ပိုၼ်းၵႅပ်ႈၸၢႆးထီးသႅင်

ၸၢႆးထီးသႅင် ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်း တႆး/မၢၼ်ႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်

ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉပဵၼ်ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းတႆးၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ပၢႆပိုၼ်ပႃးတႆးႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဢၼ် ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်ၸွတ်ႇပတ်းပိုၼ်ႉလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ၊ ၵႂၢမ်းဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈႁွင်ႉတႄႉၵမ်ႈပႃႈၼမ်ပဵၼ်ၵႂၢမ်းဢၼ် ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း ၽူႈတႅမ်ႈၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇလူင်တႅမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၊ ဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးသဵင်ၵႂၢမ်းဝၢၼ် ပၢၼ်မႂ်ႇၼႂ်း တႆးၸိုင် ပႃးၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႉၼိုင်ႈဢိူဝ်ႈၼႆ ၽႂ်တိုၼ်းဢမ်ႇထဵင် လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၊၊

ၵေႃႉၵူၼ်းၼမ်ၶဝ်ႈၸႂ်sai htee seng 01

ၼႂ်းလေႃးၵၼႆႉ ၵေႃႉၵူၼ်းၼမ်ၶဝ်ႈၸႂ်ၼၼ်ႉ မီး သၢမ်ၵေႃႉ-

(႑) ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်သႃႇသၼႃႇ

(႒) ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်သိုၵ်း

(႓) ၽူႈႁွင်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်း ̒̒ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်း̒̒

ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်သႃႇသၼႃႇလႄႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်သိုၵ်း ၼႆႉ ၵႂႃႇတၢင်းလႂ်ပႆတၢင်းလႂ်ၵေႃႈ ၵူၼ်းမိုၼ်ႇလၢၼ်ႉ ပၢၼ်ႉသႅၼ် ဢွၼ်ၵၼ် ႁပ်ႉႁူမ်ၸူမ်းတွၼ်ႈ၊ ၵူၼ်း ၶွၼ်ႈၵူၼ်းၵိုၼ်း သမ်ႉပေႃးသၢၼ်ႈၽိုၼ်းၽိုၼ်း တိုၼ်ႇတဵၼ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၶဝ်သွင်ၵေႃႉၼႆႉ ပဵၼ် ၵေႃႉဢၼ်ဢဝ်လေႃးၵ တိုၼ်ႇတဵၼ်ႈၼႆၵေႃႈ တေႃႈ ဢမ်ႇၽိတ်း။ မိူၼ်ၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်း ၼႆၵေႃႈ မၼ်းၵႂႃႇႁွင်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်းတီႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ် ယွၼ်ႈၸႂ်သေ မႃးၶွၼ်ႈတီႈမၼ်းယူႇ ယဝ်ႉ။ မၼ်းၵေႃႉလဵဝ် မီးဢဵၼ်ႁႅင်း ၸၼ်ဢဝ်ဢႃႇ ရူင်ႇပိူၼ်ႈတႄႉတႄႉ။ ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းတႆးႁဝ်း ၸၢႆးထီး သႅင်ၵေႃႈ တေႃႈၼင်ႇၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ႁၢင်ႈၽၢင်ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉတိုၼ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈပိူၼ်ႈသေ ပဵၼ်ဝႆႉ ႁၢင်ႈၽၢင်ႁင်းၶေႃမၼ်းယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သဵင် မၼ်းၸၢႆး ဝၢၼ်ၼႃႇသေတ ႁၢင်ႈၽၢင်သမ်ႉႁၢင်ႈၸ လႄႈ ပိူၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ် ႁွင်ႉမၼ်းဝႃႈ ̒̒တွင်ႉလေႃး̒̒ ၼႆယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈၽၢင်မၼ်း ဢၼ်ထၢင်ႇၸႅင်ႈသေ ၸပ်း တႃပိူၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉတႄႉ

(႑) မၢၼ်ႇတႃၼႃၼႃ

(႒) ၼူတ်ႇၶွပ်ႇဢမ်ႇထႃ

(႓) ၶဵဝ်ႈငွၵ်ႈဢွၵ်ႇႁႃ ij ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸႃႇတိငိူၼ်ႈၶိူဝ်း

ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းႁဝ်း ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး လုင်းၼၼ်ႇတႃႇ၊ ပႃႈၼၢင်းဢိင်ႇသေ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ  မိူဝ်ႈ ႑႙႕႐ လိူၼ်သႅပ်ႉတိမ်ႇပိူဝ်ႇ ႒႓ ဝၼ်း၊ ပီၵေႃး ၸႃႇ ႑႓႑႒ လိူၼ်သိပ်းမႂ်ႇ ႑႒ ၶမ်ႈ ဝၼ်းသဝ် တမ်ႈတီႈ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းယဝ်ႉ။   ပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈတွင်ႉၵၼ်မီး ႁႃႈၵေႃႉတၢမ်းၵၼ်ၼင်ႇၼႆ-

(႑) ၸၢႆးထီးသႅင်

(႒) ၼၢင်းဝိၼ်းထဵင်ႇ

(႓) ၼၢင်းမျိၼ်ႉဢူင်း

(႔) ၼၢင်းတဵင်းထူၺ်း(ႁွင်ႉ)ယိင်း

(႕) ၸၢႆးဢွင်ႇထီးၶမ်း

မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ မၼ်းၸၢႆး ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၽိဝ်ၼင် ဢမ်ႇ ၶၢဝ်၊ သမ်ႉလမ်သွမ်ႇ(ၵမ်ႇ)ဝႆႉလႄႈ ၸင်ႇႁွင်ႉၸိုဝ်ႈ မၼ်းဝႃႈ ̒̒ဢၢႆႈတူး̒̒ၼႆယဝ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈဢၢပ်ႇလိူၼ်မၼ်း တႄႉ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ̒̒ၸၢႆးတိၼ်ႇဢူး̒̒ၼႆသေ ၽွင်း မိူဝ်ႈၶၢမ်ႇသၢင်ႇၼၼ်ႉ ၸိုဝ်ႈသၢင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ̒̒ၸဝ်ႈထမ်ႇမ ရၵ်ႉၶိတ̒̒ၼႆယဝ်ႉ။

မၼ်းၸၢႆးၼႆႉ တိုၼ်းတေပဵၼ်ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ပေႃးၵႂႃႇဢၢပ်ႇၼမ်ႉတဵင်းၼႆ မၼ်းတိုၼ်း ဢူၺ်ႉသဵင်ယိုတ်ႈသဵင်ယၢဝ်းသေ လူင်းၵႂႃႇ ဢၢပ်ႇၼမ်ႉ တဵင်းတႃႇသေႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သဵင်ၵႂၢမ်းမၼ်းမိူဝ်ႈ လဵၵ်ႉၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇပႃးသဵင်တွႆႇ၊ ဢမ်ႇပႃးဝွၵ်းသေ တႃႉ မၼ်းပႃးၵွၵ်းယူႇ။

မိူဝ်ႈၽွင်း ဢႃႇယုလႆႈမႃး ႁႃႈၶူပ်ႇလိူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် တီႈလၢင်းၶိူဝ်းသေ ၽွင်း ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢွၵ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၵၢင် ၶၢႆႉၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းႁူင်းသဝ်း Sacred Heart Convent High School တီႈဝဵင်းလွႆလႅမ် ယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းၶရိယၢၼ်ႇလႄႈ ၼၢႆးၶၢဝ်ၶရိ ယၢၼ်ႇၸင်ႇသႂ်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇမၼ်းဝႃႈ ̒̒ရိတ်ႉၶျၢတ်ႉ ၼၼ်ႇၼႃႇ̒̒ၼႆယဝ်ႉ။

ၸိူဝ်ႉပၢႆးမွၼ်း

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ယူႇသဝ်းတမ်ႈတီႈ ၵျွင်းၶွၼ်ႇဝႅၼ်ႉ လွႆလႅမ်ၼၼ်ႉ ၼၢႆးၶၢဝ်ၶရိယၢၼ်ႇ သိတ်ႉသတိူဝ်ႇ ပီးယႃး ၽၢၵ်ႇတွၼ်ႈပၼ်မၼ်း ၶိူင်ႈႁႆႇလဵတ်း ဢၼ်မီး သၢႆသီႇသၢႆ ̒̒ယူႇၵလီးလီး̒̒ၼၼ်ႉလႄႈ မၼ်းၸၢႆး ၸင်ႇမိုတ်ႈၵိုဝ်း လွင်ႈပၢႆးမွၼ်းလွင်ႈႁႆႇတိုင်ႈ ႁွင်ႉၵႂၢမ်း ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသီႇတီႈ လွႆလႅမ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇလႆႈၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇ ၸၼ်ႉႁႃႈ တီႈတူၼ်ႈ တီးယဝ်ႉ။

ထုၵ်ႇထူပ်းၸၢႆးသၢႆမၢဝ်း

ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈမၼ်း လုင်းၼၼ်ႇတႃႇ ဢွၼ်ဢဝ် မၼ်းၸၢႆး ၶၢႆႉမႃးတူၼ်ႈတီးသေ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းၵႂႃႇဝႆႉ တီႈ ႁူင်းႁဵၼ်း National Christian High School သေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁူင်းသဝ်းဢမ်ႇပဝ်ႇ ယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇလႆႈဢွၼ်ဢဝ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၵႂႃႇၸူး တမ်ႈတီႈႁိူၼ်းတႆးၵေႃႉလီမၼ်း လုင်းထမ်းယွတ်ႈ (တူၼ်ႈတီး)လႄႈ ၸင်ႇလႆႈၵႂႃႇယူႇၸွမ်း ၸၢႆးလၢဝ်သႂ်၊ ၸၢႆးသၢႆမၢဝ်းသေ ပဵၼ်ဢူၺ်းၵေႃႉလီၵၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီးဝႃႇသၼႃႇ ပၢႆးမွၼ်းမိူၼ်ၵၼ်လႄႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၶဝ်ဢုပ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႈပဵၼ် ၶေႃႈၵႂၢမ်း တႃႇတေႁဵတ်းပဵၼ် ၽဵင်းၵႂၢမ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ရိတ်ႉၶျၢတ်ႉ ၶိုၼ်းလႆႈၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇႁူင်း သဝ်းႁူင်းႁဵၼ်း National Christian High School သေ တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၼၼ်ႉ ၵႂႃႇထူပ်းၺႃး ဢူၺ်းၵေႃႉမႂ်ႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ̒̒မွင်းမွင်ႇ̒̒လႄႈ ၸင်ႇ လႆႈႁဵၼ်းဢဝ် လၢႆးႁႆႇတိင်ႇ တေႃႇပေႃးမေႃလီလီယဝ်ႉ။  ဝၢႆးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶႂ်ႈႁႆႇတိင်ႇႁွင်ႉၵႂၢမ်းၼႃႇလႄႈ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸုမ်းယဵၼ်ႇငႄႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပႃးဝႃႇ သၼႃႇ လွင်ႈပၢႆးမွၼ်းလႄႈ ထိုင်မႃး ၸၼ်ႉၵဝ်ႈရိတ်ႉ ၶျၢတ်ႉတူၵ်းပွႆးထၢမ်လိၵ်ႈပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈ ၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ် ရိတ်ႉၶျၢတ်ႉမႃးဝႆႉတီႈလွႆလႅမ်သေ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းတီႈလွႆလႅမ်ယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇပေႃး လႆႈၵႂႃႇလႄႇႁွၼ်ႈတီႈလႂ်လႄႈ မၼ်းၸၢႆးပဵၼ်တႅမ်ႈၵႂၢမ်း မႃးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

ထူပ်းႁၼ် ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း

ပီ ႑႙႖႙ ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း သမ်ႉလႆႈတၢင်တူဝ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်သေ မႃးၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်လိၵ်ႈတႆး လႄႈ ၸင်ႇလႆႈမႃးထူပ်းၺႃး ၸၢႆးထီးသႅင် ၸၢႆးသၢႆမၢဝ်း ၶဝ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဝႃႇသၼႃႇၶဝ်မိူၼ်ၵၼ်လႄႈ လႆႈမိုတ်ႈၵိုဝ်းၵၼ်သေ ၸင်ႇလႆႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၸၢႆးၶမ်း လဵၵ်းတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ တင်းၼမ်ယူႇ။

လိၵ်းတႆးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်

ပၢင်ၵုမ်ၵေႃႇမသျိၼ်ႇလိၵ်ႈတႆးၼႆႉ ၵုမ်ၵၼ် လွင်ႈ တႃႇတေတႅပ်းတတ်း လိၵ်ႈတႆးမႂ်ႇ(လိၵ်ႈသဵင်တႅတ်ႈ) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈတႆးႁဝ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇတႄႉ တေပဵၼ် လိၵ်ႈႁၢင်ႈတူဝ် ၸိူင်ႉၼင်ႇလိၵ်ႈၶႄႇၼၼ်ႉယူႇ။ လိၵ်ႈ ၶႄႇၼႆႉ တူဝ်မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်သေတ သဵင်ဢွၵ်ႇမၼ်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်၊ ၶႄႇပွတ်းႁွင်ႇဢွၵ်ႇမဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ၶႄႇ ပွတ်းၸၢၼ်း ဢွၵ်ႇသဵင်မဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ၵျပၢၼ်ႇဢွၵ်ႇသဵင် မဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ၵူဝ်းရီးယႃးဢွၵ်ႇသဵင်မဵဝ်းၼိုင်ႈၼင်ႇၼၼ် တႆးႁဝ်းၵေႃႈ တေႃႈတေဢွၵ်ႇသဵင် မဵဝ်းၼိုင်ႈယူႇ။

