LuenTai Blog

ၼႃႈလိၼ်လႄႈၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ

luentai.info Tuesday, March 01, 2016 ၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်

ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ မီးလွႆသုင်ထိူၼ်ႇလိုၵ်ႉ ၼမ်ႉႁူၺ်ႈၼမ်ႉႁွင်ႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼမ်၊ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ႁၢင်ႈလီ မိူင်း ၼိုင်ႈ၊ ၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ ပဵၼ်ထုင်ႉလိုမ်လွႆသုင်၊ သုင်လိူဝ်ၼမ်ႉပၢင်လၢႆႇ 5-6000 ထတ်း။ ၸိၵ်းလွႆသုင်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွႆလဵင်း ၼႂ်းမိူင်ယႆ ဢၼ်တၢင်းသုင်မီး 8,777 ထတ်း၊ လွႆၸွင်ႈ ၼႂ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီ၊ လွႆပၢင်ၼွင် ၼႂ်းမိူင်းၵဵင်းတုင်၊ လွႆၸၢင်ႉ ၼႂ်းမိူင်းၵိုင် ၸိူဝ်းၼႆႉ သုင် 8,000 ထတ်းပၢႆလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ လွႆႁူၼ်း ၼႂ်းပၢင်းတရႃႉ သုင် 7,678 ထတ်း၊ လွႆမေႃး၊ လွႆမွင် ၼႂ်းၵႄႈ ၼမ်ႉ တမ်ႇၽၢၵ်ႇ လႄႈ ၼမ်ႉပွၼ် လွႆမူး ၼႂ်းမိူင်းမႂ်ႇ (သဝ်ႁိၼ်သဝ်ၾႃႉ) ၸိူဝ်းၼႆႉ သုင် 7-8,000 ထတ်း။ လွႆမႃႉ ၼႂ်းၵလေႃးၵေႃႈ သုင် 5,000 ထတ်းပၢႆ။

ၼႂ်းမိူင်းတႆးမီး ၼမ်ႉမႄႈဢွမ်ႇမႄႈလူင်တင်းၼမ်၊ လႆလူင်းၸွမ်းၵႄႈလွႆလႄႈၾင်ႇၼမ်ႉၸႅဝ်ႈ။ ၼမ်ႉၶူင်းတတ်းၽႃႇၽႅၼ်ႇ လိၼ်မိူင်းတႆး လူင်းပဵၼ်သွင်ပွတ်း၊ ပွတ်းဢွၵ်ႇလႄႈပွတ်းတူၵ်း။ ႁူဝ်ၼမ်ႉၶူင်း မီးတၢင်းသၼ်လွႆထိပႅတ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇသေ လုၵ်ႉတၢင်းႁွင်ႇလႆလူင်းတၢင်းၸၢၼ်း လတ်ႈၶဝ်ႈၼႂ်းၵူင်မိူင်းတႆးလႄႈ ႁွင်ႉဝႃႈၼမ်ႉၶူင်း။ ၸွမ်းၾင်ႇသွင်ၶၢင်ႈ လွႆသုင် 6-7,000 ထတ်း၊ ၾင်ႇၼမ်ႉလိုၵ်ႉၸၼ်း၊ ၼမ်ႉၸႅဝ်ႈၵတ်းၸီႈ မီးတၢတ်ႇသုင်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၼမ်ႉၶူင်းၼႆႉ ယင်းလတ်းၽႃႇၶဝ်ႈ မိူင်းယၢင်းလႅင်၊ မိူင်းယၢင်း လႄႈ မိူင်းမွၼ်း သေ လႆၶဝ်ႈၼႂ်းၵူတ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ မုၵ်ႉတမ (The Gulf of Martaban) တီႈဝဵင်း မေႃႇလမႅင်ႇ (Moulmein)။ ၽၢၵ်ႇတၢင်းတူၵ်း မီးၼမ်ႉတီး၊ ၼမ်ႉၼိမ်း၊ ၼမ်ႉပၢင်၊ ၼမ်ႉတဵင်း၊ ၼမ်ႉပွၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆၶဝ်ႈၼႂ်းၼမ်ႉၶူင်း။ ၼမ်ႉပၢင်လႆၶဝ်ႈၼႂ်းၼမ်ႉၶူင်းၾၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်းၵုၼ်ႁိင်း၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းၼမ်ႉပၢင်မီးၵုၼ်ၼမ်။ ၽၢၵ်ႇတၢင်း ဢွၵ်ႇ မီးၼမ်ႉမႃႉ၊ ၼမ်ႉၼၢင်း၊ ၼမ်ႉၶႃ၊ ၼမ်ႉသိမ်၊ ၼမ်ႉႁၢင်၊ ၼမ်ႉၵျွတ်ႈ၊ ၼမ်ႉထႃး၊ ၼမ်ႉမႄႈၵုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆၶဝ်ႈ ၼႂ်းၼမ်ႉၶူင်း။

ၼမ်ႉၶွင်သမ်ႉ တတ်းၶႅၼ်ႈလႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆး လႄႈ မိူင်လၢဝ်း တၢင်းယၢဝ်းမီးမွၵ်ႈ 120 လၵ်းပၢႆ၊ လုၵ်ႉပွတ်းသၼ် လွႆထိပႅတ်ႉ လႆလူင်းမႃးၸွမ်းၼမ်ႉၶူင်း လတ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇမိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းထႆး၊ မိူင်းၵမ်ႊၿူႊၶျႃႊ လႄႈ မိူင်းဝႅတ်ႉၼၢမ်းသေ လႆၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းၵူတ်ႉပၢင်လၢႆႇထႆး။ ၼမ်ႉလမ်း - ၼမ်ႉလူၺ် ဢၼ်မီႁိမ်းဝဵင်းမိူင်းလူၺ် မိူင်းယၢင်း ၼႂ်းၵဵင်းတုင် ၼမ်ႉပင်းလႄႈ ၼမ်ႉၵူၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆၶဝ်ႈၼႂ်းၼမ်ႉၶွင်။

ၼမ်ႉမၢဝ်း၊ ၼမ်ႉတူႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၵေႃႈ မီးၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေ လႆၶဝ်ႈၼႂ်းၼမ်ႉၵဵဝ်။ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢတ်းသမ်ႉ မီးမႄႈၼမ်ႉဢၼ်ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၼမ်ႉၸေႃႇၵျီႇ၊ ၼမ်ႉလင်း၊ ၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇ လႄႈၼမ်ႉၽီလူူး။

ၼမ်ႉမႄႈဢွၼ်ႇမႄႈလူင် လႆလတ်းႁူၺ်ႈလတ်းလွႆ လႄႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၵေႃ ႈမီးတင်းၼမ်၊ ဢၼ်ယႂ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ပဵၼ်ၼမ်ႉ တူၵ်းတၢတ်ႇၸူင်ဢၢင်၊ (ၼမ်ႉတဵင်း) ဢၼ်မီးၼႂ်းၵဵင်းတွင်း ႁိမ်းမိူင်းၼၢႆး၊ ထတ်းလူင်းမႃး ထီႉသွင် ပဵၼ်ၼမ်ႉ တူၵ်းတၢတ်ႇ ဢူမ်ပူႈ (ၼမ်ႉပၢင်) ဢၼ်မီႁိမ်းဝဵင်းမိူင်းသူႈ။ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼမ်ႉယၢဝ် တီႈဝၢၼ်ႈသၢင်း ႁိမ်းဝဵင်းသီႇပေႃႉၼႆႉၵေႃႈ တၢင်းသုင်မီး 1,500 - 2000 ထတ်း လႄႈ ဢဝ်ႁဵတ်းႁႅင်းၼမ်ႉၾႆးၾႃႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းယူႇၼႂ်းဝဵင်းၼမ်ႉတူႈတင်းႁူင်းၵၢၼ်ႁႄႈ မေႃႇပၢင်ယုင်းၼမ်ႉတူႈ။ ႁိမ်းဝဵင်းမိူင်းပွၼ်သမ်ႉ မီးၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ 3 တီႈ၊ ႁိမ်းဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ မီးၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ၼမ်ႉၸေႃႇၵျီႇ၊ ႁိမ်းဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ မီးၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇဢွၼ်ႇ 2 တီႈ၊ ၸွမ်းသၢႆၼမ်ႉပၢင်သမ်ႉ လိူဝ်သေၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ဢူမ်ပူႈယဝ်ႉ ယင်းမီးၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇထႅင်ႈတင်းၼမ်။ သၢႆၼမ်ႉၶူင်းၵေႃႈ မီးၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ (မီးတၢင်ႉ မီးသွႆ မီးၵႅင်ႇ) ၼမ်။

ၼႂ်းမိူင်းတႆး မီးၼွင်ဢွၼ်ႇၼွင်လူင် တင်းၼမ်။ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ (ဢၢင်းလေး) ၼႆႉ ၵႂၢင်ႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈသေ မီးဝၢၼ်ႈၵူၼ်း ယူႇၼမ် လႄႈ မီးၵုၼ်ၽူး ဢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈလႆႈၼမ်။

