႄတႅၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈတွပ်ႇထဵင်မေႃးၵၼ်တေႉတေႉဝႃႈဝႃႈ။ ၶုၼ်ၽွင်း ၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉတႄႉ တၢင်ႇၼေဝႃႈ သင်ပဵၼ်လႆႈ ဢမ်ႇႁပ်ႉဢဝ် ငိုၼ်းသႄတႅၼ်းၼႆႉ လီသေပိူၼ်ႈဝႃႈၼႆ။ (ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းၼမ်ငိုၼ်းသႄတႅၼ်း ဢၼ်မၼ်းတေလႆႈႁပ်ႉၼၼ်ႉ ဢေႇဝႆႉလႄႈၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉ။)ထိုင်ပၢၼ်လုၵ်ႈပၢၼ်လၢၼ်မႃး ၵူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းၼေးဝႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶၢႆၵိၼ်မိူင်းတႆး။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈၾႃႉသီႇၵေႃႉ လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းဢွၼ်ႇမိူင်းလဵၵ်ႉၶဝ် ၵေႃႉ ၼိုင်ႈသွင်ၵေႃႉၵမ်ႉထႅမ်ၸွမ်း။

ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇၵေႃႈ တၢင်ႇၼေဝႃႈ ငိုၼ်းဢၼ်ဝႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းဢဝ်ၵွၺ်းလႄႈ မိူဝ်းၼႃႈမႃး ႁႃဢဝ်ၵေႃႈလႆႈ။ သင် ၸိုဝ်ႈသဵင်လူႉၼဝ်ႈၵႂႃႇတႄႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႊၶိုၼ်းဢဝ်လႆႈၼႆယဝ်ႉ။
တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းၸဝ်ႈၾႃႉ ၸိူဝ်းတၢင်ႇၼေဝႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီႁပ်ႉဢဝ်ငိုၼ်းသႄတႅၼ်းၼၼ်ႉ ယွမ်းဢေႇလိူဝ်ၸဝ်ႈ ၾႃႉၸိူဝ်း ၶႂ်ႈႁပ်ႉငိုၼ်းသႄတႅၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ ၵႃႊလႆႈတႅပ်းတတ်း တူၵ်းလူင်းၵၼ် တႃႇတေႁပ်ႉဢဝ်ငိုၼ်းသႄတႅၼ်းၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းပွႆးၸုၼ်ႉဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၵမ်ႈပႃႈၼမ်တႄႉ ၸူမ်းတေႉၸူမ်းဝႃႈ။ ၸွမ်းၼင်ႇတၢင်းၵႂၢင်ႈမိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်း တေလႆႈငိုၼ်းသႄတႅၼ်း ၼမ်လႄႈဢေႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁိုဝ်။

ၵူၺ်းၼႃႇ ၸဝ်ႈၾႃႉၸိူဝ်းတေလႆႈႁပ်ႉ ငိုၼ်းသႄတႅၼ်းသိပ်းသႅၼ်လူင်းတႂ်ႈတႄႉ လႆႈႁပ်ႉဢဝ်ငိုၼ်းတဵမ်တဵမ် ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵမ်းလဵဝ်သေတႃႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸိူဝ်းတေလႆႈငိုၼ်းသႄတႅၼ်း ၼမ်လိူဝ်သိပ်းသႅၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈငိုၼ်းသိပ်းသႅၼ် ၵွၺ်း။ ဢၼ်ၵိုတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ႇၸိုင်ႈ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇပၼ် ဝႂ်ၶျႅၵ်ႉလၢႆလၢႆ။ (တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ဝႂ်ၶျႅၵ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႆႇ ၸၢင်ႊၸႂ်ႉထူၵ်ႈဢဝ်ငိုၼ်းလႆႈ။ မိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇထူၵ်ႈလႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။)

မိူဝ်ႈ 1962 လိူၼ်မၢၶျ်ႉ 5 ဝၼ်း ၶုၼ်သိုၵ်းလူင်ပူဝ်ႇၼီႇ ၽႅဝ်မႃးထႅင်ႈတီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသူႈ။ မႃးႁပ်ႉႁွင်ႉၸဝ်ႈမၢၼ်ႇ ၾႃႉ ႁႂ်ႈၸွမ်းမႃးၵႅပ်ႉၼိုင်ႈၼႆဝႃႇ။ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈႁႅၼ်းၶူဝ်းၼုင်ႈ၊ ၽႃႈၽႅၼ်ႇၶူဝ်းၼွၼ်းၼႆသေတႃႉ ပူဝ်ႇၼီႇ တွပ်ႇဝႃႈဢမ်ႇ တပ်ႈဢဝ်။ တၢမ်တူဝ်မၼ်း တေၶိုၼ်းသူင်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ထိုင်ႁိူၼ်းယူႇၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၵႃးၵျိပ်ႉ ပူဝ်ႇၼီႇ တၢင်ႇၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉသေ ဢွၵ်ႇဝၢင်းႁိူၼ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်မိုဝ်းတူမ်းၼႃႈသေ ၼင်ႈ ႁႆႈယူႇ ၼိူဝ်တင်ႇသူဝ်ႇၾႃႇ ၼႂ်းႁွင်ႈႁပ်ႉၶႅၵ်ႇၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။