ၸဝ်ႈပိုၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ လၢမ်းဝႆႉဝႃႈ လိၵ်ႈတႆးၼႆႉ မိူဝ်ႈပီၸီႇ ႘႔႓ ၼၼ်ႉ ၶုၼ်ဢၽိရႃႇၸႃႇ (ၶိူဝ်းသႃႇ ၵီႇ) လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းၵေႃးလိယသေ ဢဝ်မႃးတႃႈၵွင်ၼႆ ယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ တႃႈၵွင်သေ ၶုၼ်ၽိၼ်ႇၼၵရႃႇၸႃႇ သမ်ႉဢဝ်ႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃး မိူင်းမၢဝ်းယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈတူဝ်လိၵ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁၢင်ႈၽၢင် သၵ်ႉၵတဝႆႉယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ထိုင်မႃး ပၢၼ်လၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈႁေႃ ၶမ်း သႅင်လၢဝ်ပီ (ဢေႇတီႇ ႗႒႘-႗႔႘)မၼ်းၸင်ႇ လႅၵ်ႈပဵၼ်တူဝ်သီႇၸဵင်ႇ၊ တူဝ်မႄႈလိၵ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႉ တိုဝ်း ပုၼ်ႈတႃႇၶေႃႈၵႂၢမ်းတႆး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢဝ် ဢွၵ်ႇပႅတ်ႈသေ ၵိုတ်းဝႆႉတူဝ်မႄႈလိၵ်ႈ ႑႗/႑႘ တူဝ်။ ၸင်ႇ ပဵၼ်မႃး လိၵ်ႈထူဝ်ႇငွၵ်ႈယၢဝ်းယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃး ပၢၼ်ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၽ(ဢေႇတီႇ ႑႓႑႒) ၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ် လိၵ်ႈထူဝ်ႇငွၵ်ႈယၢဝ်း ႁဵတ်း ပဵၼ်လိၵ်ႈထူဝ်ႇငွၵ်ႈပွတ်းသေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃးလႄႈ ပဵၼ် မႃးလိၵ်ႈတႆးမၢဝ်းယၢမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပၢၼ်ၸဝ်ႈ ၽသႅၼ်ဝီ ၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၽ (ဢေႇတီႇ ႑႔႐႕-႒႘) ၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်လိၵ်ႈထူဝ်ႇငွၵ်ႈပွတ်း ဢၼ်ပဵၼ်သီႇ ၸဵင်ႇၼၼ်ႉ မႄးတႅမ်ႈပဵၼ်တူဝ်လိၵ်ႈမူၼ်းသေ ၸင်ႇ ပဵၼ်မႃး လိၵ်ႈတႆးၵဝ်ႇ(တူဝ်မူၼ်း)ယဝ်ႉ။

လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းတိုၼ်းလႅၵ်ႈ လၢႆႈယူႇတိၵ်းꧦလႄႈ လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း(ပၢၼ်ၵဝ်ႇ)ၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ထိုင်မႃး ဝၢႆးသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ယဝ်ႉၵႂႃႇ ၸဝ်ႈ သြႃႇဝိၸယၼၼ်ႇတလႄႈ ၸဝ်ႈသၢႆမိူင်း(ၵဵင်းတုင်) ၶဝ် ၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈတူဝ်မူၼ်း ၽိူမ်ႉထႅမ်ထႅင်ႈ သေ ႁဵတ်းပဵၼ်မႃး လိၵ်ႈတႆးသဵင်တႅတ်ႈ(လိၵ်ႈတႆးမႂ်ႇ) ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်း ဢမ်ႇၼိမ်ဢမ်ႇ သဝ်းလႄႈ လိၵ်ႈတႆးသဵင်တႅတ်ႈၵေႃႈ ပႆႇတၼ်းၽႄႈ တိူၼ်းတႄႉꧦ။ ၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင်ၼႆႉ သမ်ႉမီးမႃး လၢႆမူႇ လၢႆပိူင် ပႅၵ်ႇၵၼ်ဝႆႉလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေပဵၼ်လိၵ်ႈ ႁူမ်ႈတူဝ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸၼ်ႉၸွမ်ၶဝ်၊ ၵဝိတႆးႁဝ်းၶဝ် ၸင်ႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် လၢႆလၢႆတီႈသေ တႅပ်းတတ်း တႃႇတေယိပ်းတိုဝ်းလိၵ်ႈ တႆးမႂ်ႇယူႇယဝ်ႉ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် တီႈတူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉ ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ် လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸၼ်ႉၸွမ်ၵေႃႉၼိုင်ႈသေ မႃးတူင်ႉၼိုင်ၸွမ်း ၼႃႈၵၢၼ် လိၵ်ႈလၢႆး ဢၼ်ပဵၼ်ပိူင်လူင် ပုၼ်ႈတႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉယူႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ဢိင်ပိုင်ႈလိၵ်ႈတႆး သေ တေလႆႈဝႃႈ ၶႃသွင်ၵေႃႉ မႃးထူပ်းၺႃးၵၼ်ၼႆ ယူႇ။ ဢမ်ႇၼၼ် လိၵ်ႈတႆး ဢဝ်ၶႃထူပ်းၵၼ်ၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶႃသွင်ၵေႃႉ မႃးထူပ်းၵၼ် လႄႈ ဝၢႆးလင်ၼၼ်ႉ ၶေႃႈသဵင်ၽဵင်း သဵင်ၶွင်တူဝ် တႆးလႄႈမၢၼ်ႈ တေဢွၵ်ႇမႃး တင်းၼမ်ၼႆ မိူဝ်ႈ ၼၼ်ႉ ၽႂ်တေဢမ်ႇဝူၼ်ႉၺႃး။ လွင်ႈၶႃမႃးထူပ်းၵၼ် ၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ဢဝ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၽဵင်းပၢၼ်မႂ်ႇ မုၼ်း ယႂ်ႇမႃး ပၢၼ်ၼိုင်ႈၼႆယူႇ။

ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈ ၸၢႆးထီးသႅင်

ထိုင်မႃး ႑႙႖႒ ဝၢႆးသေ ၵွင်ႇၸီႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း ဢွၼ်ႁူဝ် ၶိုၼ်ႈဢဝ်ဢႃႇ ၼႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းယဝ်ႉ ႁူင်းႁဵၼ်းၶွၼ်ႇဝႅၼ်ႉ (Convent) လႆႈၶၢမ်ႇသိမ်းဢိုတ်းပႅတ်ႈသဵင်ႈလႄႈ ရိတ်ႉ ၶျၢတ်ႉၸင်ႇဢွၵ်ႇၸႂ် ၶႂ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈမႃးယူႇ။ ၸိုဝ်ႈ ရိတ်ႉၶျၢတ်ႉဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈၼၢႆးၶၢဝ်ၶရိယၢၼ်ႇ ၶဝ်ပၼ်ဝႆႉလႄႈ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈဢႅင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈ ၶႂ်ႈလႆႈၸိုဝ်ႈတႆးလႄႈ ၸင်ႇၵႂႃႇၸူးတမ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈလုင်း ၶုၼ်မႁႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၵဝိတႆးသေ ယွၼ်းဢဝ်ၸိုဝ်ႈတႆး ယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈလုင်းၶုၼ်မႁႃႇ(တၢင်ႉယၢၼ်း မိူင်းယႆ)ၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈမေႃၼပ်ႉပေႇတၢင်ႇၵႃႇလႃး ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၵေႃႉ ၼိုင်ႈလႄႈ ၸင်ႇမႃးလိူၵ်ႈပၼ်ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇ သႂ်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈ ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႈ ၸွမ်းလုၵ်ႈဝၼ်းသေဝႃႈ ̒̒ထီးသႅင်̒̒ၼႆ ယဝ်ႉ။ ̒̒ထီး̒̒ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိၵ်းပဵၼ်ၸွမ် ထၢတ်ႈၵွင်းမူး။ ̒̒သႅင်̒̒ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ သမ်ႉပဵၼ် ဢၼ်မီးၵႃႈယႂ်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်းလႄႈ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ် ၸိုဝ်ႈ ဢၼ်မီးတီႈသုင်သေ ၶိုၵ်ႉတွၼ်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယိၼ်ႉ

ဝၢႆးသေ ဢွင်ႇၸၼ်ႉၵဝ်ႈ တီႈလွႆလႅမ်ယဝ်ႉ ၸၢႆး ထီးသႅင် ၶိုၼ်ႈလႆႈမႃးယူႇတူၼ်ႈတီးယဝ်ႉ။ ̒̒ယိၼ်ႉ̒̒ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လွင်ႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တိုၼ်းတိုတ်း ယၢပ်ႇဝႆႉလႄႈ ပေႃးမီး လွင်ႈတၢင်းမၼ်းမႃးၸိုင် ̒̒ယိၼ်ႉ̒̒ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၼ်းၽုတ်းဢွၵ်ႇမႃး ၸွမ်းၵမ်းလဵဝ်ယူႇ။ ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီး ယိၼ်ႉပၢႆးမွၼ်း လွင်ႈႁွင်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်းလႄႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈ တိုၵ်ႉၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉသိပ်းယူႇတီႈတူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉ ဢဵၼ်း ဢၢၼ်းၶႂ်ႈၵႂႃႇ ဢတ်းသဵင်ၽဵင်းၵႂၢမ်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းထႆး လႄႈ ၵုမ်ႇမိုင်ႉၸွမ်းလွင်ႈၼၼ်ႉသေ ပီၼၼ်ႉ ဢမ်ႇ တၼ်းလႆႈသႂ်ႇသဵၼ်ႈမၢႆ တႃႇတွပ်ႇၸၼ်ႉသိပ်းႁေ ႁၢမ်း လုတ်ႈၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်းတႃႇတေၵႂႃႇ ဢတ်း သဵင် တီႈမိူင်းထႆးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸၢႆးသၢႆမၢဝ်း ၵႂႃႇဢတ်းသဵင်တီႈၵဵင်းႁၢႆးမႃးယဝ်ႉ မႃးၸူဝ်းၵႂႃႇလႄႈ ၶႃၸင်ႇၶဵၼ်းၵၼ်ဝႆႉတီႈၼမ်ႉၸၢင်ယဝ်ႉ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ  တႃႇတေၵႂႃႇၵဵင်းတုင်တႃႈၶီႈလဵၵ်း လႆႈပႂ်ႉၵႃးသိုၵ်းၸွမ်း သူင်ႇလႄႈ ၸၢႆးသၢႆမၢဝ်း ပႂ်ႉၸၢႆးထီးသႅင် တေႃႇၵႃးပေႃး ဢွၵ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်ၸၢႆးထီးသႅင်မႃး။ ၸၢႆးထီးသႅင် ၽႅဝ်မႃး ဢမ်ႇၶိုတ်းၵႃးယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇဢဝ်ၶပ်းမၢႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ၵႂႃႇသဵၼ်ႈတၢင်းထိူၼ်ႇ သဵၼ်ႈတၢင်း လၢင်းၶိူဝ်းဢဝ်ယဝ်ႉ။ ၵႂႃႇႁွတ်ႈၽႅဝ် တီႈလႅၼ်လိၼ် မႄႈႁွင်ႈသွၼ်၊ ၸၢႆးထီးသႅင် လႆႈၵႂႃႇၺႃးတၢမ်ႇၼူတ်ႇ ထႆး ႁွင်ႉဝႆႉသေ ဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆးလႄႈ ၸင်ႇ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၸင်ႇဢမ်ႇတၼ်း ၶိုတ်း တႃႇတေသႂ်ႇသဵၼ်ႈမၢႆ တွပ်ႇၸၼ်ႉသိပ်း။

ၵွပ်ႈ̒̒ယိၼ်ႉ̒̒ၼၼ်ႉလႄႈ ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈ ပွင်ႉ ထႃႉသေ ၶိုၼ်းႁွင်ႉမႃး ယူႇလၢင်းၶိူဝ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ တွပ်ႇလိၵ်ႈၸၼ်ႉသိပ်း တီႈလၢင်းၶိူဝ်းယဝ်ႉ မိူဝ်ႈဢိုတ်း ႁူင်းႁဵၼ်း ၶၢဝ်းမႆႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းပိတ်ႉမၢၵ်ႇၼင်ၶဝ် လၢင်းၶိူဝ်း ပႃးတင်း ၸၢႆးထီးသႅင် တေမိူဝ်းတူၺ်းပွႆး လဵၼ်ႈၶႄႉၵၼ် ဢၼ်မိူင်းၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဢေးသျႃး မႃးလဵၼ်ႈတီႈ တႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇ ႁွတ်ႈၽႅဝ်တႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။

ဢတ်းသဵင်

ၽိူဝ်ႇၽႅဝ်ၵႂႃႇတႃႈၵုင်ႈ သမ်ႉၵႂႃႇၺႃး တႆးၵေႃႉမၼ်း ၸၢႆးၸူဝ်းမျိၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၢႆးၸူဝ်းမျိၼ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဝူင်ႈ ဝၢင်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉ ၶပ်ႉမၢႆ တႃႇတေဢတ်းသဵင်ၵႂၢမ်းတႆး တမ်ႈတီႈ ႁူင်းပွႆႇသဵင်ၽၢႆႇတႆး တီႈတႃႈၵုင်ႈၼႆယူႇ။ မၼ်းမႃးတုၵ်း ႁႂ်ႈၸၢႆးထီးသႅင် ႁွင်ႉပၼ်ၵႂၢမ်းပၼ်ၽွင်ႈ ၼႆလႄႈ ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းလူမ်ႇလုၵ်း သမ်ႉၺႃး ပိုင်ႈမႅင်းမၼ်း၊ ၽိူဝ်ႇဢဝ်မိုဝ်းတဝ်ႉသွင်ၶွၼ် သမ်ႉဝၵ်ႉ လႆႈဢီႇၵုၵ်ႈၽၢႆႇလုၵ်ႈလုၵ်ႈ၊ ႁႅၼ်တူၺ်းၽၢႆႇ ၼိူဝ် သမ်ႉၵႂႃႇႁၼ်ႁူင်းၽိုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၸင်ႇၵႂႃႇဢတ်းသဵင်ၽဵင်းၵႂၢမ်းတႆးမႂ်ႇႁႃႈႁူဝ် ၸိူဝ်း ̒̒တၢင်းႁၵ်ႉဢွၼ်ႇၵူၼ်းႁၢင်ႈၸ၊ ၵေႃႉႁၵ်ႉမိူင်းၵႆ၊ ၼူၼ်းႁၢင်ႈလီij̒̒ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေ ၵူၼ်းလႆႈၸႂ်မီး ၼမ်ယူႇတႄႉတႄႉ။

ပၢၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်

ဝၢႆးသေ ဢွင်ႇၸၼ်ႉသိပ်းယဝ်ႉ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉ ၸွမ်ဝဵင်းလိူင် ပၢႆးၸႂ်ယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် တင်းၸၢႆးၶမ်း လဵၵ်းသေ ၶိုၼ်းမႃးထူပ်းၺႃးၵၼ်ထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉ ပိူဝ်ႈ ၸၢႆးထီးသႅင် ပႃးဝႃႇသၼႃႇ လွင်ႈပၢႆးမွၼ်း တႃႇ ႁွင်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်းၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ သမ်ႉပဵၼ်တႆးၵေႃႉ ၼွင်ႉ ၸၢႆးမၼ်း ၸၢႆးၶမ်းတီၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈလႄႈ ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း မိုတ်ႈၸၢႆးထီးသႅင်မႃး လိူဝ်ႁႅင်းယူႇတႄႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉ ပိူဝ်ႈ တၢင်းမိုတ်ႈၶႃ ယိုတ်ႈယၢဝ်းမႃးလႄႈ သဵင်ၵႂၢမ်း ၶႃသွင်ၵေႃႈ သမ်ႉပေႃး ၶိုတ်ႈၺႃး မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ် ၵူၼ်း တင်းဝၢၼ်ႈတင်းမိူင်းယဝ်ႉ။

ၸၢႆးထီးသႅင် ၽႅဝ်မႃး တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵင်းလိူဝ်ႇသေ ဢူၺ်းၵေႃႉ ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းၵေႃႈ မီးမႃးၼမ်တႄႉꧦ။ တင်း ၽူႈတႅမ်ႈၵႂၢမ်း ၵူဝ်ႇၼေႇဝိၼ်းၵေႃႈ ႁူႉၸၵ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်း ၵၼ်ၵႂႃႇသေ ၵႂၢမ်း̒̒မွင်ႉလပျေႉဝုၼ်း̒̒ ဢၼ်ၵူဝ်ႇ ၼေႇဝိၼ်းတႅမ်ႈၼၼ်ႉ ၸၢႆးထီးသႅင် ၵႆႉဢဝ်ၵႂႃႇႁွင်ႉ ၼႂ်းဝၢင်းၸၼ်ႉၸွမ်တႃႇသေႇယဝ်ႉ။

သဵင်ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ တိုၼ်းၵိုၵ်းပႃး သဵင်ၵရုၼႃႇ ဝၢၼ်ႁူဝႆႉလႄႈ ၽႂ်လႆႈထွမ်ႇငိၼ်းၵေႃႈ ပေႃးၸပ်း တိတ်းႁူဝႆႉယူႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် သေ ၵႂႃႇႁွင်ႉၵႂၢမ်း တီႈၽၢႆႇၼႃႈႁူင်းသဝ်း သၢဝ်ၸၼ်ႉ ၸွမ်ၶဝ် ၵူႈၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၸၢႆးထီးသႅင် လဵတ်းတိင်ႇသေ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းတီႈ ၽၢႆႇၼႃႈႁူင်းသဝ်းဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ သၢဝ် ၸၼ်ႉၸွမ်ၼႂ်းႁူင်းသဝ်း ဢွၼ်ၵၼ် တဵတ်ႇယဵၼ်သေ ထွမ်ႇၵႂၢမ်းမၼ်းတေႃႇပေႃးယဝ်ႉယဝ်ႈ။ လွင်ႈသဵင်ဝၢၼ် ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ တေႃႈဢမ်ႇလိူဝ်သေ ၵူၼ်းပႂ်ႉႁူင်းသဝ်း ယင်းၶဝ်ႈၸႂ်သေ တဵတ်ႇယဵၼ်ပႂ်ႉထွမ်ႇၸွမ်း ယိင်း သၢဝ်ၸၼ်ႉၸွမ်ၶဝ်ယူႇ။ ၽွင်းၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၼၼ်ႉတႄႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် ႁွင်ႉမၼ်းဝႃႈ ̒̒တွင်ႉလေႃးၶမ်း၊ သူၺ်ႇဢုဢေႃး̒̒ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၼူၵ်ႉတွင်ႉလေႃး ဢၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်ဝႃႈ ̒̒ဢုဢေႃး̒̒ ၼၼ်ႉ တူဝ်မၼ်းလမ် သဵင်မၼ်းဝၢၼ်လႄႈ ၸၢႆးထီး သႅင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းႁၢင်ႈလီသေတ သမ်ႉပဵၼ် ၵူၼ်းသဵင်ဝၢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၸၢႆးထီးသႅင် ႁွင်ႉၵႂၢမ်းယဝ်ႉၵႂႃႇၼႆ သၢဝ်ၸၼ်ႉၸွမ်ၶဝ် လွမ်လွမ် ဢဝ် တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ၽၢၵ်ႇတွၼ်ႈပၼ် ၸၢႆး ထီးသႅင်ယူႇယဝ်ႉ။ တေလႆႈဝႃႈ သဵင်ၽဵင်းၵႂၢမ်းမၼ်း ႁၢင်ႈၶိူင်ႈပၼ် ၶိုၼ်းလိူၼ်မူၼ်း ၼႂ်းၸၼ်ႉၸွမ်သေ မၼ်းၸၢႆးတႄႉ ပဵၼ်ၸၢႆးႁၢင်ႈၸၼႂ်းငဝ်းလပ်းသိင်ႇၼႆ ယူႇ။

ထိုင်မႃးပီ ႑႙႗႓ ၸုမ်းၸိူဝ်းၶဝ် ဝႃႇသၼႃႇမိူၼ် ၵၼ် ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း၊ ၸၢႆးထီးသႅင်၊ ၶုၼ်မဵဝ်းလုၼ်ႇ၊ ၸေႃးတဵင်းဝုၼ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸင်ႇၽွတ်ႈပဵၼ်ၸုမ်း ႁႆႇတိုင်ႈ The Outsiders ၸုမ်းၼိုင်ႈသေ ႁႆႇတိုင်ႈ တီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵင်းလိူဝ်ႇယဝ်ႉ။ ၸုမ်းၶဝ်ၼႆႉ တႄႇ လႆႈၸိုဝ်ႈသဵင်မႃး တမ်ႈတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵင်းလိူဝ်ႇသေ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၶဝ် ႁူႉၸၵ်းၼမ်မႃးတႄႉꧦ။ တီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ၼၼ်ႉ သမ်ႉၵႆႉမီး လွင်ႈႁပ်ႉတွၼ်ႈလုၵ်ႈ ႁဵၼ်းမႂ်ႇ၊ လွင်ႈသူင်ႇသင်ႇတူင်ႉတၵ်ႉလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵဝ်ႇij ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၸုမ်းၶဝ် ၵႆႉၵႆႉလႆႈႁႆႇတိုင်ႈႁွင်ႉၵႂၢမ်း သေ ဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉၸၵ်းၸုမ်းၶဝ်မႃးယဝ်ႉ။

ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၸၢႆးလႄႉၵၼ်ဝႆႉ ၶူၼ်ႁူဝ်ယၢဝ်းလႄႈ ၸုမ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶူၼ် ႁူဝ်ယၢဝ်းပူၼ်ႉႁူဝ်မႃႇဝႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ တိုၵ်ႉၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း တီႈမေႇမဵဝ်ႉ(႑႙႗႘)ၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈ လႆႈႁၼ် ၸၢႆးထီးသႅင်(̒ႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ̒ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်း သုတ်း)ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆးၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵင်းလိူဝ်ႇ မႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ မေႇမဵဝ်ႉသေ ၵႂႃႇႁၼ်ၶဝ် တီႈသူၼ်လူင် မေႇမဵဝ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈႁၼ် ၸၢႆးထီးသႅင် ၼုင်ႈၵူၼ်တႆး သိူဝ်ႈတႆး ဢိၵ်ႇသိူဝ်ႈသျၢတ်ႉၽိူၵ်ႇ ပႃးတိင်ႇလုၵ်ႈၼိုင်ႈ သေ ၵႂႃႇၸွမ်းၼႂ်းၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ယူႇ။ ဢၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတိုၵ်ႉတွင်းယူႇၼၼ်ႉတႄႉ ၶူၼ်ႁူဝ်ၸၢႆးထီးသႅင် ငေႃးငေႃးႁေ ယၢဝ်းပူၼ်ႉႁူဝ်မႃႇ ဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉထႅင်ႈ မၢၼ်ႇတႃၼႃလူင်မၼ်း ၵေႃႈ လိူမ်ႈမၢပ်ႈဝႆႉယူႇ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႉႁၵ်ႉမၼ်း ပဵၼ်ၵေႃႉလႂ်ၼႆတႄႉ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈဢမ်ႇႁူႉ။ ဢၼ် မၼ်းႁၵ်ႉၼႃႇၼၼ်ႉတႄႉ လႅပ်ႈတေပဵၼ်တိင်ႇမၼ်း ၵူၺ်း။ မၼ်းႁႆႇတိင်ႇလုၵ်ႈလဵဝ်သေ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းမူၼ်ႈ ၸႂ်ပၼ်ပိူၼ်ႈၼႆၵေႃႈ တိုၼ်းပႃးၸႂ်ပႃးၶေႃးသေ ႁႆႇ လႄႈ သဵင်တူပ်းမိုဝ်းပၼ်ႁႅင်းမၼ်း တိုၼ်းႁူၼ်ႈပၼ်း ဝႆႉလိူဝ်ပိူၼ်ႈယူႇတႃႇသေႇယဝ်ႉ။

ပၢၼ်ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်း

တႃႇတေပဵၼ်မႃး ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇငၢႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၸုမ်း ၸၢႆးထီးသႅင်ၶဝ် ၶၢမ်ႇသဵင်ႈငိုၼ်းသေ ဢတ်းသဵင်တူၺ်း တမ်ႈတီႈ ႁွင်ႈဢတ်းသဵင် Center ဝဵင်းလိူဝ်ႇယဝ်ႉ။  ၵူၺ်းၵႃႈ သဵင်ႁႆႇဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ (မိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၸဵမ်ၵူၼ်းႁႆႇတိုင်ႈ၊ ၵူၼ်းႁွင်ႉၵႂၢမ်း လႆႈႁႆႇလႆႈႁွင်ႉ ၸွမ်း ၵၼ် ႁႂ်ႈၶႅမ်ႈလႅပ်ႈယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ သေၵေႃႉၵေႃႉ ၽိတ်းၵႂႃႇၼႆၸိုင် လႆႈၶိုၼ်းမႄးတႄႇမႂ်ႇထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ယွၼ်ႉၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈဢတ်းသဵင် ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မႃးယဝ်ႉလႄႈ ႁႆႇၽိတ်း ႁွင်ႉၽိတ်းၵႂႃႇၼႆၵေႃႈ ၶိုၼ်း တေႃႉတႄႉ လႆႈမႄးဢဝ် တီႈၽိတ်းမၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ဢမ်ႇတၢပ်ႈလူဝ်ႇၶိုၼ်းတႄႇ ငဝ်ႈတေႃႇပၢႆယဝ်ႉ။

ၵမ်းႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ဢတ်းသဵင်တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၼႆႉ သဵင်ဢတ်းဢမ်ႇၶိုၵ်ႉ၊ သဵင်ႁႆႇဢမ်ႇပိုၵ်ႉ၊ သဵင်ၵႂၢမ်း ဢမ်ႇလိုၵ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇဢွင်ႇ။ ၵူၺ်းလႆႈမဝ်းယွင်ႇၼွၼ်း ၽၼ်မႃးၵူၺ်း။ ၼႃႈၵၢၼ်သင်သေဢမ်ႇဝႃႈ ႁဵတ်းပွၵ်ႈ လဵဝ်သေ ဢွင်ႇၵႂႃႇ ယဝ်ႉတူဝ်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၵႂႃႇဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီး၊ ၵွပ်ႈၼႆ ၼင်ႇႁိုဝ်တေတိူဝ်းတွၼ်း မီးလွၼ်ႉမွၼ်း လိူဝ်သေၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၸၢႆးထီးသႅင် ၸင်ႇလူင်းၵႂႃႇ တႃႈၵုင်ႈသေ ၵႂႃႇဢတ်းသဵင် တမ်ႈတီႈ ၸတူႇတီႇယူဝ်ႇဢူးပတဵင်း (တႃႈၵုင်ႈ)ယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ ပဵၼ်ၶႅပ်းမႃး ၵႂႃႇထၢမ်ၶၢႆပၼ် လၢၼ်ႉ ဢတ်းသဵင် တီႈလႂ်ၵေႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ထၢမ်ဝႃႈ