ၼမ်ႉဢွၵ်ႇႁူး (ၼမ်ႉဝွတ်း၊ ၼမ်ႉပုၼ်း) ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁိမ်းႁွမ်း ဢဝ်ယိပ်းတိုဝ်းလႆႈတင်းပီ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼမ်ႉႁူးႁူဝ်ပူင်း၊ ၼမ်ႉႁူးမေႃႇသၢႆး၊ ၼမ်ႉႁူးပထူး (လွၵ်ႉၸွၵ်ႇ)၊ ၼမ်ႉႁူးတူၼ်ႈတီး (တွင်ႇၵျီး) ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ။

ၼမ်ႉပုင်ႇၼမ်ႉမႆႈၵေႃႈ မီးလၢႆတီႈ၊ ၼမ်ႉပုင်ႇသီႇပေႃႉ၊ ၼမ်ႉပုင်ႇလႃႈသဵဝ်ႈ၊ ၼမ်ႉပုင်ႇသႅၼ်ဝီ၊ ၼမ်ႉပုင်ႇလၢင်းၶိူဝ်း၊ ၼမ်ႉပုင်ႇ ၵဵင်းတုင်၊ ၼမ်ႉပုင်ႇၶွင်ႇတႅင်ႇ (ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ) ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းမိူင်းမႃးလိုဝ်ႈသဝ်း ဢႅဝ်ႇတွင်ႈတဵဝ်း ဢၢပ်ႇၼမ်ႉပုင်ႇၼမ်ႉမႆႈ။

ၼိူဝ်ႉလိၼ်ၾုၼ်ႇငႂ်ႈၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်လိၼ်ၽုၺ်ႈ လိၼ်ၶၢၼ် (လိၼ်လႅ်င် / လမ် / မူၼ်ႇ) သေ ပွတ်းတႂ်ႈလိၼ် သမ်ႉ မီးမၢၵ်ႇႁိၼ်ဢႃယုၵႄႇထူၼ်ႈ တင်းၼမ်။ ၵွပ်ႈၼႆ တႂ်ႈလိၼ်မိူင်းတႆးၼႆႉ ဢွၵ်ႇႁႄႈလၢႆပိူင်လၢႆသႅၼ်း တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

လိူၼ်တႆး

02-03-2016

သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ »

ထိူၼ်ႇပႃႇမႆႉမိူင်းတႆး

luentai.info Tuesday, March 01, 2016 ၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်

ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၸွမ်းလွႆသုင် 4,000 ထတ်းပၢႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးထိူၼ်ႇပႃႇ မႆႉပႅၵ်ႇ၊ မႆႉၵူင်ၵူႈသႅၼ်း၊ တီႈတႅမ်ႈတီႈမႆႈသမ်ႉ မီးထိူၼ်ႇ ပႃႇ မႆႉသၵ်း မႆႉတိုင်း မႆႉပဝ်း။ တီႈပၢင်ႇတီႈပဵင်းၸွမ်းထုင်ႉၶူင်ႈၼႅမ်း မၢင်တီႈ မီးပၢင်ႇယိူဝ်ႈယႃႈ။

မႆႉဢွၵ်ႇမိူင်းတႆးဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈသဵင် ပဵၼ်မႆႉသၵ်း၊ မႆႉပႅၵ်ႇ၊ မႆႉတိုင်း၊ မႆႉပဝ်း၊ မႆႉငႄႉ၊ မႆႉတီးတွၵ်ႈ၊ မႆႉၸလၢၼ်း၊ မႆႉမၢၵ်ႈပိၼ်းၽူႈ (သၼၢပ်ႈၶႃး)၊ မႆႉႁွမ်ၵူႈသႅၼ်း။ ထိူၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇမႆႉလီၼႆႉ မီးယူႇ 42,210 လွၵ်းၶႂႆႇလၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း။

မိူင်းမိတ်ႈ၊ တူင်ႇလၢဝ်း၊ ပၢင်ႇၵေႇတု၊ သီႇပေႃႉ၊ ၼမ်ႉလၼ်ႈ၊ မိူင်းၵိုင်၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ လွၵ်ႉၸွၵ်ႇ၊ မိူင်းပၼ်၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ၵဵင်းတွင်း၊ ၵဵင်းၶမ်း၊ မိူင်းတူၼ်၊ မိူင်းသၢတ်ႇ၊ ပႃႇလႅဝ်း၊ ၵဵင်းလၢပ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ မႆႉသၵ်းဢွၵ်ႇၼမ်။

မၢၵ်ႇ မွၵ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆး ဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈၵတ်း တီႈမႆႈ တင်းသွင်တီႈၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းၼမ်။ ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ဢွၵ်ႇ ၸွမ်းထိူၼ်ႇပႃႇမႆႉ - မိူၼ်ၼင်ႇ ႁၵ်ႉ၊ သၵ်းၸေး၊ ၼမ်ႉၽိုင်ႈ၊ ၶီႈၸိုင်း၊ဝၢၵ်ႇ၊ မွၵ်ႇၶမ်း၊ မႆႉႁွမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၼမ်ယဝ်ႉ။

လိူၼ်တႆး

01-03-2016

သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ »

ၶူဝ်းၶွင်ၼႂ်းလိၼ်တႆး

luentai.info Tuesday, March 01, 2016 ၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်

ၼိူဝ်ႉလိၼ်မိူင်းတႆးၼႆႉ ပဵၼ်လိၼ်ၶၢၼ်ၼမ် လႄႈ တႂ်ႈလိၼ်ပဵၼ်ၼိူဝ်ႉႁိၼ်ၵႄႇထူၼ်ႈ၊ ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်း မိူင်းတႆးၼႆႉ မီး - (1) ငိုၼ်း SILVER (2) ၸိုၼ်း LEAD (3) ၶမ်း GOLD (4) တွင်းလႅင် COPPER (5) လဵၵ်း IRON (6) ဝူႊၾရမ်ႊ WOLFRAM (7) ႁဵၵ်ႇ TIN (8) တင်ႊသထဵၼ်ႊ TUNGSTEN (9) မင်ႊၵၼီႊသ် MANGANESE (10) ၼိၶိုဝ်ႊလ် NIKLE (11) ထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈ COAL (12) ဢႅၼ်ႊထီႊမူဝ်ႊၼီႊ ANTIMONY (13) သၢႆးႁဵင်း MICA (14) သႅင် ၵူႈသႅၼ်း (15) ႁိၼ်ၶၢဝ် ႁိၼ်လၢႆး MARBLE (16) သွတ်ႈ ZING (17) ၶၢင် ALLUMINIUM ။

မေႃႇႁႄႈဢၼ်ၶုတ်းယူႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် -

1. မေႃႇပၢင်ယူင်း (ၼမ်ႉတူႈ) - ဢွၵ်ႇႁဵၵ်ႇ၊ ၸိုၼ်း၊ ငိုၼ်း၊ ၼိၶိုဝ်ႊလ်၊ တွင်းလႅင်၊ ဢႅၼ်ႊထီႊမူဝ်ႊၼီႊ။ မေႃႇပၢင်ယုင်းသမ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 14 ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီၼၼ်ႉ ၶႄႇၶဝ်မႃးႁႃၶုတ်းဢဝ်ႁႄႈ။ ထိုင်းမႃးပီ 1891 ဢိင်းၵလဵတ်ႈသျ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ မႃးသိုပ်ႇၶုတ်းထႅင်ႈ၊ ပီ 1909 ၸင်ႇတင်ႈပဵၼ်မႃး ၶေႃႊပူဝ်ႊရေႊသျိၼ်ႊလီးမိတႅတ်ႉ (BURMA CORPORATION LIMITED) ။ ဝၢႆးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လႆႈၵွၼ်းၶေႃယဝ်ႉ ပီ 1952 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လႄႈ ၶွမ်ႊပၼီႊဢုပ်ႇၵၼ်သေ တင်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်း ႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈၵၼ် ယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမႄးတင်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ - “ၿိူဝ်ႊမႃႊၶေႃႊပူဝ်ႊရေႊသျိၼ်ႊ” 1951 လီႊမိတႅတ်ႉ” ။ 1965 ဝၢႆးၸုမ်းသိုၵ်း ႁုပ်ႈယိုတ်း ဢႃႇၼႃႇၵေႃႈ ႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်ၵႂႃႇပႃးပႅတ်ႈယဝ်ႉ။

2. မေႃႇႁႄႈ ရတၼႃႇတဵင်ႇၵီႇ (ၼႂ်းၵျွၵ်ႉမႄး) ဢွၵ်ႇၸိုၼ်း၊ ငိုၼ်း၊ ႁဵၵ်ႇ၊ ၼိၶိူဝ်ႊလ်။

3. မေႃႇႁႄႈမေႃႇသၢႆး (ဝဵင်းမေႃႇသၢႆး မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း) ဢွၵ်ႇၸိုၼ်း၊ ႁိၼ်ပရႆႊတီႊ။