ပူဝ်ႇၼီႇ ႁွင်ႉၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၵႂႃႇတီႈ လုမ်းၽႄၾၢႆႇၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း တီႈသဵၼ်ႈတၢင်းပွင်ႇတရီႇၼၼ်ႉၵွၺ်း။ ၼႂ်းလုမ်းၽႄ ၼၼ်ႉ တၢမ်တူဝ်ၽူႈၵွၼ်းၸုမ်းၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်မွင်ႇလုၼ်ႇ ၼင်ႈပႂ်ႉဝႆႉ။ ၽိူဝ်ႇႁၼ် ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ၊ မွင်ႇလုၼ်ႇႁပ်ႉ တွၼ်ႈဝႃႈ “မႃးၶႃႈလႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်၊ ၶႃႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉၽႅဝ်မိူဝ်ႈလဵဝ်။ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇၵျီးတႄႉ ၵၢၼ်မၢင်ႉႁႅင်းၼႃႇလႄႈ ႁႂ်ႈၶႃႈမႃးတၢင် တူဝ်ဢုပ်ႇၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၼႆဝႃႇ။ သင်လူဝ်ႇၼႆ ၵပ်းၾူၼ်းႁွင်ႉမၼ်းၵေႃႈ လႆႈယူႇၼႆဝႃႇ”။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸီႉသင်ႇပူဝ်ႇၼီႇ ႁႂ်ႈၵႂႃႇပႂ်ႉဝႆႉတၢင်း ၼွၵ်ႈ။

ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသူႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၼႂ်းပၢင်ၵုမ် ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆး မိူဝ်ႈ 1958

မွင်ႇလုၼ်ႇ ၸၼ်သွႆႉလိၵ်ႈသီလႅင်လူင် ဢွၵ်ႇထူင်မၼ်းမႃး။ လိူၵ်ႈဢဝ် ၸေႈၽိုၼ်ၼိုင်ႈသေ တမ်းပၼ် ၽၢႆႇၼႃႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇ
ၾႃႉယဝ်ႉၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ “ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ဝူၼ်ႉလီလီသေ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်ၶႃႈလႄႈ။ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၵွၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၶႃႈထၢင်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈသပ်းလႅင်းၼေ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ႁဝ်းၼမ်ၼမ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယႃႇပေႁူဝ်ၶႅင်မိူၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၵျႃႇသႅင်ႇ သီႇပေႃႉၼၼ်ႉ ၵွၺ်းလႃႈ။ တပ်ႉသိုၵ်းႁဝ်းၶႃႈလႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် လႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်မႃး ပီႊယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ယဝ်ႉၶႃႈလူး”ၼႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ယၵ်ႉတူၺ်းၽိုၼ်ၸေႈၼၼ်ႉၵမ်းၼိုင်ႈသေ ၶိုၼ်းဢဝ်ၾႃႁူမ်ႇၵမ်ၸိုမ်းဢိုတ်းယဝ်ႉ ပၼ်ၶိုၼ်းမွင်ႇလုၼ်ႇ။ တင်းၵူမ်ႈႁူဝ်သေ တွပ်ႇၵႂႃႇလွႆးလွႆးဝႃႈ“ၵဝ်ၶႃႈ ဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်လႆႈ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်”။ ၼႃႈမွင်ႇလုၼ်ႇ ၶဵင်ႈၶႅင်ၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ၊ ၸီႉသင်ႇၵူၼ်းမၼ်း “သူင်ႇၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၵႂႃႇမိၼ်ႇၵလႃႇတူင်ႇလႄႈ”ၼႆ ဢွၵ်ႇႁွင်ႈလုမ်းၼၼ်ႉၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်။