̒̒ပဵၼ်ၵႂၢမ်းသင်̒̒

̒̒ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဢိူဝ်ႈ̒̒

̒̒ဢဝ်သဵင်ၼွၵ်ႈမိူင်းဢၼ်လႂ်တွႆႇ̒̒

̒̒ပဵၼ်သဵင်ၶွင်တူဝ်ဢိူဝ်ႈ̒̒

̒̒ဝူးij မဵဝ်းတေပဵင်းပိူၼ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ တေႃႈ သဵင်ႁႆႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းတမ်ႉဢမ်ႇထွမ်ႇလႆႈ၊ သူ သမ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်သဵင်ၶွင်တူဝ်ၼႆ ၶႅၼ်းဝႆႉၵႆၵႆလႃႈ၊ လိူဝ် သေၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းပၢၼ်မႂ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေႃႈမၢၼ်ႈ ႁဝ်းႁွင်ႉ ႁဝ်းတမ်ႉဢမ်ႇထွမ်ႇလႆႈ၊ ၼႆႉ သူသမ်ႉပဵၼ် တႆးသေ သမ်ႉႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ႁဝ်းၶႅၼ်းဢမ်ႇထွမ်ႇလႆႈ ယဝ်ႉ̒̒

လၢၼ်ႉဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ လၢတ်ႈ လိူဝ်ၼႆႉသေ ဝႆႁူဝ်ဝုတ်းဝုတ်းတေႃႇၶဝ်ယူႇလႄႈ ဢၼ် လွမ်ထၢင်ႇၶိုၵ်ႉဝႆႉၼၼ်ႉ ယၢတ်ႇတူၵ်းပိုၵ်ႉပႅတ်ႈၼိူဝ် လိၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်သေ ၵႃႈ လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းၼႃႈလဵၵ်ႉ ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈၸွႆႈပိုၼ်ၶၢႆပၼ် တေႃႉတႄႉ ယွၼ်းဢဝ် ၵႃႈၶၼ်ၵႂၢမ်း ၼိုင်ႈပုၵ်ႈ သွင် ပျႃးၵူၺ်းယဝ်ႉ။ လၢၼ်ႉမၢင်တီႈ တိုၼ်းဢမ်ႇႁပ်ႉဢဝ် သေဢမ်ႇၵႃး ဝႃႈပုတ်းဝႃႈၶၢတ်ႇပၼ်ၶဝ် ပေႃးဢမ်ႇ ၶႂ်ႈမီးတီႈလီဢဝ်သင်လႄႈ ထၢတ်ႈၸႂ်ပေႃးတူၵ်းၵႂႃႇယူႇ ယဝ်ႉ။ ̒̒ဢေႃး ij ဢၼ်ယၢတ်ႇတူၵ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပေႃးမၼ်း ၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃး ၼင်လိၼ်မိူင်းၼႆ တေ ၶိုၼ်းၸၢင်ႈဝူင်ၶိုၼ်ႈသုင်မႃးယူႇ̒̒ၼႆ ၽွင်းၸႂ်တူၵ်းယူႇ ၼၼ်ႉ ၽႂ်တေဢမ်ႇလႃႈလီႈႁတ်းဝူၼ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼၼ် ၶဝ်ၸင်ႇဢဝ်ၶႅပ်းၵႂၢမ်းၶဝ် ၶိုၼ်ႈမႃး တီႈတူၼ်ႈတီးသေ မႃးပၼ်တီႈဢတ်းသဵင် ̒̒မၢဝ်း̒̒ ယဝ်ႉ။ ၵတ်ႉၵႃႈ ̒̒မၢဝ်း̒̒ ဝၵ်ႉတၢဝ်းသေ ၸွႆႈပိုၼ် ပၼ်လႄႈ မီးႁႅင်းၸႂ်မႃးယူႇဢိတ်းၼိုင်ႈ။ လိူဝ်သေ ၼၼ်ႉ တႆးၵေႃႉမၼ်း ဢွင်ႇၶႅင်ႇမျိၼ်ႉ (ၵျေႃႇမွင်ႇမွင်ႇ) မႃးႁၼ်သေ မၼ်းၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ်ၶႅပ်းၵႂၢမ်း မိူဝ်းပိုၼ် ပၼ်ၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈလႄႈ ၸင်ႇၸွတ်ႇၵႂႃႇၵမ်ႉၼမ်ယူႇ။

မိူဝ်ႈပီ ႑႙႗႓ ၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ၸုမ်းႁႆႇတိုင်ႈ  The Outsiders လႄႈ Highlanders (ဢၼ်ၸၢႆးၶမ်းတီ၊ ၸေႃးၵျႅၵ်ႉသျိၼ်ႇ၊ ၸေႃးၵျေႃႇၼီႇ ၶဝ်ၽွတ်ႈဝႆႉ)ၼၼ်ႉ မႃးႁူမ်ႈၵၼ် ႁဵတ်းပဵၼ်ၸုမ်း လဵဝ်သေ မႄးပဵၼ်မႃး ၸုမ်းမႂ်ႇ The Wild Ones ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸုမ်းၶဝ်ၶိုၼ်းၵႂႃႇတွႆႇတိုင်ႈဢတ်း သဵင် တမ်ႈတီႈ တႃႈၵုင်ႈ ထႅင်ႈၶႅပ်းၼိုင်ႈ။ ႁူဝ်ၶေႃႈ ၶႅပ်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ̒̒ၼူၺ်ႇယႃႇတီႇ̒̒ၼႆသေ ဢွင်ႈတီႈ ၶၢႆၶႅပ်းၼၼ်ႉ ၵၢင်ၶမ်ႈမႃး လႆႈဢၢၼ်ႇငိုၼ်းၵႃႈၶႅပ်း တႃၼွၼ်းပေႃးလုၼႆယဝ်ႉ။ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၶႅပ်းၶၢႆလီ ၼႃႇၼၼ်ႉသေ ၵေႃႉဢတ်းသဵင်ပၼ်ၶဝ် ̒̒မွင်ႇမွင်ႇ̒̒ ၼၼ်ႉ သမ်ႉပေႃးဢၢမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ သိုပ်ႇဢတ်းထႅင်ႈ ၶႅပ်းမၢႆသၢမ် တမ်ႈတီႈတႃႈၵုင်ႈသေ ႁူဝ်ၶေႃႈၶႅပ်းၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈဝႃႈ ̒̒မၢၼ်းတလေးယွၵ်ႉ သျၢၼ်းတယွၵ်ႉ̒̒ယဝ်ႉ။ တႄႇ ဢဝ်ၶႅပ်းဢၼ်ၼႆႉၵႂႃႇ ၸိုဝ်ႈသဵင်ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ၵူၼ်း မိူင်းမၢၼ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉၸၵ်းၵႂႃႇသဵင်ႈယဝ်ႉ။ လၢၼ်ႉ ဢတ်းသဵင်ၶဝ် ၵုမ်ႇလႆႈဢတ်းသဵင် သမ်ႉပေႃးဢမ်ႇ တၼ်းလႆႈၼႆယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ သႅင်ႇၼမ်ႉၼဵင်ႈ၊ သႅင်ႇ ၶဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇၵႂၢမ်း ၸၢႆး ထီးသႅင် သမ်ႉပေႃးပၼ်းၵႂႃႇၵူႈတီႈၵူႈတၢင်းယူႇ။

ၶႅပ်းၵႂၢမ်း ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶႅပ်းၵႂၢမ်းၽၢႆႇ မၢၼ်ႈၵမ်ႉၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းၶႅပ်းၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉ ၵႆႉဢဝ်ၵႂၢမ်းတႆးၸိမ်ပႃးၸွမ်းလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵွၼ်ႈၼမ်ႉထၢၼ်ဝၢၼ်ဢွၼ်ႇ ပုၼ်ႈတႃႇပီႈၼွင်ႉ တႆး ၸိူဝ်းလႆႈငိၼ်းထွမ်ႇၼၼ်ႉယူႇ။ ႁဵတ်းၼၼ် ၵႂၢမ်း ၸၢႆးထီးသႅင် သိုပ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ၵပ်းတၢမ်းၵၼ်ယူႇတိၵ်း တိၵ်းလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းၼမ် သိုပ်ႇမိုတ်ႈႁပ်ႉၵႂၢမ်း မၼ်းမႃးတိၵ်းတိၵ်းယူႇ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်မေႃယႃၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း တႅမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ၊ သဵင်ၸၢႆး ထီးသႅင်ၵေႃႈ သမ်ႉၶႅမ်ႉပိူင်ၼိုင်ႈလႄႈ သွင်ပိူင်ၼႆႉမႃး ႁွမ်းၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ သဵၼ်ႈတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းလူင် ဢၼ်ၵႂႃႇလႆႈၶၢဝ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းၵႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽူႈႁွင်ႉ ၵႂၢမ်းမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းသေ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉၸိုဝ်ႈသဵင် ယႂ်ႇမႃးယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပျသၼႃႇလူင်ၶဝ်ဢၼ်တေ သိုပ်ႇၵုမ်းထိင်းပၼ် ၸိုဝ်ႈသဵင်ၶဝ် ႁႂ်ႈသိုပ်ႇယိုၼ်းႁိုင် ၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢမ်ႇႁႃလႆႈ ၽူႈတႅမ်ႈၵႂၢမ်းတႃႇသေႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပုၼ်ႈတႃႇ ၸၢႆးထီးသႅင်တႄႉ ၽၢႆႇလင်မၼ်း မီး ဝႆႉ ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်းတင်းၵေႃႉလႄႈ ပျသၼႃႇတႃႇတေ ႁႃၵႂၢမ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈထူပ်းမႃးၸိူင်ႉၼင်ႇပိူၼ်ႈ။ လိူဝ် သေၼၼ်ႉ တူဝ်ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ မေႃတႅမ်ႈလႆႈ ၵႂၢမ်း ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းၶတ်းၸႂ်ဢမ်ႇ ယူပ်ႈဢမ်ႇယွမ်း တင်းသွင်ၵေႃႉလႄႈ ၶႃသွင်ၵေႃႉၼႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇမႃး ၸွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလေႃးၵ ၽူႈ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ ၽူႈတႅမ်ႈၵႂၢမ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပေႃးၵိုၵ်းၵၼ် ၼင်ႇၶႃသွင်ၵေႃႉၼႆႉ ၼၢၼ်းမီးယူႇတႄႉ။ မၢင်ၸိူဝ်း ၼႆႉ ၵူၼ်းႁွင်ႉၵႂၢမ်းၵူၺ်း ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ။ ၵူၼ်းတႅမ်ႈ မၼ်း ပဵၼ်ၽႂ်ၼႆ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇႁူႉၸၵ်းၵေႃႈ မီးတင်း ၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵႂၢမ်းဢၼ်ၸၢႆးထီးသႅင်ႁွင်ႉ ၼၼ်ႉ  ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်းတႅမ်ႈၼႆ ပိူၼ်ႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈထွမ်ႇၼင်ႇၼၼ် ၵႂၢမ်းဢၼ်ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း တႅမ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉဢဝ်ႁွင်ႉၵေႃႈ ပိူၼ်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈထွမ်ႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၶႃသွင်ၵေႃႉၼႆႉ တိုၼ်းတေလႆႈၵိုၵ်းၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၵႃဝၢဝ်ႇလႄႈၸိူၵ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပရိသတ်ႈၸိူဝ်းပၼ်ႁႅင်းၶႃၼၼ်ႉတႄႉ သမ်ႉပဵၼ် လူမ်းပဝ်ႇသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵႃဝၢဝ်ႇမိၼ်လႆႈသုင် ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိူၵ်ႈမၼ်း ၼူင်ႇလႆႈယၢဝ်းယဝ်ႉ။

ၽိင်ႈထုင်းၵႃဝၢဝ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈမိၼ် သုင်မႃးၼႆ တၵ်းတေလႆႈၺႃးလူမ်း ထွင်းပဝ်ႇၵူႈသမ်ႇ ၵူႈပိူင်ဢမ်ႇႁၢင်ႉၼင်ႇၼၼ် ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်းလႄႈၸၢႆး ထီးသႅင်ၵေႃႈ တေႃႈလႆႈၺႃး လူမ်းသူပ်းယွၵ်းပဝ်ႇထွင်း ၵူႈပိူင်ပိူင်ယူႇ။ ပႅင်ႈၼင်ႇၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ လႆႈႁူႉလႆႈငိၼ်း လႆႈတွင်းဝႆႉၵမ်ႈၽွင်ႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းၶႆႈၼဢႄိတ်း ဢွၼ်ႇဢွတ်းၼိုင်ႈ။