4. မေႃႇႁႄႈၵလေႃး ဢွၵ်ႇႁိၼ်တူဝ်ႊလမၢႆႊ ႁိၼ်ပရႆႊတီႊ၊ ႁိၼ်ၾလေႃႊရႆႉ။

5. မေႃႇႁႄႈလွႆမႃႉ (ဝဵင်းၾၢႆၶုၼ်ႇ) ဢွၵ်ႇၸိုၼ်း၊ ဝူႊၾရမ်ႊ။

6. မေႃႇႁႄႈႁိၼ်ၶၢဝ် မွၵ်ႇမႆႇ ဢွၵ်ႇႁိၼ်ၶၢဝ်။

7. မေႃႇထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈ ၼမ်ႉမႃႉ (ႁိမ်းၼမ်ႉပွင်ႈ) ဢွၵ်ႇထၢတ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈသႅၼ်းၵၢင်။

လိူဝ်သေၼႆႉ တီႈမေႃႇႁႄႈလွႆၵိူၼ်ႇ ဢၼ်မီးတၢင်းၸၢၼ်းဝဵင်းမိူင်းပွၼ်ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇႁဵၵ်ႇ၊ မေႃႇႁႄႈပၢင်ပႅၵ်ႇ တီႈႁိမ်းတူၼ်ႈတီး (တွင်ႇၵျီး) ၼႆႉ သွၵ်ႈႁႃႁၼ်မိူဝ်ႈ 1963 ဝႃႈ - လဵၵ်း လႄႈ ဝူႊၾရမ်ႊ တေဢွၵ်ႇယူႇ 63 လၢၼ်ႉတၼ်ႊၼႆယဝ်ႉ။ လဵၵ်းၼႆႉ တီႈမိူင်းယႆ၊ ၵဵင်းတုင်၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ ၵဵင်းၶမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၼမ်။

ငိုၼ်းသမ်ႉ လိူဝ်သေမေႃႇပၢင်ယုင်း၊ ရတၼႃႇတဵင်ႇၵီႇ၊ မေႃႇသၢႆးယဝ်ႉ ပွတ်းတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၼႂ်းလိၼ်ၸႄႈမိူင်းဝႃႉၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၼမ်၊ ၸွမ်လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆး ၼႂ်းမွၵ်ႇမႆႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။

တွင်းလႅင် - ဢၼ်ပႃးၶမ်းဢိတ်းဢီႈၵေႃႈ ဢွၵ်ႇတီႈႁၢႆးဝူဝ်း၊ ၸၢမ်ၵႃး၊ လၢင်းၶိူဝ်း။

ၶမ်း - ပွတ်းၼႃႈလိၼ်မိူင်းဝႃႈၵေႃႈဢွၵ်ႇ၊ ၸွမ်းၼမ်ႉၶူင်းၵေႃႈ ၶိုင်လႆႈၶမ်းယူႇ။

ၼိၶိုဝ်ႊလ် - (ၼမ်ႉမၼ်းလႅင်း) ၼႆႉ ဢွၵ်ႇဢွၵ်ႇပွတ်းမေႃႇသၢႆး။

ဢႅၼ်ႊထီႊမူဝ်ႊၼီႊ - ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢွၵ်ႇၵူႈတီႈ၊ သၢႆးႁဵင်းၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ႇဢွၵ်ႇၵူႈတီႈ၊ မႅၵ်ႊၵၼီႊသ် ဢွၵ်ႇပွတ်းႁူဝ်ပူင်း။ ထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈသမ်ႉ ဢွၵ်ႇလွႆယဵဝ်ႈ၊ သီႇပေႃႉ၊ ၼမ်ႉမႃႉၼမ်ႉပွင်ႈ၊ တူၼ်ႈတီး မိူင်းတူၼ် ပုင်ႇပႃႇၶႅမ် လႄႈ သၼ်လွႆပလွင်ႈ ဢၼ်မီးတၢင်းလူတ်ႉၾႆးၵလေႃး - တႃႇၸီႇ။

သႅင်ၵူႈသႅၼ်း ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းၵုတ်ႈ၊ မိူင်းမိတ်ႈ လႄႈ မိူင်းသူႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼိူင်းတႆးၼႆႉ တီႈဢၼ်ဢွၵ်ႇႁႄႈ ဢၼ်ပႆႇႁႃ ႁၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉၵိုတ်းယူႇတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

လိူၼ်တႆး

01-03-2016

သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ »

တၢင်းၵႂၢင်ႈလႄႈတီႈတင်ႈမိူင်းတႆး

luentai.info Tuesday, March 01, 2016 ၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်

မိူင်းတႆး (SHAN STATE) ၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီး 62ႇ500 လၵ်းပၢႆ ပၼ်ႇမူၼ်း။ (တၢင်းၵႂၢင်ႈဢၼ်ၼႆႉပႆႇၼပ်ႉသွၼ်ႇပႃး ၽႅၼ်ႇလိၼ်မိူင်းၸဝ်ႈၾႃႉတႆးတင်းသဵင်ႈ။ ၽႅၼ်ႇလိၼ်မိူင်းတႆးယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ မီးၼႂ်းၵႄႈ သဵၼ်ႈလတ််ႊတီႇတုတ်ႉ ပွတ်းႁွင်ႇမၢႆ 19 ၻီႊၷရီႊ 20 မီႊလီႊမီႊတိူဝ်ႊ လႄႈ 24 ၻီႊၷရီႊ 9 မီႊလီႊမီႊတိူဝ်ႊ။ မီးၼႂ်းၵႄႈသဵၼ်ႈ လွင်ႊ ၵျီႊတုတ်ႉ ပွတ်းဢွၵ်ႇမၢႆ 96 ၻီႊၷရီႊ 13 မဵတ်ႉလႄႈ 101 ၻီႊၷရီႊ 9 မီႊလီႊမီႊတိူဝ်ႊ။ တၢင်းႁွင်ႇ မီးမိူင်းၶၢင်၊ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ မီးမိူင်းၶႄႇ (ထုင်ႉမိူင်းယုၼ်ၼၢၼ်)၊ တၢင်းဢွၵ်ႇ မီးမိူင်းလၢဝ်း၊ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ မီးမိူင်းထႆး၊ တၢင်းၸၢၼ်းမီး ယၢင်းလႅင် (မိူင်းၵယႃး) တၢင်းတူၵ်း မီးတိူင်းမၼ်းတလေး လႄႈ တိူင်းၸၵႅင်း (ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ)။

လိူၼ်တႆး

01-03-2016

သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ »

ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း

luentai.info Tuesday, March 01, 2016 ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး

100-ပီႊၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်းၽူႈႁတ်းငၢၼ်မိူင်းသႅၼ်ဝီ

[100^thAnniversary of Warior Khun Sang of Hsen-wi (1914-2014)]

ႁူဝ်တီးမၼ်း ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈမိူင်းလႄႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်

သႅၼ်ဝီလႄႈ ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်းၼႆႉ ၵွပ်ႈသႅၼ်ဝီ မီးမႃဢွၼ်တၢင်းလႄႈ ၶႃႈႁဝ်းယွၼ်းလၢတ်ႈၼႄလွင်ႈ သႅၼ်ဝီဢွၼ်တၢင်း ဢိတ်းၼိုင်ႈ (ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈပိုၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းလူင် လဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်းၵမ်ႈၼမ် ႁူႉၵၼ်ယဝ်ႉၵေႃႈယႃႇ ၽိတ်းႁိုဝ်ထုၵ်ႇၼၼ်ႉ ဢဝ်ဝႆႉပဵၼ်ၸိူင်းထတ်းမၼ်းႁႄ)။

ၼႂ်းပိုၼ်းတႆးႁဝ်းတေၼႄဝႆႉ ၸိုဝ်ႈမိူင်းဢၼ်ပဵၼ်ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈယႂ်ႇယႂ်ႇ ပဵၼ်လၢၼ်ႉ၊ ပဵၼ်သႅၼ်၊ ပဵၼ်ပၼ်း၊ ပဵၼ်ၸႄႈ လႄႈ ပဵၼ်ၵဵင်းၸိူင်ႉၼင်ႇ

1. လၢၼ်ႉၸဝ်ႈ (ၼွင်သႄလႄႈတႃႈလီၼႂ်းယုၼ်ၼၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-649)

2. လၢၼ်ႉၼႃး (ၵဵင်းသႅၼ်၊ၵဵင်းႁၢႆး၊ၵဵင်းမႆႇမိူင်းၵဝ်ႇယူၼ်းၼႂ်းမိူင်းထႆးယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈ-1296)

3. လၢၼ်ႉၸၢင်ႉ (မိူင်းလၢဝ်းယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1353)

4. သႅၼ်ၾၢင် (မီးၼႂ်းမိူင်းမၢဝ်းၸႄႈမိူင်းတႆးတႂ်ႈၶူင်းယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-?)

