ၶူဝ်းၶွင်ၼႂ်းလိၼ်တႆး

            

ၼိူဝ်ႉလိၼ်မိူင်းတႆးၼႆႉ ပဵၼ်လိၼ်ၶၢၼ်ၼမ် လႄႈ တႂ်ႈလိၼ်ပဵၼ်ၼိူဝ်ႉႁိၼ်ၵႄႇထူၼ်ႈ၊ ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်း မိူင်းတႆးၼႆႉ မီး - (1) ငိုၼ်း SILVER (2) ၸိုၼ်း LEAD (3) ၶမ်း GOLD (4) တွင်းလႅင် COPPER (5) လဵၵ်း IRON (6) ဝူႊၾရမ်ႊ WOLFRAM (7) ႁဵၵ်ႇ TIN (8) တင်ႊသထဵၼ်ႊ TUNGSTEN (9) မင်ႊၵၼီႊသ် MANGANESE (10) ၼိၶိုဝ်ႊလ် NIKLE (11) ထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈ COAL (12) ဢႅၼ်ႊထီႊမူဝ်ႊၼီႊ ANTIMONY (13) သၢႆးႁဵင်း MICA (14) သႅင် ၵူႈသႅၼ်း (15) ႁိၼ်ၶၢဝ် ႁိၼ်လၢႆး MARBLE (16) သွတ်ႈ ZING (17) ၶၢင် ALLUMINIUM ။

မေႃႇႁႄႈဢၼ်ၶုတ်းယူႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် - 

1. မေႃႇပၢင်ယူင်း (ၼမ်ႉတူႈ) - ဢွၵ်ႇႁဵၵ်ႇ၊ ၸိုၼ်း၊ ငိုၼ်း၊ ၼိၶိုဝ်ႊလ်၊ တွင်းလႅင်၊ ဢႅၼ်ႊထီႊမူဝ်ႊၼီႊ။ မေႃႇပၢင်ယုင်းသမ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 14 ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီၼၼ်ႉ ၶႄႇၶဝ်မႃးႁႃၶုတ်းဢဝ်ႁႄႈ။ ထိုင်းမႃးပီ 1891 ဢိင်းၵလဵတ်ႈသျ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ မႃးသိုပ်ႇၶုတ်းထႅင်ႈ၊ ပီ 1909 ၸင်ႇတင်ႈပဵၼ်မႃး ၶေႃႊပူဝ်ႊရေႊသျိၼ်ႊလီးမိတႅတ်ႉ (BURMA CORPORATION LIMITED) ။ ဝၢႆးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လႆႈၵွၼ်းၶေႃယဝ်ႉ ပီ 1952 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လႄႈ ၶွမ်ႊပၼီႊဢုပ်ႇၵၼ်သေ တင်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်း ႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈၵၼ် ယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမႄးတင်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ - “ၿိူဝ်ႊမႃႊၶေႃႊပူဝ်ႊရေႊသျိၼ်ႊ” 1951 လီႊမိတႅတ်ႉ” ။ 1965 ဝၢႆးၸုမ်းသိုၵ်း ႁုပ်ႈယိုတ်း ဢႃႇၼႃႇၵေႃႈ ႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်ၵႂႃႇပႃးပႅတ်ႈယဝ်ႉ။

2. မေႃႇႁႄႈ ရတၼႃႇတဵင်ႇၵီႇ (ၼႂ်းၵျွၵ်ႉမႄး) ဢွၵ်ႇၸိုၼ်း၊ ငိုၼ်း၊ ႁဵၵ်ႇ၊ ၼိၶိူဝ်ႊလ်။

3. မေႃႇႁႄႈမေႃႇသၢႆး (ဝဵင်းမေႃႇသၢႆး မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း) ဢွၵ်ႇၸိုၼ်း၊ ႁိၼ်ပရႆႊတီႊ။