ၸၢႆးထီးသႅင် လႄႈ ၸၢႆးဢွင်ႇထီးၶမ်း

လေႃးၵထမ်ႇ

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶႅပ်းၵႂၢမ်းၸၢႆးထီးသႅင် ၶၢႆလီၼႃႇပူၼ်ႉ တီႈလႄႈ ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇၶိုတ်းမၼ်းၸၢႆး လႆႈသေ တေပဵၼ်ၸႂ်သူၺ်ႈၼိင်ႈမၼ်းယူႇဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၼင်ႇႁိုဝ် ၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်းတေၼဝ်ႈတေလု ၼၼ်ႉ ဢဝ်လၢႆးၵူႈပိူင်ပိူင်သေ ယႃႉၸိုဝ်ႈသဵင် ၸၢႆး ထီးသႅင်မႃး တင်းၼမ်ယူႇ။ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းၵႃႇတုၼ်း ႁၢင်ႈလူၼ်ႉ̒̒ပေႃႇသၢၼ်းမူၺ်း̒̒ဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ တႅမ်ႈႁၢင်ႈလူၼ်ႉၼဝႄႆႉဝႃႈ မၼ်းထွမ်ႇၵႂၢမ်းၸၢႆးထီး သႅင်သေ ၼဵၵ်းၼဵၼ်ၶိုတ်းၵၢပ်ႈဢၼ်ၼိုိင်ႈ ႁွင်ႉဢဝ် ၸၢႆးထီးသႅင်ဢွၵ်ႇမႃး တီႈၼွၵ်ႈယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈလူၼ်ႉ ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉ ႁၢင်ႈၸၢႆးထီးသႅင် ၶဵဝ်ႈငွၵ်ႈငွၵ်ႈလူင်၊ မၢၼ်ႇတႃၼႃၼႃလူင်၊ ၶူၼ်ႁူဝ်ပူင်းယၢဝ်းလူင်၊ ၼုင်ႈ ၵူၼ်ၶႃၵီႈလူင်သေ ဢွၵ်ႇမႃးၸုၵ်းၼိူဝ်ၽိူၼ် ၼႃႈလဵၵ်ႉ ၵူဝ်ႁဝႄႆႉယူႇ။ ၽူႈတႅမ်ႈႁၢင်ႈလူၼ်ႉ သိုပ်ႇတႅမ်ႈဝႃႈ ̒̒ပေႃႇသၢၼ်းမူၺ်း ဢၼ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵျဵမ်း သပွၼ်း̒̒ၼၼ်ႉ ၺွပ်းၵမ်ၶေႃး ၸၢႆးထီးသႅင်သေ ၽတ်ႉၵႅမ်ႈၸၢႆးထီးသႅင် ပွင်ႉထႃႉဝႃႈ ̒̒ၵွပ်ႈသင် မႂ်း ႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇပီႇ̒̒ၼႆယူႇ။ သမ်ႉၶိုၼ်းတႅမ်ႈဝႆႉ ႁၢင်ႈၸၢႆးထီးသႅင်ၼႃႈမီႇသေ ႁႆႈတွင်းပၢၼ်ႇဝႆႉၼင်ႇ ၼၼ်ယူႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပေႃႇသၢၼ်းမူၺ်း ၶိုၼ်း ဢဝ်ၵိမ်ႈၵဝ်ႉ(ပလႃႇယႃႇ) တိုတ်ႉၸၼ်ပႅတ်ႈ ၶဵဝ်ႈငွၵ်ႈ ၸၢႆးထီးသႅင်သေ လၢတ်ႈဝႃႈ ̒̒ၶဵဝ်ႈမႂ်းၼႆႉငွၵ်ႈၼႃႇ ၵွပ်ႈ ၼႆသဵင်မႂ်းဢမ်ႇပီႇ̒̒ၼႆသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဢဝ်တႃမိုဝ်း ထုပ်ႉပၼ် ၸၢႆးထီးသႅင် ၶိုၼ်းဝူင်ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းၵႅတ်ႉ သႅတ်ႉမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈၵိူမ်ႈလိူမ်ႈသေတ ၶႂ်ႈသႄႉ ၼႄးဝႃႈ ၸၢႆးထီးသႅင် ႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇပီၵေႃႈ ပိူင် ၼိုင်ႈ၊ ၶႂ်ႈသႄႉၼႄး လွင်ႈၶဵဝ်ႈငွၵ်ႈႁၢင်ႈၸ ၸၢႆးထီးသႅင် ၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်းၵေႃႈ တေႃႈတေ မီးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၸႂ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵေႃႉဢၼ်ဢဝ် ဝႃႇသၼႃႇ သိူဝ်ႇတၢင်းသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ႁူႉတၵႃႈ တေသိုပ်ႇပႆၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းဝႃႇသၼႃႇၶဝ် ယူႇတိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း။ ပိူၼ်ႈၶႂ်ႈဝႃႈသင်ဝႃႈ ႁူႉတၵႃႈ ၵေႃႉထၢတ်ႈၸႂ်ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၼၼ်ႉ တေဝႆႉၸႂ်မိူၼ်ၼင်ႇ ̒̒မႃႁဝ်ႇၸၢင်ႉ̒̒ၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ႁၢင်ႈလူၼ်ႉမၢင်ဢၼ် တႅမ်ႈဝႆႉ ႁၢင်ႈသႅင်ႇၸွင်ႈ ယွၵ်း၊ သႅင်ႇၶႅပ်းတိၼ်ယွၵ်း ၶၢင်းၵၼ်သေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈ မၢၼ်ႈၵိုၵ်းၵၼ်ဝႃႈဝႆႉ ထီးဆိုင်/ဘိနပ်ဆိုင် ၼႆၵေႃႈ လႆႈႁၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၼႆႉမၼ်းပဵၼ် လွင်ႈၶႂ်ႈသႄႉၼႄး ၸိုဝ်ႈသဵင်ၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်းၵူၺ်း။ ၸိုဝ်ႈတီႈပွင်ႇၸၢႆးထီး သႅင်ၼၼ်ႉၵႂႃႇဢွၵ်ႇတီႈပွင်ႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဝႃႈ ̒̒သႅင်ႇၸွင်ႈ̒̒ ၼႆယဝ်ႉ။ ၶဝ်သမ်ႉ ဢဝ် ဘိနပ်ဆိုင် သႅင်ႇၶႅပ်းတိၼ် မႃးၵိုၵ်းလေႃးၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈဝႃႈၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸၼ်ႉ သႅင်ႇၶႅပ်းတိၼ်ယွၵ်းၼႆယဝ်ႉ။

ၵႃဝၢဝ်ႇၼႆႉ မၼ်းၶိုၼ်ႈသုင်တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ လူမ်း ထူဝ်းႁႅင်းတၢၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဢမ်ႇၸင်ႈၶၢမ်ႇ လႆႈၸိုင် ၵႃဝၢဝ်ႇတေသိၵ်ႇယွၵ်းၵႂႃႇၼႄႇ၊ ဢမ်ႇၼၼ် တေဢိူင်ႇဢၢင်ၸိူင်ႇၸၢင်ၵႂႃႇၼႄႇ၊ တေဢဝ်မႆႉၵူင်ႇမၼ်း ႁၵ်းၵႂႃႇၼႄႇ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၸိူၵ်ႈမၼ်း တေၶၢတ်ႇၵႂႃႇ ၼႄႇ? လေႃးၵထမ်ႇၸိူင်ႉၼႆ ၽႂ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇလွတ်ႈ လႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမီး လွင်ႈၸင်ႈၶၢမ်ႇၸိုင် တေၶၢမ်ႈ ပူၼ်ႉလႆႈသဵင်ႈသဵင်ႈယူႇ။ လေႃးၵထမ်ႇ ဢၼ်ၸၢႆးၶမ်း လဵၵ်းလႄႈ ၸၢႆးထီးသႅင် လႆႈၺႃးၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈသိုပ်ႇၸႅင်ႈၼထႄႅင်ႈ ဢိတ်းၼိုင်ႈၵွၼ်ႇ။

မိူဝ်ႈၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ တိုၵ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉ သုင်ၼၼ်ႉ လႆႈလူၺႃး လိၵ်ႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇၽိုၼ်ၼိုင်ႈ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇၼၼ်ႉ ပႃးမႃး လိၵ်ႈႁွမ်တွမ်ႁူဝ် ၼိုင်ႈသေ ပဵၼ်လိၵ်ႈဢၼ်တႅမ်ႈ သႄႉသွမ်း ၵႂၢမ်းၸၢႆး ထီးသႅင် ဢၼ်ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်းတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵေႃႉတႅမ်ႈသႄႉၼႄး ၵႂႃႇလိူၵ်ႈဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ၼႂ်းၽဵင်း ဘီးကလေးကိုစီး  ၼၼ်ႉသေ မႃးတႅမ်ႈသႂ်ႇၼႂ်းလိၵ်ႈ ပိုၼ်ၶၢဝ်ႇ ႁႂ်ႈပေႃးပိုၼ်ၸွတ်ႇၵႂႃႇ တင်းဝၢၼ်ႈတင်း မိူင်းယူႇ။ ဢဝ်ၸွမ်းၼင်ႇ တၢင်းႁၼ်ထိုင် ဢၼ်ၶႂ်ႈ သႄႉၼႄးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ယႂ်ႇသေ ၵႂႃႇလိူၵ်ႈဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ မောတော့မောတာပေါ့ ဒါပေမယ့် မမောဘူး သေ တႅမ်ႈသႄႉဝႃႈ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းဝူၺ်ႇႁင်ႈ ပဵၼ် ၶေႃႈၵႂၢမ်း ၵိလေႇသႃႇ၊ တၼ်ႇႁႃႇၼႆ တင်းယႂ်ႇ တင်းၼမ်၊ ဢမ်ႇလီဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၵႂၢမ်းသေႁွင်ႉ၊ ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီထွမ်ႇၼႆ ij သမ်ႉပေႃးတဵမ်ၼႃႈလိၵ်ႈ လိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ ၼႃႈၼိုင်ႈယူႇ။

တီႈတႄႉမၼ်း ဢၼ်ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်းတႅမ်ႈၼၼ်ႉ တႅမ်ႈၸွမ်းၼင်ႇ သၽႃႇဝမၢဝ်ႇသၢဝ်ၶီႇလႅင် တၢင်ႇၵၼ် ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ။ ယိပ်ႇလႅင် တၢင်ႇၵေႃႉႁၵ်ႉမၼ်းသေ သၢဝ်မၼ်း ၵူဝ်ၵေႃႉႁၵ်ႉမၼ်း ႁိူဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇထၢမ်ဝႃႈ ̒̒ၸွင်ႇႁိူဝ်ႉႁိုဝ်?̒̒ မၢဝ်ႇၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃႈ ̒̒ႁိူဝ်ႉယူႇ ၵူၺ်း ၵႃႈ ဢမ်ႇႁိူဝ်ႉ̒̒ၼႆယဝ်ႉ။ ၵေႃႉၸူၺ်ႉၼၼ်ႉ ၵႂႃႇၸူၺ်ႉ ၶဝ်ႈႁွင်ႈၶဝ်ႈႁူၺ်ႈသေ ဢဝ်မႃးႁဵတ်းပဵၼ်ၶေႃႈသႄႉ ၼႄးၵူၺ်း။

ၶေႃႈၵႂၢမ်းပၢႆးမွၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း မွၵ်ႇမႂ်လႄႈ ၸူၺ်ႉၵႂႃႇတၢင်းလႂ်ၵေႃႈတိုၼ်းၸူၺ်ႉလႆႈ ယူႇ။ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႄႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ ၵေႃႉၸူၺ်ႉၶဝ်ႁွင်ႈ ၶဝ်ႈႁူၺ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၼပႄၼ် ၼမ်ႉၸႂ်ၶဝ်ႈႁွင်ႈၶဝ်ႈ ႁူၺ်ႈမၼ်း၊ ၼမ်ႉၸႂ်တိုၼ်ႈ၊ ၼမ်ႉၸႂ်ဢမ်ႇႁၼ်ၵႂၢင်ႈ မၼ်းၵူၺ်း။ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း ဝူၼ်ႉလႆႈ သေတႅမ်ႈလႆႈပဵၼ်ၵႂၢမ်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈၸပ်းဢူၵ်းၸပ်းၸႂ် ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႃႈလီႈပဵၼ်လႆႈ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ မောတော့မောတာပေါ့ ဒါပေမယ့် မမောဘူး ၼႆ ၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ မၢဝ်ႇသၢဝ်၊ ၵူၼ်း လူင် ဢွၼ်ၵၼ် ၸပ်းသူပ်းၸပ်းပၢၵ်ႇသေ ပဵၼ်ၶေႃႈ ၵႂၢမ်းယႃၸႂ် ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်း ထူပ်းလွင်ႈႁိူဝ်ႉတူဝ်ႁိူဝ်ႉၸႂ် တင်းၼမ်ယူႇ။

ဝၢႆးသေ လႆႈငိၼ်းၶေႃႈၵႂၢမ်း လွင်ႈသႄႉၼႄး ̒̒မေႃးတေႃႉမေႃးတႃႇပေႃႉ̒̒ၼၼ်ႉသေ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇ ၼၢၼ်း ၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်း လႆႈၶိုၼ်းတႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃး ၵႂၢမ်း ၶႅမ်ႉထႅင်ႈႁူဝ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ ကျေနပ်ပါတော့ ၼႆ ၼၼ်ႉယူႇ။ ၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈသဵင်သေ ႁွင်ႉမေႃဝႆႉလႄႈ တီႈပွင်ႇမၼ်း ၵႂႃႇလိုၵ်ႉယူႇတႄႉတႄႉ။ ႁူဝ်ႁုပ်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ ̒̒ႁၢၼ်ႉၸႂ်လႃႈ ပၼ်သုမ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽၢႆႇလင်တၢင်းသုမ်း ၼၼ်ႉ လၵ်ႉလွမ်မီးဝႆႉ သဵင်ၶူဝ်ယူႇij̒̒ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈပေႃးၸၢၼ်ႈၸင်းၵူႈၵေႃႉၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈၼင်ႇၼၼ် ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈပေႃး ႁၵ်ႉမိုတ်ႈၵူၵေႃႉၵေႃႈ တေႃႈတေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈၼင်ႇ ၵဝ်ႇ။ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈၸႂ်ၸၢႆးထီးသႅင်ၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈ ထွမ်ႇသဵင်ဝၢၼ်ၸၢႆးထီးသႅင်သေ သမ်ႉၵွႆဝႃႈ ̒̒သဵင် ဢွၼ်ႇလွင်ႈလွင်ႈသေ လီႁၵ်ႉလီထွမ်ႇတႄႉဢိူဝ်ႈ̒̒ ၼႆ ၵေႃႈ တေႃႈမီးတင်းၼမ်။