ပၢင်သၢဝ်း ယေႇၵျီႇဢႅင်ႇဢၼ်မီးတီႈမိၼ်ႇၵလႃႇတူင်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶွၵ်ႈၶင် တႃႇၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ လူၺ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် ဢၼ်ႁၢႆႉ ၸႃႉတူၵ်းၵိၼ်းလိူဝ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၼႂ်းဝၢင်းပၢင်သဝ်းၼၼ်ႉ မီးႁိူၼ်းမုင်းလဵၵ်းၵင်ႈလဵၵ်း ဢၼ်ၵႂၢင်ႈသိပ်းႁႃႈထတ်းပၼ်ႇမူၼ်းၼၼ်ႉ မွၵ်ႈ 20 လင်။ ႁိူၼ်းလင်ၼိုင်ႈတင်းလင်ၼိုင်ႈ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ်ၼႆ ဢဝ်သၢႆၼၢမ်လဵၵ်း ႁဵတ်းႁူဝ်ႉလွမ်ႉဝႆႉ။ ဢမ်ႇမီးႁူးလႅင်း လႄႈ ပေႃးယူႇၼႂ်းၼၼ်ႉႁိုင်မႃး ပဵၼ်ၵၢင်ဝၼ်းႁႃႉ ၵၢင်ၶမ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႊမေႃၸႅၵ်ႇၽႄလႆႈယဝ်ႉ။ ပေႃးၵၢင်ဝၼ်း မႆႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႃႇ၊ ပေႃး ၵၢင်ၶမ်ႈသမ်ႉ ၵတ်းၵတ်းပေႃးသၼ်ႇ။

ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉလႆႈယူႇ တီႈပၢင်သဝ်းၼၼ်ႉ ႁိုင် 21 ဝၼ်း။ လႆႈတႅမ်ႈတွပ်ႇ ၶေႃႈထၢမ်မွၵ်ႈ 500 ၼမ်ပူၼ်ႉလိူဝ် ပၢင်တွပ်ႇ လိၵ်ႈၸၼ်ႉသိပ်း။ တႃႇတေတွပ်ႇၶေႃႈထၢမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ်မႃးပၼ်တဵၼ်းသၢမ်လႅမ်ႈ။ ၶေႃႈထၢမ်ၶဝ်တႄႉ ၸွတ်ႇၸေးလီ ၼႃႇ။ ထၢမ်လွင်ႈတၢင်း ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵိူတ်ႇ တေႃႇထိုင် မိူဝ်ႈလဵဝ်။ ၼႂ်းတဵၼ်းသၢမ်လႅမ်ႈၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းတႃႇတႅမ်ႈတွပ်ႇၶေႃႈထၢမ် ဝႆႉသွင်လႅမ်ႈ သေ ထႅင်ႈလႅမ်ႈၼိုင်ႈတႄႉ ဝႆႉတႃႇပူႇၸႃႇၽြႃးယဝ်ႉ လိၵ်ႈၽြႃးၸိူဝ်းယၢမ်ႈတွင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လွတ်ႈႁေႃးၵူႊႁူဝ်သေ ဝႆႈၽြႃးၵူႊၶမ်ႈ။

ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ယူႇၼႂ်းလပ်းသိင်ႇ ယုမ်ႉယူႇႁင်းမၼ်း။ ၼႂ်းၸႂ်မၼ်းတႄႉ ဝူၼ်ႉဝႃႈ“ဢၼ်ၵဝ်ႁဵတ်းမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၽိတ်း သေဢိတ်း၊ ၶဝ်ၶႂ်ႈဢဝ်ၵဝ်တၢႆၵေႃႈတၢႆႁေလႃႈ၊ တိုၼ်းဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်။ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇၵေႃႈ တေဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်မိူၼ်ၵဝ်။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ယူႇၸွမ်းၵၼ်မႃး တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸဝ်ႈၾႃႉ တီႈတွင်ႇၵျီး ၵဝ်ႁူႉလွင်ႈမၼ်းလီလီယူႇ။ တူၺ်းႁၢင်ႊၵူၼ်းတႄႉ လႅပ်ႈဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇ ဝႆႉလူဝ်လူဝ်၊ ၸႂ်မၼ်းတႄႉၶႅင်ထူၼ်ႈယဝ်ႉ”ၼႆယဝ်ႉ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ သိုပ်ႇဝူၼ်ႉ လွင်ႈၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်းမၼ်း “မေးၵဝ် ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉ ဢၼ်တိုၵ်ႉႁႃဢဝ်ၵၼ်ႁိုင်သွင်ပီႊၼၼ်ႉ လႄႈ လုၵ်ႈၸၢႆးလူင်ၵဝ် ၸၢႆးၸၢႆး ၶႃတေၸႂ်ထိုင်ၵဝ်တေႉၼႃႇယဝ်ႉ။ တေၸၢင်ႊလႆႈႁၼ်ၶဝ်ၶိုၼ်းယူႇႁႃႉ ၸၢတ်ႈၼႆႉ။ ပီႊၼႆႉ ၵဝ်ဢၢၼ်း ဢွၼ်ၸၢႆးၸၢႆး မႃးၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း တီႈယၼ်ႇၵုင်ႇၵေႃႈ တေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈပီႊၼိုင်ႈသွင်ပီႊ ဢၢၼ်းသူင်ႇမၼ်းၵႂႃႇ ၽိုၵ်းၵၢၼ် တီႈၶမ်ႇပၼီႇၼိသ်ႉသၼ်း တီႈမိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵေႃႉလဵၵ်ႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၽၢၼ်မႄႈမႃး ထိုင်မိူဝ်ႈ ပၢၼ်မၢဝ်ႇႁၢတ်ႈႁၢႆးဢွၼ်ႇသိပ်းပၢႆသၢဝ်းၵေႃႈ သမ်ႉတေလႆႈပဵၼ် လုၵ်ႈၽၢၼ်ဢူႈထႅင်ႈယဝ်ႉ”ၼႆ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ သိုပ်ႇဝူၼ်ႉ လွင်ႈသိုပ်ႇဝူၼ်ႉလွင်ႈ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇၵျီး။ မိူဝ်ႈပီႊ 1959 ၼၼ်ႉ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇၵျီး ႁွင်ႉ လႄႈ လုၵ်ႉတွင်ႇၵျီး ၶီႇလႅင်မိၼ်သေ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၽႅဝ်မႃးယၼ်ႇၵုင်ႇ။ ၶိင်းယၢဝ်းလူင် လႃႉမိၼ်ႉ ဢဝ်ၵႃးမႃးႁပ်ႉမၼ်း တီႈၶူင်ႇ လႅင်မိၼ် မိၼ်ႇၵလႃႇတူင်ႇ။ ၶိင်းယၢဝ်းလႃႉမိၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်မၢၼ်ႊမိူင်းၼိူဝ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ မၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈႁေႃႁိူၼ်း မၢႆ(10)တီႈသဵၼ်ႈ တၢင်းပျီႇထွင်ႇၸူႉယဵၵ်ႉတႃႇ။ ၵူၼ်းပႂ်ႉႁိူၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်မၼ်း၊ ၵူၼ်းၶပ်းၵႃးၵေႃႈ ပဵၼ်မၼ်းယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ႁူင်းႁႅမ်း တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ၵႂႃႇလိုဝ်ႈသဝ်း ၽွင်းၽႅဝ်တီႈယၼ်ႇၵုင်ႇ။ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် လူဝ်ႇသင်၊ ၵျိႃၵ်ႈသင်ၵေႃႈ မၼ်းၶတ်းၸႂ်ႁႃပၼ်ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၸဝ်ႈၾႃႉ ၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇမၼ်း၊ မိုတ်ႈၵိုဝ်းမၼ်းၵူႊၵေႃႉ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸုၼ်ႉဢႃႇၼႃႇ ပီႊ 1958 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 24 ဝၼ်း တီႈႁွင်ႈလုၵ်းႁူဝ်သိူဝ် ဝဵၼ်းတူၼ်ႈတီး(မိူဝ်ႈလဵဝ်သိုပ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ပဵၼ်ႁွင်ႈ ပၢင်ၵုမ်တႅၼ်းၽွင်းၸိုင်ႈတႆး)

မိူဝ်ႈလဵဝ် ၶိင်းယၢဝ်းလႃႉမိၼ်ႉ ႁပ်ႉ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ တၢင်ႇၵႃးၼိသ်ႉသၼ်း သႅတ်ႉတရိတ်ႉ သလုၼ်း သီၶွၼ်ႇမႃး ၽႅဝ်ႁူင်း သဝ်း။ ၽိူဝ်ႇၽႅဝ်ယဝ်ႉ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉထၢမ်“လႃႉမိၼ်ႉ ၵဝ်တွင်ႉမႆႈၶဝ်ႈဢိူဝ်ႈ၊ မႂ်းႁူင်သင်ဝႆႉ”။ လႃႉမိၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃႈ မၼ်း ဢမ်ႇလႆႈႁူင်သင်ဝႆႉ၊ ပူဝ်ႇၶျႃၵ်ႈဢွင်ႇၵျီး လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ တၢမ်တူဝ်မၼ်း တေတႃႉဢဝ်မႃးတၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉသေ မႃးလဵင်ႉလူ ၸဝ်ႈၾႃႉ လူင်ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈႁူဝ်ၶမ်ႈ 7 မူင်းၼၼ်ႉ တၢမ်တူဝ်ဢွင်ႇၵျီး ၶပ်းၵႃးသလုၼ်း ပႄးဢႄးယႂ်းသီလႅင် ႁင်းဢူးၸဵင်ႇဝိၼ်း ၵေႃႉပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင် ၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ ၵႃးတီးယၼ်းၼၼ်ႉသေ ၽႅဝ်မႃးတီႈႁူင်းသဝ်း။ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ယူႇၼိူဝ်ၸၢၼ်းသေ လႆႈႁၼ်ဢွင်ႇၵျီးလႄႈၽူႈမၢႆမၼ်း လုၵ်ႉ ႁူဝ်ၵႃးလူင်းမႃး။ ၼၢင်းယိင်းသွင်ၵေႃႉသမ်ႉ လုၵ်ႉတၢင်းလင်ၵႃးလူင်းမႃး။ ၶိင်းယၢဝ်းလႃႉမိၼ်ႉတႄႉ လူင်းၵႂႃႇႁပ်ႉဢဝ် တၢင်းၵိၼ်တၢင်း ယႅမ်ႉ၊ လဝ်ႈလီလဝ်ႈငၢမ်း ၸိူဝ်းဢၼ်တေႃႉတၢင်ႇမႃးၼိူဝ်ၵႃးၼၼ်ႉ။
မိူဝ်ႈၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ် ၼင်ႈၼႂ်းႁွင်ႈႁပ်ႉၶႅၵ်ႇၼၼ်ႉ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇၵျီး ၵပ်းသိုပ်ႇပၼ် တင်းၼၢင်းယိင်းသွင်ၵေႃႉ ဢၼ်ၸွမ်း မၼ်းမႃးသေ လၢတ်ႈဝႃႈ“ၵူဝ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ပေႃႈမၢႆႈ ၶၢၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇႁွင်ႉၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉမႃး”ၼႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၵေႃႈ ထၢမ်သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈ ဝႃး “ၵမ်ႉၵွၼ်ႇ၊ ဢၼ်သူႁွင်ႉႁဝ်းမႃးယၼ်ႇၵုင်ႇၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈသင်ဢမ်ႇပႆႇလႆႈႁူႉႁႃႉ”ၼႆယဝ်ႉ။