5. သႅၼ်ၸႄႈ (ၼႂ်းမိူင်းမၢဝ်းၸႄႈမိူင်းတႆးတႂ်ႈၶူင်းယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-916)

6. သႅၼ်ဝီၾႃႉ (မိူင်းလိုဝ်ႉ 12-ပၢၼ်းၼႃးဢၼ်ပွင်ႇဝႃႈ 12-ႁဵင်တၢင်ၶဝ်ႈၸိူဝ်ႉ _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1160)

7. ၸႄႈၾၢင် (ၼႂ်းမိူင်းၶွၼ်ၸႄႈမိူင်းတႆးလႄႈၶၢင်တႂ်ႈၶူင်းယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-?)

8. ၸႄႈဢူ (ၼႂ်းမိူင်းမၢဝ်းၸႄႈမိူင်းတႆးတႂ်ႈၶူင်းယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-?)

9. ၸႄႈလၢၼ်ႉ (ၼႂ်းထုင်ႉမၢဝ်းၸႄႈမိူင်းတႆးယၢမ်းလဵဝ်_ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1311)

10.ၸႄႈလၢၼ်ႉ (ၼႂ်းထုင်ႉမၢဝ်းၸႄႈမိူင်းတႆးယၢမ်းလဵဝ်_ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1311)

11. ၸႄႈႁၢႆးလွႆ (ဝဵင်းၵဝ်ႇၸရၢႆးတေးဝူဝ်းၼႂ်းၸႄႈမိူင်းဢသ်ႉသမ်မိူင်းဢိၼ်ႊတီယိူဝ်းယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1228)

12. ၸႄႈၵႅင်ႇ (ဢၼ်ပဵၼ်ၸၵႅင်းတႅင်းၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1322)

13. ၵဵင်းဝီ (သႅၼ်ဝီပၢၼ်ႁူဝ်တီး _ ၸဝ်ႈလူင်တႆႇပူင်ႇတႄႇမိူဝ်ႈၶသ-957)

14. ၵဵင်းႁုင်ႈ (ဝဵင်းလူင်မိူင်းတႆး 12-ပၢၼ်းၼႃးၼႂ်းယုၼ်ၼၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1160)

15. ၵဵင်းတုင် (ဝဵင်းလူင်တႆးၶိုၼ် ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းၼႂ်းၸႄႈမိူင်းတႆး _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1253)

16. ၵဵင်းသႅၼ် (ဝဵင်းလူင်ၵဝ်ႇတႆးယူၼ်းၼႂ်းမိူင်းထႆးယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈမႁႃႇသၶၢၸ်ႇ 1-ၼီႈ၊မွၵ်ႈပသ-621၊မႅၼ်ႈမွၵ်ႈၶသ 78-ၼီႈ) ဢဝ်ၸွမ်းပိုၼ်းယူၼ်းတႅမ်ႈဝႆႉ)

17. ၵဵင်းႁၢႆး (ဝဵင်းလူင်ၵဝ်ႇတႆးယူၼ်းပၢၼ်ထီႉ-2 မီးၼႂ်းမိူင်းထႆးယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1261)

18. ၵဵင်းမႆႇ (ဝဵင်းလူင်ၶွင်ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈလၢၼ်ႉၼႃးမီးၼႂ်းမိူင်းထႆးယၢမ်းလဵဝ်_ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1296)

19. ၵဵင်းတွင်း (ဝဵင်းလူင်ၶွင်ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈလၢၼ်ႉၸၢင်ႉမိူင်းလၢဝ်းယၢမ်းလဵဝ် _ တင်ႈမိူဝ်ႈ 757) ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်မိူင်း/ ဝဵင်း/ ၸဵင်း ဢၼ်လိုဝ်းၸိုဝ်ႈမႃး ၼႂ်းပိုၼ်းလႄႈ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း ဢဝ်လိူတ်ႈၼိူဝ်ႉႁိူဝ်ႇၶႆးသေ ၵေႃႇတင်ႈမႃးၼၼ်ႉလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈထွႆႈၵႂၢမ်း သႅၼ်ဝီ (သႂႅၼ်ႊဝီႇ)

ၼႂ်းပိုၼ်းၶႄႇမၢင်ၽိုၼ်တႅမ်ႈဝႃႈ- သႅၼ်ဝီ ထွႆႈၵႂၢမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၶႄႇႁေႃႈ၊ ဢၼ်မႃးတီႈထွႆႈၵႂၢမ်းၶႄႇဝႃႈ- သႂႅၼ်ႊဝီႇ၊ ဢၼ်မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ- ၸဝ်ႈမိူင်းၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဝွင်ႉႁေႃၶမ်းၶႄႇ ၼႆၵၼ်၊ ၼႄသၢၵ်ႈသေႇဝႃႈ- တၢင်းမိူင်းတႆးလိုဝ်ႉ 12-ပၢၼ်းၼႃး ၵေႃႈ လႇႈၸိုဝ်ႈမိူင်းသႅၼ်ဝီ ဢၼ်ႁေႃၶမ်းၶႄႇတင်ႈပၼ် ဢၼ်မႃးတီႈၵၢမ်းၶႄႇႁေႃႈဝႃႈ သႂႅၼ်ႊဝီႇ မိူၼ်ၵၼ်၊ ၸၢဝ်းတႆးလိုဝ်ႉၶဝ် ယင်းႁွင်ႉဝႃႈ- မိူင်းသႅၼ်ဝီၾႃႉ ၼႆ တေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ၊ ပေႃးမႃးတူၺ်း ၸိုဝ်ႈမိူင်းသႅၼ်ၾၢင် သႅၼ်ၸႄႈ ဢၼ်မီးၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းတႆး ပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇၸိုင် သႅၼ်ဝီ ၼႆႉ ပဵၼ်ထွႆႈၵႂၢမ်းတႆးၵွႆး၊ တေဢမ်ႇမႃးတီႈ သႂႅၼ်ႊဝီႇ ထွႆႈၵၢမ်းၵႂၢမ်းၶႄႇႁေႃႈၶဝ် (ၽူႈတႅမ်ႈ) ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ၊ လွင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ လီသိုပ်ႇၶူၼ်ႉႁႃၵၼ်ထႅင်ႈယူႇ။

ဝဵင်းသႅၼ်ဝီၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ၸွမ်းၶၵ်ႉတွၼ်ႈပိုၼ်းဝႃႈ တေလႆႈႁၼ်မီးလၢႆပၢၼ်ၼင်ႇၼႆ (1)သႅၼ်ဝီ ပၢၼ်ႁူဝ်တီးၼၼ်ႉ ႁွင်ႈထႅင်ႈၸိုဝ်ႈၼိုင်ႈဝႃႈ- ၵဵင်းသႅၼ်၊ ၵဵင်းဝီ(သႅၼ်ၸႄႈ ၵေႃႈဝႃႈ) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းလူင်မိူင်းမၢဝ်း ပၢၼ်ႁႅၵ်ႈ ၶုၼ်တၢႆႇၶၢၼ်ႇတင်ႈ(မႃးၵိၼ်) မိူဝ်ႈၶသ-957၊ သႅၼ်ဝီပၢၼ်ထီႉ-2 (ၵဵင်းတူႈ ၵေႃႈႁွင်ႉ) ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၶမ်းၵၢႆႇၾႃႉ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1420၊ သႅၼ်ဝီပၢၼ်ထီႉ-3 ၸဝ်ႈလူင်ၶမ်းႁၢမ်ၾႃႉ တင်ႈမိူဝ်ႈၶသ-1594 လႄႈ သႅၼ်ဝီပၢၼ်ထီႉ-4 လႆႈၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ်သႅၼ်ဝီႁွင်ႇ လႄႈၸၢၼ်း/ ၼိူဝ်ႈလႄႈတႂ်ႈ မိူဝ်ႈၶသ-1881 ယွၼ်ႉၵၢၼ်မိူင်းဢူၼ်ႈယုပ်ႈ ပဵၼ်ၼႂ်းပၢၼ်ၸဝ်ႈလူင် သိူဝ်ၵေႃႇၾႃႉ (ၸဝ်ႈလူင်သိူဝ်ၸၢမ်ႇၾႃႉ ၵေႃႈဝႃႈ၊ ၶသ 1549-1887) လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း (1881-1887) ၼင်ႈႁေႃမႂ်ႇတႄႉပဵ် (1914 ၼ်ွၼ်းၽေး 1916)၊ မႃးထိုင်ပီႊ-2014 ၼႆႉ လႆႈမႃးယဝ်ႉ 100-ပီႊတဵမ်လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈမႃးႁဵတ်းပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈၵုၼ်းမုၼ် ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈဢွၼ်ႁူသ်တိုၵ်းပႅတ်ႈ ဢၢမ်းၼၢၸ်ႈႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ ဝဵင်းမၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ ဢၼ်သုၼ်ႇငမ်းၼိူဝ်မိူင်းတႆးမႃး ပဵၼ်ပီႊယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉ။