4. မေႃႇႁႄႈၵလေႃး ဢွၵ်ႇႁိၼ်တူဝ်ႊလမၢႆႊ ႁိၼ်ပရႆႊတီႊ၊ ႁိၼ်ၾလေႃႊရႆႉ။

5. မေႃႇႁႄႈလွႆမႃႉ (ဝဵင်းၾၢႆၶုၼ်ႇ) ဢွၵ်ႇၸိုၼ်း၊ ဝူႊၾရမ်ႊ။

6. မေႃႇႁႄႈႁိၼ်ၶၢဝ် မွၵ်ႇမႆႇ ဢွၵ်ႇႁိၼ်ၶၢဝ်။

7. မေႃႇထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈ ၼမ်ႉမႃႉ (ႁိမ်းၼမ်ႉပွင်ႈ) ဢွၵ်ႇထၢတ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈသႅၼ်းၵၢင်။

လိူဝ်သေၼႆႉ တီႈမေႃႇႁႄႈလွႆၵိူၼ်ႇ ဢၼ်မီးတၢင်းၸၢၼ်းဝဵင်းမိူင်းပွၼ်ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇႁဵၵ်ႇ၊ မေႃႇႁႄႈပၢင်ပႅၵ်ႇ တီႈႁိမ်းတူၼ်ႈတီး (တွင်ႇၵျီး) ၼႆႉ သွၵ်ႈႁႃႁၼ်မိူဝ်ႈ 1963 ဝႃႈ - လဵၵ်း လႄႈ ဝူႊၾရမ်ႊ တေဢွၵ်ႇယူႇ 63 လၢၼ်ႉတၼ်ႊၼႆယဝ်ႉ။ လဵၵ်းၼႆႉ တီႈမိူင်းယႆ၊ ၵဵင်းတုင်၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ ၵဵင်းၶမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၼမ်။

ငိုၼ်းသမ်ႉ လိူဝ်သေမေႃႇပၢင်ယုင်း၊ ရတၼႃႇတဵင်ႇၵီႇ၊ မေႃႇသၢႆးယဝ်ႉ ပွတ်းတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၼႂ်းလိၼ်ၸႄႈမိူင်းဝႃႉၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၼမ်၊ ၸွမ်လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆး ၼႂ်းမွၵ်ႇမႆႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။

တွင်းလႅင် - ဢၼ်ပႃးၶမ်းဢိတ်းဢီႈၵေႃႈ ဢွၵ်ႇတီႈႁၢႆးဝူဝ်း၊ ၸၢမ်ၵႃး၊ လၢင်းၶိူဝ်း။

ၶမ်း - ပွတ်းၼႃႈလိၼ်မိူင်းဝႃႈၵေႃႈဢွၵ်ႇ၊ ၸွမ်းၼမ်ႉၶူင်းၵေႃႈ ၶိုင်လႆႈၶမ်းယူႇ။

ၼိၶိုဝ်ႊလ် - (ၼမ်ႉမၼ်းလႅင်း) ၼႆႉ ဢွၵ်ႇဢွၵ်ႇပွတ်းမေႃႇသၢႆး။

ဢႅၼ်ႊထီႊမူဝ်ႊၼီႊ - ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢွၵ်ႇၵူႈတီႈ၊ သၢႆးႁဵင်းၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ႇဢွၵ်ႇၵူႈတီႈ၊ မႅၵ်ႊၵၼီႊသ် ဢွၵ်ႇပွတ်းႁူဝ်ပူင်း။ ထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈသမ်ႉ ဢွၵ်ႇလွႆယဵဝ်ႈ၊ သီႇပေႃႉ၊ ၼမ်ႉမႃႉၼမ်ႉပွင်ႈ၊ တူၼ်ႈတီး မိူင်းတူၼ် ပုင်ႇပႃႇၶႅမ် လႄႈ သၼ်လွႆပလွင်ႈ ဢၼ်မီးတၢင်းလူတ်ႉၾႆးၵလေႃး - တႃႇၸီႇ။

သႅင်ၵူႈသႅၼ်း ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းၵုတ်ႈ၊ မိူင်းမိတ်ႈ လႄႈ မိူင်းသူႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼိူင်းတႆးၼႆႉ တီႈဢၼ်ဢွၵ်ႇႁႄႈ ဢၼ်ပႆႇႁႃ ႁၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉၵိုတ်းယူႇတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

 လိူၼ်တႆး

01-03-2016