ဢွင်ႇၵျီးၵေႃႈ တွပ်ႇဝႃႈ“ဢဝ်လွႆးလွႆးၶႃႈလႄႈ၊ တင်းၵိၼ်တင်းဢုပ်ႇၵၼ်ၵႂႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၵေႃႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁႃႉမၸဵင်ႇဢေး”ၼႆ သေ ႁႂ်ႈမၸဵင်ႇဢေး ၵေႃႉပဵၼ်ၼၢင်းငၢမ်းမိူင်းမၢၼ်ႊၼၼ်ႉ ၵမ်ႉထႅမ်။ မၸဵင်ႇဢေးၵေႃႈ တင်းယုမ်ႉၼေႁေ ငွၵ်းႁူဝ်ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်။

ၵိၼ်ၵိၼ်ႁေႁိုင်ၵႂႃႇ မွၵ်ႈသွင်ၸူဝ်ႊမူင်း ပၢင်ၶဝ်ၵေႃႈမူၼ်းမႃး။ လဝ်ႈသီႇသၶီႇ လႄႈ ပီႇယႂ်ႇၵေႃႈ လႆၶဝ်ႈတွင်ႉၶဝ် တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ ယဝ်ႉလႄႈ သဵင်ၶူဝ်မၸဵင်ႇဢေး လၼ်ဢွၵ်ႇမႃး ၶိၵ်းၶိၵ်းယူႇယဝ်ႉ။

ၽွင်းၼၼ်ႉ ဢွင်ႇၵျီး သွပ်ႉသႅပ်ႉႁွင်ႉဢဝ် ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၶဝ်ႈၵႂႃႇႁွင်ႈတၢင်းၼႂ်း။ လုၵ်ႉၼႂ်းထူင်ပႃးမၼ်း ၸၼ်ဢွၵ်ႇမႃးၸေႈ ၽိုၼ်ၼိုင်ႈသေ တမ်းၼိူဝ်ၽိူၼ်။ ၽိူဝ်ႇၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ လူတူၺ်းလိၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၢၵ်ႇတႃၵေႃႈၸိုၼ်ႈ၊ လူမ်းမဝ်းလဝ်ႈၼႆၵေႃႈ ႁၢႆၸၢႆႇ ၵႂႃႇမူတ်း။ လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ပႃးၼႂ်းလိၵ်ႈၼၼ်ႉၸမ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ် လွင်ႈဝႃႈ“ဝၢႆးလင် ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉႁိုင်သိပ်းပီႊမိူင်းတႆး မီးသုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႆႈၸွမ်းၼင်ႇ လၵ်းမိူင်းၵၼ်ႊ(10)ၼၼ်ႉ ၵဝ်ၶႃႈဢမ်ႇလႆႈၸႂ်၊ ၵဝ်ၶႃႈ ၶႂ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်း မိူင်း မၢၼ်ႊတေႃႇၸူဝ်ႊသုတ်းပၢၼ်”ၼႆယဝ်ႉ။