ႁေႃၶမ်းသႅၼ်ဝီ ပၢၼ်ထီႉ-2 လႆႈတူၵ်းယူႇပႃႈတႂ်ႈႁေႃၶမ်းၶႄႇ (ၸဝ်ႈဝွင်ႉၶိူဝ်းႁိူၼ်းယူၼ်) ဢၼ်ၵၢႆၽၢၼ်ႇတႂ်ႈဢၢမ်းၼၢၸ်ႈ ႁေႃၶမ်းၼွင်သႄ (ၶိူဝႅးႁိူၼ်းတွၼ်ႇ) မိူဝ်ႈၶသ-1445 လႄႈ လႆႈတူၵ်းယူႇပႃႈတႂ်ႈ ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ (ၶိူဝ်းႁိူၼ်း ႁင်ႇသႃႇဝတီႇ) မိူဝ်ႈၶသ-1556 ယဝ်ႉလႆႈဢွၵ်ႇပူၼ်ႉ ဢၢၼ်းၼၢၸ်ႈႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ ဝဵင်းမၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ (ၶိူဝ်းႁိူၼ်းၵူင်းပွင်ႇ) မိူဝ်ႈၶသ-1881 ၼႂ်းပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း (1881-1887)။

ၵူၼ်းမိူင်းထိုင် ၶုၼ်မိူင်း

ဢမ်ႇဝႃႈၶုၼ်မိူင်း ႁိုဝ် ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းလႂ် ပေႃးပဵ်ၵေႃႉဢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႈ တင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း သုၵ်ႉယုင်ႈၼၼ်ႉ (ၵမ်ႉပႃႈၼမ်) ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶိူဝ်းၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ်၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႆႇသႅင်ၽၼ်းၶမ်း။

ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းထမ်းမလႃး လႆႈႁၼ်ၼႂ်းပိုၼ်းၼႄပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇဝႆႉ ၸိူင်ႉၼႆတင်းၼမ်။ ၸိူင်ႉၼင်ႇၶုၼ်ၶႄႇ ၶိူဝ်းႁိူၼ်းႁၼ်ႉ (Han Dynasty 876-884 BC)၊ ၶုၼ်ၶႄႇ ၶိူဝ်းႁိူၼ်းမိင် (Ming Dynasty 1911-1941 AD)၊ ၶုၼ်ၼပူဝ်ရိယၼ်ႊ (Naporean 1804-1814 AD) မိူင်းၾရ်ႊသဵသ်ႊ၊ ၶုၼ်ၸၼ်တၵုတ်ႉတ ၶိူဝ်းႁိူၼ်းမူဝ်းရိယ ဢၼ်ပဵၼ်ပူႇၶုၼ်ဢသူဝ်းၵ (Chantagupt 315-330 BC) မိူင်းပႃတလိပုတ်ႉ (မိူင်းဢိၼ်ႊတိယိူဝ်းယၢမ်းလဵဝ်)၊ ၶုၼ်ဢၼေႃႇရထႃႇ (Anurutha 1044-1077 AD) ၽူႈတင်ႈမိူင်းပူးၵမ်ႇ၊ ၶုၼ်မၢၼ်ႈဢူးဢွင်ႇၸေႇယ ၽူႈတင်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်းၵူင်းပွင်ႇ (Kone Paung Dynasty 1751-1706 AD) ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶိူဝ်းၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ်သၵ်း ၵေႃႉယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းယူဝ်းယူဝ်းသေ ၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ်ၶုၼ်မိူင်း ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ လႄႈ လိုဝ်းၸိုဝ်ႈၵိုၵ်းမႃး ၼႂ်းပိုၼ်းလုမ်ႈၾႃႉၵၼ် ၵူႈၸဝ်ႈၸဝ်ႈ။

ၼႂ်းပိုၼ်းတႆးႁဝ်းၵေႃႈ လႆႈႁၼ်မီးလၢႆလၢႆၸဝ်ႈ ႁူမ်ႈတင်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း မိူင်းသႅၼ်ဝီ၊ ၸိူင်ႉၼင်ႇ- (1)ၸဝ်ႈသိုဝ်ႉၼူႇလေႃ ၽူႈၵေႃႇတင်ႈမိူင်းၼွင်သႄ (မိူင်းၼမ်ၸဝ်ႈ) မိူဝ်ႈၶသ 649 ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶိူဝ်းၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ်၊ ပဵၼ်ၸဝ်းႁႆႈၸၢဝ်းၼႃးၵွႆးသေ ၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ် ၶုၼ်ၽူႈၵေႃႇတင်ႈမိူင်းၼွင်းသႄ (Nan Chou Dynasty)၊ (2)ၸဝ်ႈၸိူင်ႁၢၼ် ၽူႈၵေႃႇတင်ႈမိူင်းၸႄႈလိုဝ်ႉ (ဝဵင်းၵဵင်းႁုင်ႈ ၼႂ်းမိူင်း 12-ပၢၼ်းၼႃး မိူၼ်ၵၼ်) (3)ၶုၼ်တိုင်းၶမ်း ၽူႈၵေႃႇတင်ႈမိူင်းတိုင်းၶေႃ (မိူင်းမၢဝ်း - Mao Dynasty)) မိူဝ်ႈၶသ-764 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးၶုၼ်ဢၢႆႈၸၢဝ်းႁႆႈ ၸၢဝ်းၼႃးၵွႆး) (4)တႆးသၢမ်ပီႈၼွင်ႉ (ၸၢဝ်းဢၢႆႈသႅင်ၶၢႆႇ၊ ၸဝ်ႈယီႈသႅင်ၵမ်ႇ၊ ၸဝ်ႈသၢမ်သႅင်သႂ်) ဢၼ်ႁုပ်ႉယိုတ်းဢဝ်မိူင်းပူးၵမ်ႇ (မိူင်းၼွင်ၵၢဝ်)သေ ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းဢႃႇဝ (Ava Dynasty) မိူဝ်ႈၶသ-1400 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶိူဝ်းၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ် ပဵၼ်လုၵ်ႈၵူၼ်းၵႃႉမိူင်းယၢင်း (ၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၶၢင်ယၢမ်းလဵဝ်) ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸၢႆးသႅင်ၶမ်းပၼ်းၼၼ်ႉ ၵွႆးမိူၼ်ၵၼ်။

ၸင်ႇလၢတ်ႈလႆႈဝႃႈ ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်းႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ (ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းသုတ်း)ၼႆႉ ၵမ်ႉၼမ်ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းသႃမၺ်းယူဝ်းယူဝ်းၵွႆး၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႆႇသႅင်ၽၼ်းၶမ်းၼႆၼၼ်ႉ ပိုၼ်းမိူင်းမီးပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇဝႆႉယူႇ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈၼႂ်း 19-ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီႊ

မႃးၼႂ်းပၢၼ်သႅၼ်ဝီ ဢၼ်ပဵၼ်ပၢၼ်မိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁႆးႁေႃ ၸမ်တေသုတ်းဝၢႆး (မွၵ်ႈၶသ 1700-1800)ၼၼ်ႉ မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ ၸႂ်ႉဢၢမ်းၼၢၸ်ႈ ဢမ်ႇတြႃးသေ ၶႂ်ႈပူတ်းၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသႅၼ်ဝီ တူၼ်လႂ်ပူတ်း၊ ၶႂ်ႈတင်ႈၽႂ်ၵေႃႈ ဢဝ်ၸႂ်ဝႃႈ၊ ပေႃးဢမ်ႇထုၵ်ႇၸႂ်ၵေႃႈ ႁွင်ႉဢဝ်ၵႂႃႇၶင်ဝႆႉ ဝႅင်းႁိူၼ်းတီႈဝဵင်းမၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ ႁဵတ်းၼႆ။

ၽွင်းၼၼ်ႉၼႂ်းပိုၼ်းဝႃႈ ပဵၼ်ပၢၼ်ၸဝ်ႈလူင်သိူဝ်ၸၢမ်ႇၾႃႉ (ၶသ 1700-1800) ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသႅၼ်ဝီ ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်ႈမိူင်းႁေႃၶမ်း 8-ၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းတႆး၊ ၵွႆးၵေႃႈဢမ်ႇမီးဢၢမ်းၼၢၸ်ႈသင် ယူႇပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉႁုၼ်ႇ (ဢယုၵ်ႉပျႃႉမိၼ်း) ၵွႆးသေ လႆႈၵႃႈလႆႈဝႅၼ်ၸွမ်းၵွင်ႁေႃၶမ်း မၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ ယူႇႁဵတ်းၼၼ်။

ၽွင်းၼၼ်ႉၸင်ႇမီး ၶုၼ်ဢိူင်ႇ ၽူႈဢမ်ႇယွမ်းၼွမ်းၸူး ဢၢမ်းၼၢၸ်ႈဢမ်ႇတြႃးႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ ၶုၼ်သၢင်ႇႁၢႆႉလႄႈ ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း ၸူႉၸွမ်းၵူၼ်းတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းသေ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢၢမ်းၼၢၸ်ႈ ဢမ်ႇတြႃးၶွင်ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ မၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ။

ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ မၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ သမ်ႉၸႂ်ႉဢၢမ်းၼၢၸ်ႈမၼ်းႁႂ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီ ၸဝ်ႈလူင်သိူဝ်ၸၢမ်ႇၾႃႉ ၼမ်းႁူဝ်သိုၵ်းၸဝ်ႈၾႃႉတႆး 8-မိူင်းသေ ၶိုၼ်းမႃးၵႂၢတ်ႇၽဵဝ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းသွင်ၶုၼ်သၢင်ႇၶဝ် ထိုင်မိူင်းသႅၼ်ဝီ၊ ၸင်ႇဢဝ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း တႆးတေႃႇတႆး တိုၵ်းတေႃးၶႃႈၾၼ်းဢဝ်တၢႆတၼ် လိုၼ်းသုတ်းတေႃႇပေႃးလႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ် တီႈဝဵင်းမိူင်းယႆ၊ ပႃႈၼႃႈၶုၼ်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈတႆး (ရှမ်းပြည်အရေးပိုင်း) ႁဵလ်းတပရၼ်ႉတ် (Mr Arther Hedding Hieldebrand)၊ ၽူႈၵွတ်းသၢႆသိုၵ်းပွတ်းႁွင်ႇ ၼႂ်းတပ်ႉသတႅတ်ႉမိၼ်း (တီႈမိူင်းသွၵ်ႇ - ဝဵင်းသွင်ႁူၺ်ႈ) ၶုၼ်သိုၵ်းတႃႊလီ (Lt. Deley) ၼၼ်ႉသေ လႆႈၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ်သွင်ဝဵင်းႁေႃၶမ်းသႅၼ်ဝီ (သႅၼ်ဝီႁွင်ႇ/ သႅၼ်ဝီၸၢၼ်း) ၼႆမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ-03 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် ပီႊ-1888 ၼၼ်ႉၸွမ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ထဝ်ႈမိူင်း၊ ပူႇႁဵင်၊ ပူႇၵၢင်ႉလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ်တုၵ်းယွၼ်းၼႆယူႇ။

ၶေႃႈလူပ်းလင်ပွင်ႈၵႂၢမ်း

ဝၢႆးေသၶုၼ်သၢင်ႇႁၢႆႉ ၽူႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဵၼ်ၵၼ်း သဵင်ႈၵၢမ်ႇသုတ်းမုၼ်ယဝ်ႉ ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း သိုပ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉသုိၵ်းမိူင်းေသ တိုၵ်းေတႃးႁၢဝ်ႉႁႅင်း ေတႃႇၶုၼ်ေႁႃၶမ်း မၢၼ်ႈတႃႊလိူဝ်ႇ ေပႃးယွမ်းၵၢၼ်ႉ၊ ယဝ်ႉမႃးယွမ်းဢုပ်ႇဢူဝ်း ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ႄလႈ မႅင်ႇပၼ်ၼႃႈတီႈၽွင်းငမ်းၵၼ်တင်း ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် မိူင်းသႅၼ်ဝီၵဝ်ႇ (ၸဝ်ႈလူင်သိူဝ်ၸၢမ်ႇၾႃႉ) ဝႃႈ- ပႃႈၼိူဝ်ႄမႈၼမ်ႉယၢဝ် ႁ်ႂႈပဵၼ်ၼင်လိၼ်ၽွင်းငမ်း ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း၊ ပႃႈတ်ႂႈႄမႈၼမ်ႉယၢဝ် ႁ်ႂႈပဵၼ်ၼင်လိၼ်ၽွင်းငမ်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈလူင်သိူဝ်ၸၢမ်ႇၾႃႉ ၸိူင်ႉၼႆ။

တင်ႈဢဝ်ပီႊၶသ-1885 ၼၼ်ႉ ဝဵင်းလူင်သႅၼ်ဝီ ၸင်ႇၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ် ပဵၼ်သႅၼ်ဝီႁွင်ႇ (ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၽွင်းငမ်း) လႄႈ သႅၼ်ဝီၸၢၼ်း (ၸဝ်ႈလူင်သိူဝ်ၸၢမ်ႇၾႃႉ ဢဝ်ဝဵင်းမိူင်းယႆ ပဵၼ်ဝဵင်းႁေႃၶမ်းသေ ၽွင်းငမ်း) မႃး တေႃႇထိုင်ပၢၼ်ဢိင်းၵလိတ်ႈ မႃးၵိၼ်မိူင်းတႆးမိူဝ်ႈၶသ - 1887 ။ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃႁၢင်ႈႁၢႆႉ တႆးတေႃႇတႆးတိုၵ်းၾၼ်းၵၼ်ထႅင်ႈၼၼ်ႉ ထိုင်မႃးပီႊ-1888 တင်းသွင်ၾၢႆႇ (သႅၼ်ဝီတႂ်ႈလႄႈၼိူဝ်) ၸင်ႇမႃးတူၵ်းလူင်းၵၼ် ပႃႈၼႃႈၶုၼ်ဢင်းၵိသျ်း (ၶုၼ်ၽွင်းငမ်း မိူင်းတႆး) တီႈဝဵင်းမိူင်းယႆထႅင်ႈၵမ်းသွင် မိူၼ်ႁူႉၵၼ်ၵူႈၸဝ်ႈယူႇၼႆႉယဝ်ႈ။

ၸင်ႇလၢတ်ႈလႆႈဝႃႈ ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်းၼႆႉ ပဵၵ်ႉဝႃႈယူႇတီႈပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း လုၵ်ႈၸၢဝ်းႁႆႈၸၢဝ်ၼႃးၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ပဵၼ်မႃးၸဝ်ႈၾႃႉ ၽူႈၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း ၼႆသေၵေႃႈ ၵွပ်ႈပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ဢဝ်မိူင်း ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ဢွၵ်ႇပူၼ်ႉတႂ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ လႆႈပုတ်းပုတ်းၶၢတ်ႇၶၢတ်ႇ တေႃႇထိုင်ပၢၼ်ဢိင်းၵလိတ်ႈၶဝ်လႄႈ ၵိုင်ႇလီယုၵ်ႉယွင်ႈပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်၊ ပဵၼ်ၽူႈသၢၼ်ၶတ်း တိုၵ်းတေႃးဢမ်းၼၢၸ်ႈ ဢမ်ႇြတႃးၶွင်ႁေႃၶမ်း ဢၼ်မီးဢမ်းၼၢၸ်ႈလႄႈ ပဵၼ်ၽူႈၵွပ်ႈၵူႈဢဝ်ဢမ်းၼၢၸ်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်း ၵိုၵ်းပိုၼ်းတႆးမႃးၼိုင်ႈတွၼ်ႈၼႆၼၼ်ႉ ၽႂ်တေဢမ်ႇထဵင်လႆႈ။

ၸဝ်ႈပိုၼ်းတႆးၵေႃႉႁူဝ်တီး ၸဝ်ႈၶမ်းယၼ်ႇၾႃႉ(1952) လႄႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း ၽူႈၼမ်းၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (Shan State Army-SSA 1964) ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈလီလၢင်းမၢၼ်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း လွၼ်ႉလွၼ်ႉ ႁူမ်ႈတင်းၸဝ်ႈသိူဝ်ဝၢႆႇ (ၸဝ်ႈသိူဝ်လိူင်ၾႃႉ) ၽူႈဢွၼ်ၵေႃႇတင်ႈ ပႃႇတီႈမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး ဢၼ် ပဵၼ်ပႃႊတီႊဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး မိူဝ်ႈပီႊ-1971 ၊ တင်းပႃႊတီႊ SSPP ၊ တင်းတပ်ႉသိုၵ်း SSA ယင်းတိုၵ်ႉတင်ႈမၼ်ႈယူႇ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်လႄႈ ၸဝ်ႈႁၢၼ်ယွင်ႁူၺ်ႈ (ၸဝ်ႈသိူဝ်ႁၢၼ်ၾႃႉ) ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၵၢၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈယူႇ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်လၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း မိူင်းသႅၼ် ဝီလႄႈ လွင်ႈဢၼ်ၸၢဝ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီ ႁူမ်ႈတင်းၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း လၢႆလၢႆတီႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပွႆး ယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်း ၼင်ႈႁေႃတဵမ် 100-ပီႊ (1914-2014)ၼႂ်းပီႊ-2014 ၼႆႉ ပဵၼ်ၵုၼ်းမုၼ် ပုၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီၵူၺ်းဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ ပဵၼ်တင်းၵုၼ်းမုၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈႁၵ်ႉဝၢၼ်ႈမိူင်းလႄႈ ၽူႈႁၵ်ႉလွင်ႈမီးြတႃး ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈတင်းသဵင်ႈၼႆၼၼ်ႉ ယႃႇပေလိုမ်း ၵၼ်သေၵမ်း။

ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ဢၼ်ၸိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းႁုၼ်ႈလင် ထုၵ်ႇလီႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ႁၵ်ႉသႃမႅတ်ႇပႅင်းၼႆႉ-
(1)ၼမ်ႉၸႂ်ႁတ်းႁၢၼ်- တႃႇတေၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈ ၼမ်ႉၸႂ်ႁတ်းႁၢၼ်ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈလူဝ်ႇသွၼ်ပၼ်ပိုၼ်းၶႃႈ၊ သႂ်ႇပၼ်ၼမ်ႉၸႂ်ႁတ်းငၢၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇႁုၼ်ႈလင်ၶဝ် ႁႂ်ႈပေႃးၸၢင်ႈဢဝ်ပဵၼ်တွၼ်ႈသွၼ် (ဢၼ်ပဵၼ်ၸုတ်းဢူၼ်ႈ/ ၸုၼ်းၶႅင်) ၼႂ်းပိုၼ်းမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးသေ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၵေႃႇသၢင်ႈပိုၼ်းတႆး၊ ပိုၼ်းၶိူဝ်းတႆး၊ ပိုၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆးပၢၼ်မႂ်ႇ ႁႂ်ႈၶိုတ်းၸၼ်ႉလုမ်ႈၾႃႉ ပိူဝ်ႈတႃႇပဵၼ်ၵၢၼ်ဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ် ၽူႈႁတ်းငၢၼ်တႆးႁဝ်းၶႃႈ (မိူဝ်ႈဢွၼ်ႇမွၼ်) ၵႂႃႇဝၼ်းမိူဝ်းၼႃႈ ၶၢဝ်းၵႆၼၼ်ႉလႂ်။

(2)ၼမ်ႉၸႂ်မႄးႁၵ်ႉၽွမ်ႉၸွႆႈ- တႃႇတေၵိူတ်ႇမီးၼမ်ႉၸႂ် မႄးႁၵ်ႉၽွမ်ႉၸွႆႈ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလၢႆးမႄးၵၼ် (ပၼ်သတိၵၼ်) တႅၼ်းတီႈလၢႆးၼႄးၵၼ်၊ ဝႆႉၸႂ်ႁၵ်ႉပႅင်းၵၼ် တႅၼ်းတီႈၸင်းၵၼ် (ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁၼ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ)၊ ၽွမ်ႉၵၼ်၊ ပဵၼ်ၸႂ်လဵဝ်ၵၼ် တႅၼ်းတီႈ ဢမ်ႇယွမ်းမၵ်းမၼ်ႈ ၽွၼ်းၵၢၼ်ၵၼ်လႄႈ ၶဝ်ႈႁႃသူႇၸႂ်းၵၼ်၊ ပၼ်ႁႅင်းၸ်ၵၼ်တႅၼ်းတီႈ ႁူပ်ႉသႂ်ႇၵၼ်ယူႇၵေႃႈ ႁဵတ်းၵႅင်ႈဢမ်ႇႁၼ်ၵၼ်၊ ႁၼ်ၵၼ်တူၵ်းၵိၼ်းၵေႃႈ ပၢႆႈပႅတ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉသေ ၽိုၵ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇႁုၼ်ႈလင်ၶဝ် မေႃမီးၼမ်ႉၸႂ်ၽူႈၵူၼ်းလီ ဢၼ်မေႃမႄးၵၼ်၊ ႁၵ်ႉၵၼ်၊ ၽွမ်ႉၵၼ်၊ ၸွႆႈၵၼ် ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ တိူဝ်းတွၼ်းၼၼ်ႉလႂ် မၼ်းပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၸၢဝ်းတႆးႁဝ်း ၸိူဝ်းႁၵ်ႉၸၢတ်ႈ၊ ႁၵ်ႉဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ ႁၵ်ႉၾိင်ႈငႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးၵူႈၵေႃႉၼႆၼၼ်ႉ ယႃႇပေလူင်းလိမ်းလႄႈ ၵွင်လင်ပႅတ်ႈၵၼ်သေၵမ်းၼႆ။

လိူၼ်တႆး

01-03-2016

တီႈမႃး-တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ »

တီႈပွင်ႇ “မ” ႁႃႈတူဝ်

luentai.info Tuesday, March 01, 2016 လွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆး

ပေႃးမႃးၶွၵ်းၶိုၼ်း ပိုၼ်းၵႅပ်ႈတီႈပွင်ႇလိၵ်ႈတႆး “မ” ႁႃႈတူဝ် ၼႆၸိုင် 1)မေႃၼပ်ႉ၊ 2)မေႃတႅမ်ႈ၊ 3)မေႃလူ၊ 4)မေႃသွၼ်၊ 5)မေႃပွင် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

သင်သိုပ်ႇၶွၵ်းၶဝ်ႈ တီႈပွင်ႇၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉ မၼ်းသမ်ႉ

မေႃၼပ်ႉ- ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ႁဝ်းၶိုၼ်ႈသွၼ်ႁဵၼ်းႁိုဝ် ဢမ်ႇႁဵၼ်းႁိုဝ်ၵေႃႈယႃႇ ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉ လူဝ်ႇလႆႈမေႃၼပ်ႉၵူၺ်း။
မေႃတႅမ်ႈ- ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ၼပ်ႉသွၼ်ႇမေႃယဝ်ႉၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈၶိုၼ်းမေႃ ၽိုၵ်းတႅမ်ႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်တူဝ် ပဵၼ်တူၼ်ႈထႅဝ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁိုဝ်။
မေႃလူ- ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပေႃးႁဝ်းၽိုၵ်းတႅမ်ႈမေႃယဝ်ႉၸိုင် ႁူႉၵႃႈတေလႆႈ မေႃလူဢၢၼ်ႇ ႁႂ်ႈႁူႉဝႃႈ ၼႆႉႁွင်ႉသင် ၼၼ်ႉပွင်ႇသင်။
မေႃသွၼ်- ၼႆႉသမ်ႉ လုၵ်ႉတီႈဢၼ်ႁဝ်း မေႃၼပ်ႉ မေႃတႅမ်ႈ မေႃလူ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉမႃးသေ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁဝ်းၶိုၼ်း မေႃႁဵၼ်းသွၼ် ပွၼ်ႈပၼ်ပိူၼ်ႈၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉ ႁႂ်ႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလႅတ်းၵႃ ၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။
မေႃပွင်- ၶေႃႈလိုၼ်းသုတ်းၼႆႉသမ်ႉ ၶိုင်ပွင်ၼႃႈၵၢၼ် ႁူင်းႁဵၼ်းႁိုဝ် ၸုမ်း/ၵေႃလႂ် ၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းတႃယေး ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႂ် ၸဵမ်ဝတ်ႉ(ၵျွင်း)၊ ဝၢၼ်ႈ/ပွၵ်ႉ/ဢိူင်ႇ/ဝဵင်း/ ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပႅင်ႇၼင်ႇႁဝ်းပူၵ်းတင်ႈ ပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ မေႃပွင် ၼႆၶႃႈယဝ်ႉ။

လိူၼ်တႆး

01-03-2016

တီႈမႃး-တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ »

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း

luentai.info Sunday, January 17, 2016 ပိုၼ်းၸဝ်ႈၶူးမေႃ

ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း(ၸဝ်ႈၶူးသုၶမိၼ်ႇတ)တၢင်ႉယၢၼ်း

ၸိုဝ်ႈ – "ꩡဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း" (ဢၵ်ႉၵမႁႃႇ ၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ၊ သႃႇသၼတႅၵ်ႉၵသီႇလမႁႃႇတမ်ႇမၸရိယ။
ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ - "ဢၢႆႈၸၢႆး ၸၢႆးတဵင်းလုၼ်ႇ"
ၸိုဝ်ႈပၢႆၵမ် – ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင် တၢင်ႉယၢၼ်း ၊ ၸဝ်ႈသုၶမ်း တၢင်ႉယၢၼ်း ၊ ။
ဢူႈ+မႄႈ . – ၸဝ်ႈမၢဝ်းလူင် + ပႃႈၶမ်းသႂ် ။
ပီႈၼွင်ႉ – ၼၢင်းၵျီႇတဵင်း ၼၢင်းသႂ်သႂ်သႅၼ်။
ပီၵိူတ်ႇ – ပီၶရဵတ်ႈ 26/05/1961။
တီႈၵိူတ်ႇ – တမ်ႈတီႈ ပွၵ်ႉ ႔ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း။ ။
ပၢႆးႁူႉၵၢၼ်ႁဵၼ်း - ဢွင်ႇၸၼ်ႉ 7 တီႈတၢင်ႉယၢၼ်းသေ ၵႂႃႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ၸၼ်ႉ 8,9,10 တီႈ မေႇမဵဝ်ႉ။ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉၸွမ်ၸႄႈတွၼ်ႈ College ဝဵင်းလိူဝ်ႇ ပီၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈ 1980 သေ မႃးၶိုၼ်ႈပဵၼ်ရႁၢၼ်း တီႈဝတ်ႉ ဢူမုၼ်ထမ်းႁူမ်ႈသႃႇ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း မိူဝ်ႈ 1980.11.22 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈရႁၢၼ်း ႁွင်ႈဝႃႈ "ၸဝ်ႈသုၶမိၼ်ႇတ"။ ဝၢႆးသေပဵၼ်ၸၢင်းယဝ်ႉ ၽိုၵ်းႁဵၼ်းဢဝ် ၵၢၼ်ၵမ်ႇမထၢၼ်း ဝိပတ်ႉသၼႃႇ တမ်ႈတီႈ ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈ ၸဝ်ႈမၢဝ်းလူင်။ သမ်ႉလႆႈ လူႁၼ် လုမ်းလႃး ၸဝ်ႈသြႃႇထဝ်ႈလွႆႁၢင်း ၶၢဝ်းတၢင်း ႁႃႈပီ။ ဝၢႆးၸဝ်ႈသြႃႇလွၼ်ႇယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ လေႃးၵုတ်ႉတရႃႇ တမ်ႈတီႈ ဝတ်ႉသူၺ်ႇၵူႇ ဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်း ႁႃႈပီ၊ ဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉမူႇလ၊ ၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ၊ ၸၼ်ႉၵၢင်၊ ၸၼ်ႉလူင်သေ ၵွႃႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ၸၼ်ႉၸွမ်သႃႇသၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း တီႈတႃႈၵုင်ႈ။ ၶၢဝ်းတၢင်း ႘ ပီ ႁပ်ႉလႆႈၸုမ်ႈ တၵ်ၵသီႇလထမ်ႇမႃႇၸရိယ B.A (Buddhism), တၵ်ႉၵသီႇလမႁႃႇထမ်ႇၼႃႇၸရိယ M.A (Buddhism)ယဝ်ႉ။, ပီ 1999-2000 ၵႂႃႇသိုပ်ႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ တမ်ႈတီႈ မိူင်းသီရိလင်ႇၵႃႇသေ ႁပ်ႉဢဝ် ၸုမ်ႈ M.A ၼွၵ်ႈမိူင်း။