ၼႂ်းသူပ်းယွၵ်းတႆး ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ယင်းဢွၼ် ၵၼ်သႄႉၼႄးဝႃႈ ̒̒ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ၵုမ်ႇႁွင်ႉၵႂၢမ်း မၢၼ်ႈၵူၺ်း။ ဢမ်ႇႁၼ်မၼ်းႁွင်ႉၵႂၢမ်းတႆး̒̒ၼႆၵေႃႈ မီးယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၼ်းမၢင်ၵေႃႉၼႆႉ တိုၼ်းမီးဝႃႇသ ၼႃႇ တႃႇတေႁႃသႄႉပိူၼ်ႈၵူၺ်း။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ မေႃ တူၺ်းႁၼ်ၵႆသေ ပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ်ဢၼ်ၸၢႆးထီးသႅင် ႁွင်ႉ ၽဵင်းၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉၼင်ႇၼႆၸိုင်-

(႑) ပဵၼ်တႆးၵေႃႉၼိုင်ႈ ယူႇၼႂ်းၵႄႈမၢၼ်ႈ ၶတ်းၸႂ်  ႁွင်ႉၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈ၊ ႁႂ်ႈပဵင်း၊ ႁႂ်ႈပူၼ်ႉပိူၼ်ႈ။

(႒) သႂ်ႇၸိုဝ်ႈတႆးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ̒̒ၸၢႆးထီးသႅင်̒̒ၼပႄိူၼ်ႈ ႁတ်းႁတ်း။(တႆးႁဝ်းမၢင်ၸိူဝ်း တေသႂ်ႇၸိုဝ်ႈလုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇၶဝ်ၼႆ တမ်ႉဢမ်ႇႁတ်းပၼ်ၸိုဝ်ႈတႆး၊ တူဝ်ၶဝ် ဢၼ်ဢူႈမႄႈသႂ်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈတႆးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းပႃးဝႆႉ ၼႂ်းမၢႆၽၢင်ယဝ်ႉသေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢႆႈလႄႈ တေဢမ်ႇလႆႈၵူၺ်း၊ သင်ၸၢင်ႈလၢႆႈၼႆ ယင်းတေၶႂ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈၶဝ် ယႃႇပေ ႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈတႆးၵွၼ်ႇ။ ၵူၼ်းမဵဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၵူၼ်းဢမ်ႇမီး ၸႃႇတိမၢၼ်ႇ၊ ပဵၼ်ၵူၼ်း ဢမ်ႇမီး ၼမ်ႉၸႂ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵႅၼ်ႇၶႅင်ယဝ်ႉ၊ ၸၢႆးထီးသႅင် တႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်)

(႓) ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸၢႆးထီးသႅင် ဢဝ်ၸိုဝ်ႈတႆးသေ ႁွင်ႉ ၵႂၢမ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၵေႃႈ မီးဢူမီး ႁိၵ်ႈမႃးၸွမ်းမၼ်း၊ မၼ်းၵေႃႈ မီးဢူမီႈႁိၵ်ႈလူၺ်ႈ ၶိူဝ်းႁဝ်း၊ မိူင်းႁဝ်းမႃးတင်းၼမ်။

(႔) မၢင်ပွၵ်ႈ တီႈၼိူဝ်ၶဵင်ႇႁွင်ႉၵႂၢမ်း ၼုင်ႈၶူဝ်းတႆး ႁဝ်းၼပႄိူၼ်ႈ၊ ပိုတ်ႇၶႅၼ်လၢႆးတႆးႁဝ်းၼပႄိူၼ်ႈ၊ တူင်ႉတၵ်ႉ̒̒မႂ်ႇသုင် မိင်ႇၵလႃႇပႃႇ̒̒ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႄ ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၼပႄၼ်လွင်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇပဵၼ် တႆးၵေႃႉၼိုင်ႈသေ မီးၸႂ်ႁတ်းႁၢၼ် ၸုၵ်းယၼ် လႆႈၽၢႆႇၼႃႈပိူၼ်ႈ။

(႕) ၼႂ်းၶႅပ်းၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵႆႉႁွင်ႉပႃး ၵႂၢမ်း တႆး ပဵၼ်ပွတ်းပဵၼ်တွၼ်ႈသေ ဢဝ်သဵင်ဝၢၼ် ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်း ပၼ်ပိူၼ်ႈၸိမ်းတူၺ်း။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ တႆးၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ် ႁဵပ်းၽႄႉၺႃးၵိူဝ် ၶႂ်ႈၸိူမ်ႈ ၼၼ်ႉ ပေႃးၶိုၼ်းဢွၵ်ႇ ပၢၵ်ႇဝႃႈမႃး ̒ႁဝ်းၵေႃႈ ပဵၼ်တႆးၼင်ႇၵဝ်ႇဢေႃႈ̒ ၼႆမႃးတင်းၼမ်။

ပေႃးမေႃတူၺ်းႁၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ တႅမ်ႈၼႄမႃး ဢိတ်းဢွတ်းပိတ်းပွတ်းၼႆၸိုင် ၸိူဝ်း သူပ်းယွၵ်းႁဝ်းၶဝ် ၸွင်ႇတေၸၢင်ႈမႄးသူပ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈပဵၼ်သူပ်းႁၢင်ႈလီ လႆႈယူႇႁိုဝ်?။

ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းၸၢႆးထီးသႅင် သိုပ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ၶိူဝ်းၶိူဝ်းယႂ်းယႂ်းယူႇ။ ဢွၵ်ႇမႃး ၶႅပ်းဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ မိူဝ်ႈ တႄႇထွမ်ႇၼၼ်ႉ ဢၢပ်ႈတေဢမ်ႇၶိုတ်းဢၼ်ဢွၵ်ႇ ပူၼ်ႉမႃးၵဝ်ႇၵဝ်ႇသေတႃႉ ပေႃးထွမ်ႇႁိုင်မႃး ၵွႆႈယူႇၵွႆႈ လီထွမ်ႇတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၵႂၢမ်းၵဝ်ႇၵေႃႈပဵၼ် ၵႂၢမ်းမႂ်ႇ၊ ၵႂၢမ်းမႂ်ႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းမႂ်ႇဝႆႉယူႇတႃႇသေႇယဝ်ႉ။

လီလႄႈႁၢႆႉ ပၢႆႉၵိုၵ်းၵၼ်

ၵူၼ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ၸိုဝ်ႈသဵင် ႁၢႆႉၶဝ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈဢွၵ်ႇမႃးၸွမ်းယူႇ။ ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ တေႃႈၼင်ႇၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ လီတင်းပိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ၽႂ်ၵေႃႈတေႃႈတေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။ မိူဝ်ႈ ႑႙႗႗ ၼၼ်ႉ တီႈတႃႈၵုင်ႈ၊ ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်း ၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်း ၵေႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ယႃႈမဝ်းၵမ်သေ လႆႈတူၵ်းၶွၵ်ႈမႃး ၵေႃႈမီးယူႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ယွၼ်ႉၸိုဝ်ႈသဵင် ယႂ်ႇလႄႈ ပဵၼ်မၼ်းၸၢႆး ထုၵ်ႇႁႅဝ်ႉပိူၼ်ႈၵၢင်ၼႆယဝ်ႉ။ ပရိသတ်ႈၸၢႆးထီးသႅင် လႆႈငိၼ်းဝႃႈ ပိူၼ်ႈၺွပ်းမၼ်း ၵႂႃႇၼႆ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ယင်းဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်ၵႂႃႇသိုင်း ႁိူၼ်းၵူၼ်းလူင် ၸိူဝ်းတိၺွပ်းၸၢႆးထီးသႅင်ၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ ယဝ်ႉ။ ၼႆတႄႉ ၼပႄၼ် လွင်ႈဝႃႈ ပရိသတ်ႈမၼ်း ႁၵ်ႉမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵေႃႉႁၵ်ႉပရိသတ်ႈလႄႈ ၵေႃႉပရိသတ်ႈႁၵ်ႉ

ပဵၼ်ႁိုဝ်ပဵၼ် ၸၢႆးထီးသႅင်တႄႉ တိုၼ်းပဵၼ် ၸၢႆးထီးသႅင်ၵူၺ်း။ ၵူၼ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ မၢင်ၵေႃႉၼႆႉ ပေႃးမီး ၸိုဝ်ႈသဵင်ၼဝ်ႈယဝ်ႉၼႆ ၸိုဝ်ႈသဵင်ၶဝ်ၵေႃႈ တိုၼ်းတူၵ်းၵႂႃႇသေ ဢမ်ႇၶိုၼ်းၶိုၼ်ႈလႆႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်း ၵႃႈ ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၸိူင်ႉၼၼ်။ မၼ်းၶိုၼ်းမႃးၶတ်းၸႂ် ၸုၵ်းယၼ်မၼ်ႈ ၼိူဝ်သဵၼ်ႈ တၢင်းပၢႆးမွၼ်းမၼ်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈၶႅမ်ႉလီလိူဝ်သေၵဝ်ႇယူႇ။ ပရိသတ်ႈမၼ်းၵေႃႈ ၶႅၼ်းၼမ်လိူဝ်မႃးတႄႉꧦ။

ပၢင်ႁွင်ႉၵႂၢမ်း (Stage Show) ဢၼ်ယႂ်ႇ ဢၼ်လူင်ၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ပႃးၸိုဝ်ႈၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆၸိုင် မႂ်တိုတ်းမၼ်းၵေႃႈ ၶၢႆလီ။ ၵူၼ်းပၼ်ႁႅင်းၵေႃႈ ၼမ် တိူဝ်းဝႆႉ ၵူႈတီႈလႄႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းပွႆးၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ် ႁိမ်ဢဝ်ႁႂ်ႈလႆႈၸၢႆးထီးသႅင်ယူႇၵူႈတီႈယဝ်ႉ။ ၸၢႆးထီးသႅင် ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၼပ်ႉယမ်ပရိသတ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ပရိသတ်ႈၵေႃႈ ၼပ်ႉယမ်မၼ်း၊ ႁၵ်ႉမၼ်းတႄႉꧦ။ ပႃႇရမီႇမၼ်း ပိူင်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ပိူၼ်ႈဢမ်ႇယိူင်ႈလႆႈ ၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းၵွၼ်းထိင်းလႆႈ ပရိသတ်ႈၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ပိူၼ်ႈတေ ၶဝ်ႈၸႂ်ၼိူဝ်ၶဝ်ႁွင်ႉၵႂၢမ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ် ၵႃႈၵႃႈဝႅၼ်ဝႅၼ် ၵျွၵ်းလဵတ်းၵျွၵ်းႁွင် ဢွင်ၵႂႃႇဢွင်ၶိုၼ်း သေ ၸၼ်ၸႂ်ပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၸၢႆးထီးသႅင်တႄႉ ဢမ်ႇ ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼၼ်။ မၼ်းၵူၺ်း ဢဝ်တိင်ႇလုၵ်ႈၼိုင်ႈ ၵွင်ႉၶေႃးမၼ်းသေ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းၵႂႃႇယူဝ်းယူဝ်းၵူၺ်း။

ပၢင်ႁွင်ႉၵႂၢမ်းတီႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ မိူဝ်ႈၸၢႆးထီးသႅင် ပႆႇၶိုၼ်ႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းၼၼ်ႉ ပရိသတ်ႈတူၺ်းပွႆး ဢူၼ် ဢူၼ်ပၼ်းပၼ်းဝႆႉယူႇၵူႈတီႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃး လႆႈငိၼ်း ပိူၼ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ̒̒ၵမ်းၼႆႉ တူၵ်းပုၼ်ႈ ၽွၼ်း ၸၢႆးထီးသႅင် တေမႃး မူၼ်ႈတူၼ်ႈၸႂ်ပၼ်ၶႃႈ ဢေႃႈ̒̒ၼႆ သဵင်တူပ်းမိုဝ်း ပေႃးလိုဝ်းလင်ၸွတ်ႇၽႃႉ ၵႂႃႇသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတူၺ်းပွႆးတင်းသဵင်ႈ ဢွၼ် ၵၼ်တဵတ်ႇယဵၼ်သေ ထွမ်ႇဢဝ်ၵႂၢမ်းမၼ်းၶဝ်ႈၸႂ် ၶဝ်ႈ ၶေႃးယူႇၵူႈတီႈယဝ်ႉ။

ပၢင်ႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢင်တီႈ ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်ပွႆး ဢဝ်ၵူၼ်း ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ သႂ်ႇၽၢႆႇလင်သေ ထိင်းၵူၼ်းတူၺ်းပွႆး ၵႂႃႇယူႇ။ ပေႃးၼၢၼ်းသႂ်ႇ ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ပရိသတ်ႈ ၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉပၢဝ်ႇတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈၸၢႆးထီးသႅင် မႃးႁွင်ႉၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ပွင်ႇဝႃႈ ပရိသတ်ႈၸိူဝ်းမႃးတူၺ်း ပွႆးၼႆႉ မုင်ႈမွင်း သဵင်ဝၢၼ်ဢွၼ်ႇ ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆ မၼ်းထၢင်ႇၸႅင်ႈယူႇတႄႉꧦ။

ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ၊ တီႈပႃႇၵိူဝ်(ပၵူဝ်း) ႁဵတ်းပၢင်ႁွင်ႉၵႂၢမ်း တႃႇႁႃငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်လႄႈ ၶဝ်ၽိတ်ႈမွၵ်ႇပႃး ၸၢႆးထီးသႅင် သေ ၶၢႆမႂ်တိုတ်းယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းပၼ်ႁႅင်းၵေႃႈၼမ်တႄႉ ၼမ်ဝႃႈ သမ်ႉပေႃးတဵမ်ၵႂႃႇ ၼႂ်းႁူင်းပၢင်ပွႆးၶဝ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶဝ်ဢဝ်ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ သႂ်ႇတူၵ်း လိုၼ်းၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ၶိုၼ်းၵေႃႈ လိုၵ်းမႃးတိၵ်းꧦၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ၶႂ်ႈၼွၼ်းမႃးၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ၶႂ်ႈထွမ်ႇသဵင်ၵႂၢမ်း ဝၢၼ်ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈလႄႈ ပရိသတ်ႈမၢင် ၸိူဝ်း ဢမ်ႇပႄႉပႂ်ႉလႆႈသေ ဢွၼ်ၵၼ်မေႃးပၼ်းမႃး တိၵ်းꧦ။ ပေႃးၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းၵႂႃႇ ထၢင်ႇဝႃႈ တေ ပဵၼ်ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ သမ်ႉပႆႇၸႂ်ႈလႄႈ ပရိသတ်ႈ ဢမ်ႇၸႂ်ယၢဝ်းလႆႈယဝ်ႉ။ ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉသႅၼ်ႇ ̒̒ၸၢႆး ထီးသႅင်၊ ၸၢႆးထီးသႅင်̒̒ၼႆယူႇ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸၢႆးထီးသႅင် ဢမ်ႇၽႅဝ်မႃးလႄႈၽူႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵေႃႈ ၵႂင်ၸႂ်ဝႆႉယူႇတႄႉꧦ။ လႆႈတွင်းပၢၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ̒̒ၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်း ဢမ်ႇႁိုင်တေထိုင်မႃး ယူႇၶႃႈဢေႃႈ ၶႅၼ်းတေႃႈ ယိူၼ်ႉၸႂ်ပႂ်ႉပၼ်ထႅင်ႈဢိတ်း ၼိုင်ႈၶႃႈ̒̒ၼႆယူႇ။ ပရိသတ်ႈၵေႃႈ ပႂ်ႉယူႇၵမ်းလႂ်ၵေႃႈ ၸၢႆးထီးသႅင်ဢမ်ႇၽႅဝ်မႃး။ မၢင်ၸိူဝ်း ဢမ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈ လႄႈၵႂႃႇလွမ်ငွၵ်ႈတူၺ်း ၽၢႆႇလင်ၶဵင်ႇၸၢတ်ႈသေ ႁႃ တူၺ်းၸၢႆးထီးသႅင်ယူႇ။ ၶဝ်ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်ၸၢႆးထီးသႅင် လႄႈ ၶိုၼ်းလွမ်မႃးမွၵ်ႇၵၼ် လွင်ႈဢၼ်ၸၢႆးထီးသႅင် ဢမ်ႇပႃးမႃးၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၵႂၢမ်းသိုပ်ႇမွၵ်ႇၵၼ်ၼႂ်းပရိ သၢတ်ႈဝႃႈ ၸၢႆးထီးသႅင်ဢမ်ႇမႃး၊ ၶဝ်ၵူၺ်းလႅၼ်ၶၢႆ မႂ်တိုတ်းၵူၺ်းၼႆလႄႈ မၢင်ၸိူဝ်း ဢမ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈသေ ဢွၼ်ၵၼ် ယႃႉၽႃ၊ ႁၵ်းတင်လႅဝ်ပႅတ်ႈလႄႈ ပွႆးၸမ် တေတိုၼ်ႇသေ တေပဵၼ်လွင်ႈလုယႂ်ႇသုမ်းလူင်ၵႂႃႇ ယဝ်ႉ။ ၽူႈၵမ်ၵၢၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် ၵုမ်း ထိင်းပွႆးလႆႈယဝ်ႉလႄႈ ထူၺ်ႈၸႂ်လူင်ယူႇၽိုဝ်ႉၽိုဝ်ႉ၊ ဢွၵ်ႇမႃး လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတွင်းပၢၼ်ႇ ႁႂ်ႈယိူၼ်ႉထႅင်ႈၼႆ ၵေႃႈ ၵုမ်ႇလႆႈၺႃးၵႂၢမ်းလႃႇပရိသတ်ႈယူႇၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ငိၼ်းသဵင်ယႃႉသၢတ်ႇၵင်ႈ၊ ငိၼ်းသဵင်ၵူၼ်းႁွင်ႉပၢဝ်ႇ ငိၼ်းသဵင်တင်ႇလႅဝ်လႄႈ ၵူၼ်းမၢင်ၸိူဝ်း ဢၼ်ယူႇ ၽၢႆႇၼႃႈၵေႃႈ ပေႃးဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉသေ တေဢွၵ်ႇပၢႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။ ပွႆးၵေႃႈ သၢႆငၢႆတႃႇတေတိုၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၵႂႃႇ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ႙႙%ယဝ်ႉ။

ၽူႈၶပ်းပၢင်ပွႆးလႆႈႁၼ် ၵႃးတႃႈၵုင်ႈၽႅဝ်မႃးလမ်း ၼိုင်ႈလႄႈ ၼႅတ်ႈၵႂႃႇၸူးတီႈၵႃးၼၼ်ႉၽႂ်းၽႂ်း၊ လႆႈ ႁၼ်ၸၢႆးထီးသႅင် ၽႅဝ်မႃးလႄႈ မၼ်းၸူမ်းပေႃးၶႂ်ႈ ၵျွၵ်းၵႃႈဝႅၼ်။ ၸင်ႇၼႅတ်ႈၸၼ်ၶႅၼ်မိုဝ်း ၸၢႆးထီးသႅင် ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ၶဵင်ႇၽႂ်းၽႂ်းသေ မွၵ်ႇလၢတ်ႈလွင်ႈၸၢႆးထီး သႅင်ၽႅဝ်မႃးၼၼ်ႉယူႇ။

ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁၵ်ႉပရိသတ်ႈ၊ ပဵၼ် ၵူၼ်းၼပ်ႉယမ်ပရိသတ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ၸွမ်းၼင်ႇ သၢႆငၢႆသုၵ်ႉယုင်ႈ ဢၼ်ၸမ်တေတႅၵ်ႇယၢႆႈၼၼ်ႉ ပေႃး ဝႃႈ လႆႈငိၼ်းၶေႃႈၵႂၢမ်း ၸၢႆးထီးသႅင် လၢတ်ႈၵႂႃႇၼႆၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် တဵတ်ႇယဵၼ် မိူၼ်ၼင် ၼမ်ႉႁူတ်းၽႆး မွတ်ႇၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယူႇ။ ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ မေႃလၢတ်ႈ မေႃၸႃဢဝ်ၼမ်ႉၸႂ် ပရိသတ်ႈယူႇတႄႉ။ မၼ်းလၢတ်ႈ ၵိုၵ်းပႃး သဵင်ထူၺ်ႈၸႂ်ႁိူဝ်ႉသေဝႃႈ

̒̒ပရိသတ်ႈ ၵေႃႉၶႃႈႁၵ်ႉ ၵေႃႉႁၵ်ႉၶႃႈတင်းသဵင်ႈ ၶႃႈij ၶႃႈႁဝ်း ၸၢႆးထီးသႅင် ၽႅဝ်မႃးတီႈၶႃႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၵႃးႁဝ်းၶႃႈ မႃးလူႉလႅဝ်ၸွမ်းတၢင်းလႄႈ ၶႃႈႁဝ်းၵေႃႈ မႆႈၸႂ်မႃးတင်းတၢင်းယူႇၶႃႈဢေႃႈ။ ၶႃႈမႆႈ ၸႂ်တၢင် ပရိသတ်ႈဢၼ်တေမုင်ႈမွင်းထွမ်ႇသဵင်ၵႂၢမ်း ဢွၼ်ႇၶႃႈႁဝ်းၼၼ်ႉယူႇတႄႉတႄႉဢေႃႈ။ ၶႅၼ်းတေႃႈ ဝၢင်းၶႂၢင်းပၼ်ၶႃႈႁဝ်း ဢၼ်မႃးႁွတ်ႈတူၵ်းလိုၼ်းသေ ၵမ်းၶႃႈ၊ ၶႅၼ်းတေႃႈ ဝၢင်းၶႂၢင်းပၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပရိသတ်ႈၶဝ် လႆႈယိူၼ်ႉၸႂ်ပႂ်ႉထႃႈၶႃႈ တေႃႇၶိုၼ်းပေႃး လိုၵ်းၼႆႉသေၵမ်းၶႃႈ။ ၶမ်ႈၼႆႉ ၶႃႈတေၶတ်းၸႂ် ဢဝ် ၵႂၢမ်းၵၢင်ၸႂ်ၶႃႈႁဝ်း မူၼ်ႈပၼ် ပရိသတ်ႈႁဝ်းၶဝ် ၶႅမ်ႉ ၶႅမ်ႉယူႇၶႃႈဢေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ပႂ်ႉထွမ်ႇသေၵမ်းၶႃႈ̒̒

သဵင်တူပ်းမိုဝ်း လိုဝ်းလင်ၶိုၼ်ႈၽႃႉၵႂႃႇသေ ၵၢင် ၶိုၼ်းလိုၵ်းလူင်ၵေႃႈ ဢၢပ်ႈၼႃႇ မီးၸႂ်မႃးၵမ်းလဵဝ် ယဝ်ႉ။  ႁူဝ်ႁႅၵ်ႈမၼ်း ၸၢႆးထီးသႅင်ႁွင်ႉပၼ်ၵႂႃႇၵႂၢမ်း သၢမ်ႁူဝ်ၵိုၵ်းၵၼ် ဢၼ်ပဵၼ် ရွှေဟင်္သာနားခိုက်၊ ပျံသာပျံပါ ရွှေဟင်္သာ၊ ရွှေဟင်္သာပျံမှာစိုး  ယဝ်ႉ။ ပရိ သတ်ႈလႆႈထွမ်ႇၵႂႃႇ ၵႂၢမ်းၼူၵ်ႉႁၢင်းသႃႇသၢမ်ႁူဝ်ထပ်း ၵၼ်ၼင်ႇၼႆ ပႆႇယၢမ်ႈလႆႈငိၼ်းၵႂၢမ်းသဵင်ဢမ်ႇထၢတ်ႇ (non stop)လႄႈ ဝၢႆးၵႂၢမ်းသၢမ်ႁူဝ်ယဝ်ႉၵႂႃႇ သဵင် တူပ်းမိုဝ်း၊ သဵင်ပဝ်ႇၼူၵ်ႉဝိတ်း ပေႃးၵွင်ႈၸွတ်ႇၵၢင် ႁၢဝ်ၵႂႃႇယူႇ။ ပွႆးပၢင်ၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ် ပွႆးၸၢႆးထီးသႅင် ၵႂႃႇတင်းပိုၵ်းယူႇယဝ်ႉ။ မၼ်းၸၢႆးၵႂႃႇႁွင်ႉၵႂၢမ်း တီႈလႂ် သေဢမ်ႇဝႃႈ သဵင်ဢၼ်ပိူၼ်ႈတုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ ̒̒ထႅင်ႈ ႁူဝ်ၼိုင်ႈ၊ ထႅင်ႈပုၵ်ႈၼိုင်ႈ̒̒ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးယႂ်း ယၵ်ႉယၵ်ႉလႄႈ ၸၢႆးထီးသႅင် လႆႈယၢႆးတိူၼ်ႇႁူဝ်သေ ဢႃးၼႃႇၵူၼ်းပႃႈလင်သေ လႆႈၶိုၼ်းႁွင်ႉလိူဝ်ပၼ် ၵူႈတီႈယဝ်ႉ။ မၢင်တီႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ၸၢႆးထီးသႅင် ႁွင်ႉ ၵႂၢမ်းယဝ်ႉသေ လူင်းၵႂႃႇၸိုင် ပရိသတ်ႈတူၺ်းပွႆးၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ဢွၵ်ႇမိူဝ်းၸွမ်းလႄႈ ပွႆးပေႃးမၢင်ၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ် ယူႇ။

ၸၢႆးထီးသႅင် ႁွင်ႉဢွၵ်ႇၶႅပ်းၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈတင်းၼမ် သေဢမ်ႇၵႃး ၶႅပ်းၵႂၢမ်းတႆးၵေႃႈ ႁွင်ႉဢွၵ်ႇမႃးယူႇ။ ၵႂၢမ်း တႆးဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေ ၵူၼ်းႁူႉၼမ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ̒̒တၢင်းႁၵ်ႉဢွၼ်ႇၵူၼ်းႁၢင်ႈၸ̒̒၊ ̒̒တႆးႁူၵ်းမိူင်း ၶိူဝ်းယႂ်ႇ̒̒၊ ̒̒မိူဝ်းလွႆးလွႆး̒̒၊ ̒̒ၼူၼ်းႁၢင်ႈလီ̒̒၊ ̒̒ဢမ်ႇ မီးသင်လိူဝ်ႁၵ်ႉ̒̒၊ ̒̒ယိင်းဢွၼ်ႇႁၵ်ႉၸၢႆး̒̒ij ၸိူဝ်း ၼႆႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸၢႆးထီးသႅင် ထႆႇႁၢင်ႈငဝ်း တူင်ႉ ဝီႇတီႇယူဝ်ႇ ၵိုၵ်းၼၢင်းငဝ်းမၢၼ်ႈ မေႇတၢၼ်း ၼု၊ မေႇတိၼ်ႇၸႃႇဢူးၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁွင်ႉၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ သမ်ႉထႆႇ ငဝ်းလႄႈ ငဝ်းဢၼ်မၼ်းၸၢႆး ထႆႇၵိုၵ်းမေႇတၢၼ်းၼု လေညာအရပ်ကအချစ် ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ငဝ်းၸိုဝ်ႈသဵင် လိုဝ်းလင်ၵႂႃႇ ပၢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။

ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းမေႃယူႇသဝ်း ဢမ်ႇ ပႅဝ်ႉဢမ်ႇမႅၼ်။ မေႃၼပ်ႉယမ် ၵေႃႉဝႃႇသၼႃႇမိူၼ် တင်းသဵင်ႈ။ မေႃၸွႆႈထႅမ်ပိူၼ်ႈ မေႃပၼ်ႁႅင်းပိူၼ်ႈ ယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်း ̒̒ပူဝ်ႇၽိဝ်ႇ̒̒ၶိုၼ်း ဢဝ်ၵႂၢမ်းမၼ်းႁွင်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းယင်းယွင်ႈယေႃး သဵင် ̒ပူဝ်ႇၽိဝ်ႇ̒သေ သိုပ်ႇပၼ်ႁႅင်းပူဝ်ႇၽိဝ်ႇၵႂႃႇယူႇ။ မိူဝ်ႈ ၵႂႃႇႁွင်ႉၵႂၢမ်း တီႈမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းတီႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈငိၼ်း ပူဝ်ႇၽိဝ်ႇႁွင်ႉၵႂၢမ်း ̒̒မွင်ႉလပျေႉ ဝုၼ်း̒̒လႄႈ ၸၢႆးထီးသႅင် ယင်းၵႂႃႇတွၼ်ႈသူးငိုၼ်း တမ်ႈတီႈ ပူဝ်ႇၽိဝ်ႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ၼပႄၼ် လွင်ႈ ၼမ်ႉၸႂ်ၵႂၢင်ႈမၼ်း မေႃႁပ်ႉတွၼ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းၼင်ႇ ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽဵင်းၵႂၢမ်းၸၢႆးထီးသႅင် ဢၼ်ႁွင်ႉၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၽူႈ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵေျႃႇႁဵင်း၊ မေႇသုၺ်ႉ၊ ပူဝ်ႇၽိဝ်ႇ၊ ၶိၼ်ႇမွင်ႇတူဝ်းijၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶိုၼ်းဢဝ် ႁွင်ႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်ၶဝ် ၶိုၼ်ႈၸွမ်းၸၢႆးထီးသႅင် ယူႇ။ ̒̒ၵူၺ်းၵႃႈ သဵင်ၵေႃႉႁွင်ႉပႃႈလိုၼ်းပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းတိုၼ်း ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ သဵင်ဢွၼ်တၢင်း̒̒ ၸိူဝ်း ယၢမ်ႈထွမ်ႇသဵင်ၸၢႆးထီးသႅင်ယဝ်ႉၼၼ်ႉတႄႉ ၵႂႃႇ ထွမ်ႇတၢင်ႇၵေႃႉႁွင်ႉၶိုၼ်းၵႂၢမ်းၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆ တိုၼ်း ၸၢင်ဝႆႉယူႇ သေတီႈတီႈယဝ်ႉ။

လွင်ႈၸုၵ်းတင်ႈလႆႈႁိုင် ၼႂ်းၽဝၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉၵေႃႈ ၼၢၼ်းမီးတႄႉတႄႉ။ တီႈႁူႉႁၼ်ငၢႆႈမၼ်းဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ တူၺ်းဢဝ် မိူဝ်ႈၸၢႆးထီးသႅင် ႁဵတ်းပွႆးဝၼ်းၵိူတ်ႇ ထူၼ်ႈထိုင် ႁႃႈ သိပ်းပီ ̒̒ဝၼ်းၵိူၼ်ႇပီၵွၼ်းၶမ်း̒̒မၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူႉႁၼ်ငၢႆႈယူႇ။ ၸိူဝ်းၶဝ် ပဵၼ်ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းၽၢၵ်ႈၵၼ် မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ် မႃးႁွင်ႉၵႂၢမ်းၸၢႆး ထီးသႅင် ၵူႈၵေႃႉလႄႈ သဵင်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တင်းသဵင်ႈ ဢမ်ႇပဵင်းလႆႈ သဵင်ၸၢႆးထီးသႅင်။ မၢင်ၵေႃႉ သမ်ႉပေႃး ယဵၼ်းပဵၼ်သဵင်ၵူၼ်းထဝ်ႈၵႂႃႇသေတႃႉ သဵင်ၸၢႆးထီး သႅင်တႄႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်သဵင်ၶၼ်ဝၢၼ်တွင်ႉလေႃးယူႇ။

ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇယူႇၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈ မီးမႃးၼမ်လႄႈ ၵႂၢမ်းၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ ႁွတ်ႈၵႂႃႇၼွၵ်ႈ မိူင်းတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈၵႂႃႇႁွင်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ၵေႃႈ မၼ်းၸၢႆးလႆႈၵႂႃႇမႃးယူႇ။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းတႄႉ ပဵၼ် မိူဝ်ႈၵႂႃႇပွႆးပီမႂ်ႇတႆး ပီ ႒႑႐႒ တီႈဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈ ၶူးထမ်ႇမသႃႇမိ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

ၼၢႆးဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၵေႃႉႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈသထၢၼ် ထုတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈဝႃႈ ̒̒ၵူၼ်းႁွင်ႉၵႂၢမ်းသဵင် လီ ၸိူင်ႉၼင်ႇၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်မိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇႁဝ်းၼႆၸိုင် တေလႆႈငိုၼ်းၼမ်သေ တေပဵၼ်သထေးလိပ်းဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈဢမ်ႇႁၢင်ႉ̒̒ ၼႆယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်း ဢမ်ႇပဵၼ်သထေး လိပ်းသေတ ဢမ်ႇၸႂ်ၵူၼ်းၽၢၼ်ၶၢၼ်ၸႂ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဢိင်ပိုင်ႈၼိူဝ် ဝႃႇသၼႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ လႆႈၵိၼ်လႆႈ ၼုင်ႈ လႆႈလူႇလႆႈတၢၼ်းၵႂႃႇၸိူင်ႉၼင်ႇပိူၼ်ႈ လႆႈၵွၼ်း ပႄႉၼႃႈႁိူၼ်းတႃယေး လဵင်ႉလုၵ်ႈလဵင်ႉမေးၵႂႃႇ ၸိူင်ႉ ၼင်ႇပိူၼ်ႈယူႇ။

ၸိုဝ်ႈမေးမၼ်း ႁွင်ႉဝႃႈ ̒̒ၶိၼ်ႇတၢၼ်းၸူဝ်း̒̒ၼႆ သေ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းမီးၵတိသတ်ႉၸႃႇၼိူဝ်မၼ်းလႄႈ ၸင်ႇလႆႈတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵိုၵ်းမၼ်းၼၢင်းၼႆယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၸၢႆးထီးသႅင် တူၵ်းၵိၼ်းသေ ၶမ်ၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ ၽႂ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈမႃးငွၵ်ႈတူၺ်းမၼ်းၸၢႆးသေတ ၶိၼ်ႇ တၢၼ်းၸူဝ်းၵေႃႉၼိုင်ႈတႄႉ ၶၢမ်ႇပိူၼ်ႈသႄႉၼႄးသေ ၵႂႃႇၸွႆႈထႅမ်မၼ်းမႃးၼႆယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆ ၸၢႆးထီးသႅင်ၵေႃႈ ၸင်ႇဝူၼ်ႉဝႃႈ ̒̒မိူဝ်ႈ တူၵ်းၵိၼ်းသေ ဢၼ်ဢမ်ႇပွႆႇၽႃႈမိုဝ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵေႃႉႁၵ်ႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇတႄႉ̒̒ၼႆလႄႈ ၸင်ႇႁူမ်ႈမိုဝ်း ၵၼ်တင်း ̒̒ၶိၼ်ႇတၢၼ်းၸူဝ်း̒̒ယဝ်ႉ။ တင်းၶိၼ်ႇ တၢၼ်းၸူဝ်းသေ ႁူမ်ႈၼႃႈႁိူၼ်းၵၼ် မီးမႃးလုၵ်ႈသၢမ် ၵေႃႉ (႑) ၸၢႆးၶႆႇၶမ်း၊ (႒) ၼၢင်းၸၢမ်ႁွမ်၊ (႓) ၼၢင်းယုၶွင်ႇယဝ်ႉ။

ပီၶရိတ်ႉ ႒႐႐႘ ၼႆႉ ဝၢႆးသေ ၵႂႃႇႁွင်ႉၵႂၢမ်းမႃး တမ်ႈတီႈ တႃႈၶီႈလဵၵ်း။ ပွၵ်ႈမႃး ၽႅဝ်တႃႈၵုင်ႈ ပဵၼ် ထူင်ၶဝ်ႈၸဵပ်း ဢိၵ်ႇ သႆႈၵႂ်ႈလႄႈ ယူတ်းယႃဢမ်ႇၶႅၼ်း ဢမ်ႇသႃႇ၊ ၵွႆႈယူၵွႆႈၼႃႇမႃးသေ လႆႈလုႁၢႆတၢႆၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ (႑႐.႓.႒႐႐႘) ၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႈ ႕:႔႕ မွင်း တမ်ႈတီႈ ႁူင်းယႃလူင်တႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။

ပၢင်မႃႇသႃႇၸၢႆးထီးသႅင်ၼႆႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ် ပၢင်ၵိုၼ်း ၵူၼ်းၼမ်ပၢင်ၼိုင်ႈယူႇတႄႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပရိ သတ်ႈဢၼ်ႁၵ်ႉမၼ်း ဢွၼ်ၵၼ် ၸွမ်းသူင်ႇၶၢဝ်း တၢင်းမၼ်း ၵမ်းလိုၼ်းတႃႇၸၢတ်ႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်းၼႆႉ တူဝ်တၢႆၵေႃႈ ၸိုဝ်ႈဢမ်ႇႁၢႆ။ သိူဝ်တၢႆၵေႃႈ ဝၢႆးလၢႆး၊ ၸၢႆးတၢႆၵေႃႈ ဝႆႉၸိုဝ်ႈႁၢင်ႈလီ ၵိုၵ်းပိုၼ်းၵႂႃႇၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းၸၢႆးပဵၼ် ၽူႈယုၵ်ႉယွင်ႈဢူမုၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်တႆးၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ငဝ်ႈ ငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ၶႃႇၸိုင်ႈတႆး ၸင်ႇၼွပ်ႇယိုၼ်ႈ ပၼ် ̒̒ၸုမ်ႈၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းတႆး (ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်း)̒̒ မိူဝ်ႈ ပွႆးပီၵွၼ်းၶမ်း ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်ႇမပႃႇလ ၵႅၼ်ႇ ၸဝ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဝဵင်းပၢင်လူင် မိူဝ်ႈ ႑႓႗႐ လိူၼ်ႁူၵ်း မႂ်ႇ ႑႓ ၶမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈလီၶေႃးၶူမ်လွင်ႈၼိုင်ႈတႄႉ လွင်ႈဝႃႈ ငဝ်ႈ ငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး ၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် မၼ်း ၸုမ်ႈဢၼ်ၼႆႉၼႆ မၼ်းၸၢႆးဢမ်ႇတၼ်းလႆႈ ႁူႉၵႂႃႇ။ ၵၢင်ၸႂ်ႁဝ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမၼ်းလႆႈႁူႉၵႂႃႇၼႆသေတ ၶၢဝ်း ယၢမ်း ပုၼ်ႈတႃႇမၼ်း သမ်ႉဢမ်ႇပၼ်လႆႈထႅင်ႈယဝ်ႉ လႄႈ ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ၸၢႆးၶႆႇၶမ်း တၢင် တူဝ်သေ ၶိုၼ်းႁပ်ႉ ဢဝ်ၸုမ်ႈၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းတႆး ပုၼ်ႈ တႃႇပေႃႈမၼ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်းတႆးႁဝ်း ၸၢႆးထီးသႅင် သဵင်ႈၸူဝ်ႈ သုတ်းပၢၼ်ၵႂႃႇသေတ သဵင်ၵႂၢမ်းဝၢၼ်ဢွၼ်ႇမၼ်း တႄႉ တိုၵ်ႉတေသိုပ်ႇမူၼ်ႈတူၼ်ႈၸႂ်ပၼ်ႁဝ်းယူႇ ထႅင်ႈတင်းႁိုင်။ ၵၢင်ၸႂ်ႁဝ်းတႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶႂ်ႈႁွင်ႉၵႂၢမ်း ပၼ်မၼ်းဝႃႈ – -

ယႃႇၽူမ်ႈမိူဝ်း ယႃႈၽူမ်ႈမိူဝ်းၵွၼ်ႇ

ၼႆသေတႃႉ 

ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်မၼ်းႁွင်ႉဝႆႉထႃႈသေ တူင်ႉတၵ်ႉ ႁဝ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉတႄႉ တၵ်ႉၵႂႃႇဝႃႈ-

မိူဝ်းယဝ်ႉ မိူဝ်းယဝ်ႉ မိူဝ်းလွႆးလွႆး

မိူဝ်းယဝ်ႉ မိူဝ်းယဝ်ႉ မိူဝ်းလွႆးလွႆး ၼႆယဝ်ႉ။

ႁႂ်ႈၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ

ႁွတ်ႈတီႈလီသေၵမ်း။

ဢဝ်မုၼ်ယွင်ႈယေႃး

ၸၢႆးထီးသႅင်ႁဝ်းသေ

ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင် (တၢင်ႉယၢၼ်း)

ယိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်ထိုင် ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်(တၢင်ႉယၢၼ်း)တႄႉတႄႉၶႃႈ ဢၼ်တႅမ်ႈပိုၼ်း ၽူႈၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၵိုၵ်းပိုၼ်းတႆးႁဝ်းဝႆႉ ယၢမ်းၼႆႉႁဝ်းထုၵ်ႇလီဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ်တႅမ်ႈပိုၼ်း ၶူၼ်ႉၶိုၼ်းတီႈလီဝူႉႁၼ် ဢၼ်တႆးႁဝ်းမီး ဝႆႉၼမ်လၢႆႊၼၼ်ႉယူႇ။

တီႈမႃး-www.shanviews.com

       လိူၼ်တႆး         

29/September/2014