ဢွင်ႇၵျီး တိုၵ်းသူၼ်းၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ“ဝူၼ်ႉတူၺ်းလႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်၊ ႁဝ်းၶႃႈ တေပၼ်သူ ငိုၼ်းတေႃႇလႃႇၼိုင်ႈလၢၼ်ႉ၊ သင်သူဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇတီႈမိူင်းမၢၼ်ႊၼႆ ၶႂ်ႈၵႂႃႇယူႇမိူင်းလႂ်ၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈတေၶပ်ႉၶိုင်ပၼ်။ ႁဵတ်းသင် သူဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇၸွမ်း မီႇၶျီႇၶူဝ်ႇၼၢင်းၸၢင်ႊ ၵႃႈဢွၼ်ႇ ၵေးသျႃးတီႈမိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉႁႃႉ။ ႁဝ်းထၢင်ႇတႄႉ မၼ်းႁၵ်ႉသူတေႉၼႃ”ၸိူင်ႉၼႆ။ ဢွင်ႇၵျီး လၢတ်ႈပႆႇတၼ်းသုတ်းၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ တတ်းၵႂၢမ်းထၢမ်ၶိုၼ်း။ “ၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႈႁူႇၾႃႉဝႃႈႁိုဝ်လႃႇ၊ မၼ်းပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် မိူင်းတႆးလူး၊ ႁဝ်းၵွၺ်းပဵၼ် ၵႅမ်ႁူဝ် ပဝ်ႈ”ၼႆယဝ်ႉ။

ပူဝ်ႇဢွင်ႇၵျီး တွပ်ႇၵမ်းလဵဝ်ဝႃႈ “ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သႅၼ်ဝီတႄႉ လၢတ်ႈဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇလူင်ႉလႅၼ်ႇ လွင်ႈၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၵႃႊ ႁိုဝ်၊ မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈထၢမ်တူၺ်းတီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသူႈ၊ ႁဝ်းၸႂ်ယႂ်ႇဢၢပ်ႈပၼ်မၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ ၼႆဝႃႇ။ ယႃႇပေဝူၼ်ႉၼမ်ၶႃႈၼႃႉ ၸဝ်ႈ ၾႃႉလူင်။ တႃႇဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈ တေႁႂ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်း ၵူၼ်းၽိုၵ်းၵၢၼ် တီႈၶမ်ႇပၼီႇၼိသ်ႉသၼ်း မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တင်း မိသ်ႇ တႂ်ႇ သူႇၸူႇၵီး ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶမ်ႇပၼီႇၶဝ် ၵုမ်ၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉလူး။ မိူဝ်ႈပီႊ 1958 ၼၼ်ႉၵွၺ်း မႃးလႄႇၵႂႃႇ ႁေႃၸဝ်ႈၾႃႉလူင် တီႈတွင်ႇ ၵျီး ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႄႇ။ ယင်းဢွၼ်မၼ်းၵႂႃႇတူၺ်း ၼႂ်းထုင်ႉသူၺ်ႇၺွင်ႇ တႃႇတင်ႈႁူင်းၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၵႃး ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁႃႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် တေႃႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵႃႈၼႆႉၵွၺ်းၶႃႈလႃႈ၊ လွင်ႈႁၵ်ႉႁွမ်ဢွမ်ႈပႅင်း၊ လွင်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး၊ လွင်ႈလုၵ်ႈလွင်ႈလၢင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ဢမ်ႇတပ်ႈမႆႈၸႂ်သင်လႃးလႃးယဝ်ႉ”ၼႆယဝ်ႉ။(ယၢမ်းၼၼ်ႉ ဢွင်ႈတီႈ ယိင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ မီႇၶျီႇၵူဝ်ႇ ၼႂ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉမိူင်းသူႈ ၼႆႉ ၼၢင်းဝူဝ်းတိပ်ႉ ပေႃးပုတ်ႈတႅၼ်းတီႈယူႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပႆႇတၼ်းလႆႈၵူပ်ႉၵူႈသွၼ်ႉမိင်ႈၵၼ်။)

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸုၼ်ႉဢႃႇၼႃႇ ပီႊ 1958 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 24 ဝၼ်း တီႈႁွင်ႈလုၵ်းႁူဝ်သိူဝ် ဝဵၼ်းတူၼ်ႈတီး(မိူဝ်ႈလဵဝ်သိုပ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ပဵၼ်ႁွင်ႈ ပၢင်ၵုမ်တႅၼ်းၽွင်းၸိုင်ႈတႆး)

ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉဢမ်ႇၸၢင်ႊတွပ်ႇသင်ၶိုၼ်းသေဢိတ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇၵႅပ်ႉၼိုင်ႈၸင်ႇၶိုၼ်းတွပ်ႇလၢတ်ႈလွႆးလွႆး ႁႂ်ႈ သၢင်ႇထုၵ်ႇဝႃႈ “ဢၼ်ပူဝ်ႇမူးၶျႃၵ်ႈလၢတ်ႈၼၼ်ႉ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈၵူႊၶေႃႈယဝ်ႉ။ ၵဝ်ၶႃႈၵေႃႈ ယွမ်းႁပ်ႉလႆႈယူႇ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ဢမ်ႇၸဝ်ႉၼႃႇၶႃႈႁႃႉ၊ ဢမ်ႇပႆႇထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းယူဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၽွင်းမဝ်းလဝ်ႈမဝ်းၵႅပ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇမီးၵႃႊၶၼ်သင်လႆႈ။ ၵွပ်ႈ ၼႆ ဝၢႆးလင်မႃးၸင်ႇသိုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် ဢမ်ႇလီႁႃႉ”ၼႆယဝ်ႉ။ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇၵျီးၵေႃႈ တူၺ်းၼႃႈၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉလီလီသေ လၢတ်ႈဝႃႈ “လီယဝ်ႉၸဝ်ႈၾႃႉလူင်၊ ပေႃးၼၼ် ၶႃႈၵေႃႈတေမိူဝ်းၵွၼ်ႇ။ ၶႅၵ်ႇၶႃႈသွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉတႄႉ ပွႆႇဝႆႉတီႈၼႆႉၵွၺ်းယဝ်ႉ။ ယႃႇပေႁဵတ်းႁႂ်ႈၶဝ်ၶၢၼ်ႉၼႃႉ။ ၵုတ်ႉၼၢႆႉၸဝ်ႈၾႃႉလူင်”ၼႆသေ ဢွၵ်ႇမိူဝ်းၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ မႃးမီးယူႇၼႂ်းၶွၵ်ႈၶင်ယေႇၵျီႇဢႅင်ႇ တီႈမိင်ႇၵလႃႇတူင်ႇၼႆႉ ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇတူၺ်း ပေႃးထူၼ်ႈမႃးသၢဝ်း
ဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၶဝ်တေသိုပ်ႇဝႆႉမၼ်း တီႈၼႆႉႁႃႉ၊ ဢမ်ႇၼၼ် တေမွတ်ႇႁၢႆမၼ်းပႅတ်ႈႁႃႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႊလၢတ်ႈ။ ၶၢဝ်းတၢင်းသၢဝ်းဝၼ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ထၢင်ႇဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်းသၢဝ်းပီႊၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ၽွင်းၼၼ်ႉ ၸၼ်ႉႁူဝ်သိုၵ်းလူင် ၼႂ်းတပ်ႉၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ မႃးသူင်ႇၶဝ်ႈပၼ်။ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ် သူၼ်းႁူၺ်း ႁူဝ်သိုၵ်းလူင်ၼၼ်ႉ တႃႇတေၵပ်းသိုပ်ႇပၼ် တင်းၵူၼ်းၵႃႈႁိူၼ်း။ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ လၢတ်ႈဝႃႈ ပေႃးၵပ်းသိုပ်ႇလႆႈၼိုင်ႈပွၵ်ႈ တေပၼ်ငိုၼ်းၼိုင်ႈႁဵင်ၼႆယဝ်ႉ။ ႁူဝ်သိုၵ်းလူင်ၼၼ်ႉၵေႃး ၶိုၼ်းသွပ်ႉသႅပ်ႉ တွပ်ႇလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ “ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်၊ ယႃႇဝႃႈတေၸၢင်ႊ ၵပ်းသိုပ်ႇပၼ် ၵူၼ်းၵႃႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉ၊ ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ယင်းဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလၢတ်ႈတေႃႇ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၶဝ်ဢေႃႈ။ မၢႆမီႈၶဝ် ႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႃႇၶႃႈ။ ၵူၺ်းၼႃႇ တႃႇၸဝ်ႈၾႃႉလူင်တႄႉ မီးၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလီဢၼ်ၼိုင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပေႃးမိူဝ်ႈၽူၵ်ႈ တေဢွၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၶၢႆႉၵႂႃႇတီႈၶွၵ်ႈဢိၼ်း ၸိင်ႇသေ ယူႇၸွမ်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင် တၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆဝႃႇ”ၼႆယဝ်ႉ။

ပေႃးၶၢဝ်ႇၼႆႉၵွၺ်းၵေႃႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉလူင် ဢိုၼ်းသဵင်လမ်ႇၵႂၢမ်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶေႃႇၶေႃးၼိသ ၶျိဢႃရိ(တၢင်းသိူဝ်း ၸႂ်ၼႆႉ မီးၵႃႈၼႆႉ

Here is the happiness)

Here Is The Happiness I am a Geisha,
I have no lover,
I have no family,

And I have no money,
Yet I am happy,
Because I am right here, Singing a happy song for you.ယိင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ မီႇၶျီႇၵူဝ်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵေႃႉႁၵ်ႉငဝ်ႈသေတႃႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်ၵေႃႉႁၵ်ႉၵၼ်မႃး ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ယၢမ်ႈႁွင်ႉၼေ ၽဵင်းႁူဝ်ၼႆႉလႄႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ ၸင်ႇဢိုၼ်းသဵင်ဢွၵ်ႇတူၺ်းၸိူင်ႉၼႆ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ လွတ်ႈၽႄးပိူၼ်ႈတေၶႃႈတၢႆသေ တေလႆႈၺႃးၶင်ၶွၵ်ႈ ၵွၺ်းလႄႈ ၸူမ်းႁွင်ႉၽဵင်းႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ထိုင်မိူဝ်ႈ ယၢမ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈယွမ်းတေႃႇ ပူဝ်ႇဢွင်ႇၵျီးၶဝ်လႄႈ ဢဝ် ၵုင်ႇဢဝ်မုၼ်ႁင်းမၼ်းသေ ႁွင်ႉၽဵင်းႁိုဝ် ၼႆတႄႉ တၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉၵွၺ်းတေႁူႉလႆႈ။

ႁူဝ်သိုၵ်းလူင်ၾၢႆႇၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇ ၵေႃႉပႂ်ႉယၢမ်းယူႇတႄႉ လႆႈငိၼ်းသဵင်ၽဵင်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ႁွင်ႉလႄႈ ၼႂ်းၸႂ်မၼ်းၵေႃႈ ၸူမ်းမႃးလူဝ် လူဝ်၊ မွင်မႃးလူဝ်လူဝ်။
1962 လိူၼ်မၢၶျ်ႉ 2 ဝၼ်း မိူဝ်ႈၸုမ်းပူဝ်ႇၼေႇဝိၼ်းၶဝ် သိမ်းဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ၺွပ်းဢဝ် ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးတင်းသဵင်ႈသေ တႃႉ ဝႆႉၵိုတ်းဝႆႉသီႇၵေႃႉ။ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၸမ်း-

(1)ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်တွင်ႇပႅင်ႇ(လွႆလူင်ၼမ်ႉသၼ်ႇ)ၸဝ်ႈၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇ၊
(2)ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇ၊
(3)ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သႅၼ်ဝီႁွင်ႇ ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈၵဝ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး၊
(4)ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသူႈ ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉ၊ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ ၶုၼ်ၽွင်းၵဝ်ႇၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း မိူင်းတႆး ၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်သီႇၵေႃႉၼႆႉ တပ်ႉသိုပ်းမၢၼ်ႊႁွင်ႉလွၵ်ႇငိူတ်ႈတီႈၸဝ်ႈၾႃႉသီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇ လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသူႈ ၸဝ်ႈ
မၢၼ်ႇၾႃႉ ၶႃသွင်ၵေႃႉသေ တဵၵ်းႁႂ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း တႃႇၶၢႆၵိၼ်မိူင်းတႆး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶႃသွင်ၵေႃႉဢမ်ႇလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းမႃး။ ၸုမ်းပူဝ်ႇၼေႇ ဝိၼ်းၶဝ် ၶႃႈတၢႆ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ႇသေ ဢဝ်ႁၢႆပႅတ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ မိူဝ်ႈ 1962 လိူၼ်မၢၶျ်ႉ 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉယဵတ်ႈ သႂ်ႇၼႂ်းၶွၵ်ႈ။

ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သွင်ၵေႃႉ ဢၼ်ၵိုတ်းထႅင်ႈယူႇၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇၺႃးတၢမ်ႇဢီႈသင်။ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇ တီႈႁေႃႁိူၼ်းၶဝ် ၼႂ်းဝဵင်းယၼ်ႇၵုင်ႇၼၼ်ႉၵွၺ်း။
မိူဝ်းၼႃႈထႃႈပၢႆမႃး လွၵ်းသိူင်ႇလပ်ႉပိုၼ်း ဝၼ်းလိုၼ်းသုတ်း ၶွင်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သီႇၵေႃႉၼၼ်ႉ တေမီးၽႂ်မႃးပိုတ်ႇၼေ ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈ တင်းလၢႆႁူႉၸွမ်းလႆႈ။
ၸဝ်ႈမၢၼ်ႇၾႃႉတႄႉ လႆႈလွတ်ႈဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈၶင်မႃး မိူဝ်ႈပီႊ 1968 သေ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇ တီႈႁေႃမိူင်းသူႈ ဝဵင်းတွင်ႇ ၵျီး မိူဝ်ႈ 1977 လိူၼ်ဢေႃးၵၢသ်ႉ 7 ဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

(သုတ်းယဝ်ႉ)

ၽိုၼ်ဢိင် ¶ သႅၼ်ပၢႆး သွႆႉ(2) မၢႆ(8,9,10) 2014 ၼီႊ။ (TNT=The Notorious Tai) ၶိုၼ်းႁဵတ်းပဵၼ်ပပ်ႉ ။

လိူၼ်တႆး

(ပိၼ်ႇတႅမ်ႈပဵၼ် Unicode) မိူဝ်ႈ 1/July/2017