ၶၢဝ်းတၢင်းၸူဝ်ႈပၢၼ်လႄႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ

2001 မႃးၼင်ႈၵျွင်းလွႆတိုင်ၶမ်းသေ သိုပ်ႇပွင်ၵၢၼ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇ ၵႂႃႇႁႃႁေႃးတြႃး ၵူႈမၢၼ်ႈၵူႈမိူင်း ၼႄတြႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ႁူႉႁၼ်ထမ်းတြႃးတင်းၼမ်။

2007-2016 ႁၢပ်ႇဢဝ် ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽူႈမၢႆလူင် ငဝ်ႈငုၼ်းၼုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆးမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။ ႁဵတ်းပၼ် ပၢင်ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉ ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတိူဝ်ႇ ပၢင်တၢၼ်ႈၶၺ်ႈ ယုၵ်ႉပၼ် ၼမ်ႉၵတ်ႉ ၵူၼ်ၼုမ်ႇ လၢႆလၢႆတီႈ။လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်း ပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇၸဝ်ႈၼိုင်ႈ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈပၢႆၵမ်ဝႃႈ "ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင် တၢင်ႉယၢၼ်း၊ ၸဝ်ႈသုၶမ်း တၢင်ႉယၢၼ်း" ၼၺ်သေ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ ၸိူင်းပၢၼ်မႂ်ႇ 9 ပပ်ႉ၊ ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ 4 ပပ်ႉ၊ ပပ်ႉထမ်း 9 ပပ်ႉ၊ ၽိုၼ်လိၵ်ႈ ၸဵင်ၶမ်းလႅင်း 24 ပပ်ႉ၊ သၢႆၼႅင်ႈ2 ပပ်ႉ၊ ဝွၵ်း 5 ပပ်ႉ၊ ၽဵင်းၵႂၢမ်းၽိင်ႈငႄႈ ပၢၼ်မႂ်ႇ 100 ပၢႆ၊ ၶႅပ်းတြႃးတင်းၼမ်။ ၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် တူဝ်လိၵ်ႈတႆး ႁႂ်ႈၸၢင်ႈၸႂ်ႉလႆႈ ၼႂ်းၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ၊ ၼႂ်းၽူင်း လႄႈၶွမ်း ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃး Ours-Unicode,ZawGyi Tai လႄႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈၶိုင်သၢင်ႈမႃး Wikipedia တႆး။

2012 တႄႇတင်ႈ ၸုမ်းၾွင်ႇတေးသျိၼ်း ပၺ်ႇၺႃႇပႃႇရမီႇသေ ၸွႆႈထႅမ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၸိူဝ်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇငိုၼ်းတွင်းမႃး ၵူႈပီ။ ၸွႆႈထႅမ် သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ ဢၼ်ၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ ၼွၵ်ႈမိူင်းမႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်။

2007 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ ၼွပ်ႇယိုၼ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈ ၵမ်ႇမတ်ႉထႃႇၼႃႇၸရိ၊

2013 လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈ မႁႃႇၵမတ်ႉထႃႇၼႃႇၸရိယဝ်ႉ။

07/04/2017 လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈ ဢၵ်ႉၵမႁႃႇ ၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ။

ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်းႁဝ်းၼၺ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ပၼ် ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၼမ်မႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် ႁဵတ်းၵၢၼ်ထိုင်တီႈ ၼႃႈၵီႈမဵတ်ႉတႃႇ ပုၼ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇသေ မီးၵုင်ႇမုၼ်ယႂ်ႇၼမ်တႄႉတႄႉလႄႈ ပီႊမႂ်ႇတႆး 2111 ၼီႈ တမ်ႈတီႈမိူင်းမၢဝ်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းလုမ်းဝိတ်ႉၸႃႇတႆး မိူင်းမၢဝ်း မူႇၸုမ်းၶိူဝ်းတႆး မိူင်းမၢဝ်းလူင် ၸင်ႇလႆႈ ၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၸုမ်ႈၶူး "ၽူႈၵတ်ႉၵႃႊ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး" ၼၺ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈႁၵ်ႉပႅင်း လိၵ်ႈလၢႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈ၊ မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉၸွမ်ၵေႃႈ ၵွႃႇႁဵတ်းမေႃသွၼ်လိၵ်ႈတႆး မႁႃႈတူဝ် တီႈဝၢၼ်ႈၼႃးၶေႃ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးသေ ဢမ်ႇၵႃး ၼင်ႇႁိုဝ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆးႁဝ်း ပေႃးတေ ၶဝ်ႈၸႂ် ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၽၢႆႇလူလိၵ်ႈတႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်း သႂ်ႇၸိုဝ်ႈပၢႆၵမ်ဝႃႈ ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်ၼႆသေ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ ပပ်ႉၸိူင်း ပၢၼ်မႂ်ႇ ႘ ပပ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပၢႆၵမ်ၸဝ်ႈႁဝ်း ၽၢႆၼႃႇလႄႈ ၽႂ်လႆႈယိပ်းပပ်ႉသေ လူဢၢၼ်ႇၵေႃႈ ၵႃႈဢမ်ႇပႆႇလူယဝ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈဝၢင်းပပ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ဢွၼ်ႇႁၢႆးၸၢႆးယိင်းတႆးလႄႈ ၽူႈလူလိၵ်ႈ ပေႃးတေမီးတၢင်းႁူႉၼၼ်ႉ လိၵ်ႈပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇလႂ်၊ လိၵ်ႈထမ်းတြႃးလႂ်၊ ပပ်ႉဝွၵ်းလႂ် မူႇလိၵ်ႈဢၼ်ပၼ်တၢင်းႁူႉလႂ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်း ၶတ်းၸႂ်တႅမ်ႈဢွၵ်ႇပၼ်မႃးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

ၶႅပ်းႁၢင်ႈမိူဝ်ႈၽွင်းၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၶတ်းၸႂ်ပိုၼ်ေၽႈထမ်းတြႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ

ၼႃႈၵၢၼ် ပိုၼ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇ လွင်ႈပရိယတ်ႉတိၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းပဵၼ် ၽူႈမၢႆလူင် ငဝ်ႈငုၼ်း မုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး၊ လွင်ႈၵၢၼ် ပတိပၢတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇႁဝ်း ပိုတ်ႇပၢင်ြတႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇမႃး ၵူႈဝၢၼ်ႈၵူႈမိူင်း ဢမ်ႇၵိုတ်း ဢမ်ႇလိုဝ်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မီးၸႂ်မဵတ်ႉတႃႇယႂ်ႇသေၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၽၢႆႇႁေႃးတြႃးၼႆၵေႃႈ မေႃလိူၵ်ႈဢဝ် ၶေႃႈတြႃးလီ ပွၼ်ႈပၼ်သွမ်ပၼ် ၽူႈထွမ်ႇတြႃးၶဝ်တႄႉတႄႉလႄႈ ၽႂ်လႆႈထွမ်ႇတြႃးၸဝ်ႈၵေႃႈ လႆႈမီးတၢင်းႁူႉၼႂ်းထမ်း ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇသေၶမ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ယွၼ်းသူးပၼ် ႁႂ်ႈၸဝ်ႈသြႃႇႁဝ်း ယူႇလီသုင်းဝၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇၵႂႃႇထႅင်ႈ ပီယၢဝ်း ၶၢဝ်းႁိုင်သေ သိုပ်ႇၸုင်မိူဝ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇႁဝ်းၵွႃႇထႅင်ႈသေၵမ်းၶႃႈ။

လိူၼ်တႆး

မႄးတႅမ်ႈမႂ်ႇ 23/10/2018

သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ »