ပိုၼ်းၽြႃးၵေႃႇမိူင်း ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း

ဝတ်ႉၽြႃးလူင်ၵေႃႇမိူင်း မိူင်းၼမ်ႉၶမ်း

         မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ  မိူဝ်ႈၼႆႉၶႃႈႁဝ်းလႆႈၶဝ်ႈလူမႅၼ်ၼႂ်းဝဵပ်ႉသႆႉၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း ႁဝ်းသေ လႆႈႁၼ်မႅၼ်ႈပိုၼ်း"ၽြႃးၵေႃႇမိူင်း ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း"ၶႃႈလႄႈ ပေႃးလူသုတ်းယဝ်ႉပဵၼ်ဢၼ်ယိၼ်းၸူမ်းႁၢၼ်ႉၸႂ်ထိုင် ၽူႈတႅမ်ႈပိုၼ်း လႄႈၽူႈသိုပ်ႇပိုၼ်ၽႄႈ တႄႉꧦဝႃႈꧦၶႃႈယဝ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်ႉၶႃႈႁဝ်းလႆႈႁူႉယဝ်ႉ သမ်ႉမီးၸႂ်ၶႂ်ႈသိုပ်ႇပိုၼ်ၽႄႈႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉ လႄႈ ဢူၺ်းၵေႃႉၶဝ်ၸိူဝ်းပႆႇလႆႈလူမႅၼ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈႁပ်ႉႁူႉၵၼ်လႄႈယၢမ်းလဵဝ် ယူႇတီႈတူဝ်ၵဝ်ၶႃႈသေ ၶႂ်ႈယွၼ်းတၢင်းၶႂၢင်ႉ သိုပ်ႇပိုၼ်ၽႄႈၶေႃႈမုၼ်းၼႆႉပၼ်ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းၶဝ်ၶႃႈဢေႃႈ။

        ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၼႂ်းမိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ဝဵင်းၼိုင်ႈယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင်ပေႃးဝႃႈၼႆ ၵႂၢမ်းႁဝ်းယၢမ်ႈဝႃႈဝႆႉ သၢဝ်ႁၢင်ႈလီသၢဝ်သီႇပေႃႉ ဢမ်ႇၶျေႃႉသၢဝ်ၼမ်ႉၶမ်း ၼႆၵႆႉဢဝ်လၢတ်ႈယွၵ်ႇယဝ်ႉၵၼ် ၼင်ႇၼႆလႄႈ ၸိုဝ်ႈၼမ်ႉၶမ်း ၼၼ်ႉဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉထိုင်ၵၼ်ယူႇ။ ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈသမ်ႉပဵၼ်ဝဵင်ဢၼ်တိတ်းၸပ်းလႅၼ်လိၼ် မိူင်းၶႄႇ၊ သမ်ႉပဵၼ်ဝဵင်းႁၢင်ႈလီဢၼ်မီးႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉမၢဝ်းသေ ပဵၼ်ဝဵင်းယႂ်ႇၼႂ်းထုင်ႉမၢဝ်း ဝဵင်းၼိုင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

        ၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ တႄႇတင်ႈပဵၼ်ဝၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈပီ ၵေႃးၸႃႇ (1107) ၼီႈ၊ ပီၶရိတ်ႉ (1745) တမ်ႈတီႈႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉႁွင်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉၶမ်းၽွင် ၼၼ်ႉလႄႈ ၵႃႈၵွၼ်ႇ တွၼ်းဢွၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၶမ်းသေ ၽိူဝ်ႇပဵၼ်ဝဵင်းမႃးၸင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ႁွင်ႈၼမ်ႉဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႈပိူဝ်ႈမီးၶမ်းၽွင်သေ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းသေးၶမ်းတိုၵ်ႉမီးယူႇလႄႈ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ႁွင်ႈၼမ်ႉၶမ်းၽွင်ၼႆယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉ ၶမ်းၽွင်ၼႆႉ လုၵ်ႉၽၢႆႇၸၢၼ်း လတ်းၵၢင်ဝဵင်းသေၸင်ႇလႆၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းၼမ်ႉမၢဝ်းလူင်ယူႇ။ တေလႆႈဝႃႈ ၼမ်ႉၶမ်းၽွင်ၼႆႉ ၽႃႇတတ်းၶႅၼ်ႈဢဝ် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ပဵၼ်ၵႂႃႇသွင်တွၼ်ႈ ၽၢႆႇ တႂ်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၼိူဝ်ၼႆယူႇ။

ပိုၼ်းၽြႃးၸဝ်ႈၵေႃႇမိူင်း

             ထိုင်မႃးပီၵေႃးၸႃႇ (1139) ၼီႈ၊ ပီၶရိတ်ႉ (1776-77)ၼၼ်ႉ ၸင်ႇမႄးၶႂၢၵ်ႈဝၢၼ်ႈၼမ်ႉ ၶမ်း ႁဵတ်းပဵၼ်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းၸင်ႇယုၵ်ႉဢဝ် ပူႇႁဵင်ပေႃႈသီးၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၵိၼ်မိူင်း (မဵဝ်ႉၸႃး) ၼမ်ႉၶမ်းၵႂႃႇယူႇ။ မႄႈပေႃႈသီးၶဝ်ၼႆႉ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းၶႆႇပွၵ်ႇ ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ၽိဝ်ၶၢဝ်ႁၢင်ႈလီ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶႆႇတူမ်ႈသုၵ်းသေ ပွၵ်ႇပိူၵ်ႇၶႆႇ ၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းၶႆႇပွၵ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ၵိၼ်မိူင်းလူင်ပေႃႈသီး ၸင်ႇဢဝ်တႆး ၵေႃႉမၼ်း ဢၼ်ဝႃႈပေႃႈလဵၵ်းၼၼ်ႉ ၼုင်ႈၸၢင်းပဵၼ်ရႁၢၼ်းသေ ၸင်ႇတေႁဵတ်းလူႇပၼ် ၵျွင်းလင်ၼိုင်ႈ၊ ၽွင်းမိူဝ်ႈၸဝ်ႉသေၼၼ်ႉ ထေႇရဝႃႇတသႃႇသၼႃႇ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၵေႃႈ ၽႅဝ် ထိုင်ဝႆႉ ၼႂ်းဢိူင်ႇထုင်ႉမၢဝ်းယဝ်ႉလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ်သႃႇသၼႃႇပေႃးတေႁိူဝ်ႈႁိူင်း ပိူင်းသႂ်ၼၼ်ႉ

            ၵိၼ်မိူင်းလူင်ပေႃႈသီးလႄႈ မုၼ်ၸဝ်ႈပေႃႈလဵၵ်းၸင်ႇၵေႃႇႁဵတ်းႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးသူႇၼိုင်ႈ တၢင်းသုင် မီးမွၵ်ႈႁူၵ်းသွၵ်ႇ၊ၽြႃးသူႇၼၼ်ႉမႃးပဵၼ်ငဝ်ႈၵဝ်ႉ မူႇလၽြႃးၵေႃႇမိူင်း ဢၼ်ဢူ မုၼ်ႁိူင်းယူႇ ၵျွင်းၽြႃးလူင် ၵၢင်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။

ႁၢင်ႈၽြႃးၵေႃႇမိူင်းဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း

             မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉၵေႃႈမၢၵ်ႇၵွၼ်ႈပူင်းမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇတႄႉတႄႉလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ယုမ်ႇယမ် ဝႃႈ ပဵၼ်လူၺ်ႈၽုင်းသိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼႆယူႇ။ ယူႇမႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်သေ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇလူင်ၵေႃႈၸင်ႇ ၵႂႃႇတၢႆတီႈ ႁူဝ်ၼႃးပူႇယၢင်းထဝ်ႈ ၼၢႆးယၢင်းထဝ်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼမ်ႉၼဝ်ႈသိူဝ်ၼၼ်ႉ လႄႈၼႃးၶႃသွင်ၵေႃႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၶဝ်ႈပူင်းႁူင်းမၢၵ်ႈလီၵူႈပီꧦ။ ဝၢႆးမႃးၶႃသွင်ထဝ်ႈၸင်ႇၵႂႃႇႁၼ် သိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉတၢႆဝႆႉ ၵိုတ်းလုပ်ႇမၼ်းၵူၺ်း။ ပူႇယၢင်းၼၢႆးယၢင်းထဝ်ႈၸင်ႇဝႃႈ သင်ႁဝ်း ႁၼ်မိူဝ်ႈမႂ်းတေးတၢႆ တေလႆႈဢဝ်ၼိူဝ်ႉမႂ်းၶၢႆ တေလႆႈၵိၼ်ၼိူဝ်ႉမႂ်းယူႇ၊ သင်မႂ်းတၢႆၼဝ်ႈတူႇ ၵိုတ်းဝႆႉ ၼင်ႁႅင်ႈ တေလႆႈၶၢႆသေ ပဵၼ်ငိုၼ်းထႅင်ႈတိုၼ်းလၢင်းႁဝ်း၊ ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၺ်းၵိုတ်း သဝ်းဝႆႉ လုပ်ႇလၢႆꧦ ဢမ်ႇၸၢင်ႈဢဝ်ၸႂ်ႉလႂ် လိူဝ်သေဢဝ်ႁဵတ်း တီႈမၵ်းမၢႆတွင်းသူႇယိူမ်ႈ ၼႆသေ ၸင်ႇတေဢဝ်ၽင်ဝႆႉ လီꧦတီႈႁူဝ်တေးၼႃးၶႃၼႆယဝ်ႉ။

               ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၶဝ်ၼႃးၶႃၵေႃႈ ၵႆႈယူႇၵွႆႈလီလိူဝ်မႃးတိၵ်းꧦ ၶႃသွင်ထဝ်ႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပဵၼ်လူၺ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇမႃးတၢႆၼႆလႄႈ ၸင်ႇၵႆႉꧦၵႂႃႇ ဝႆႈသႃတီႈၶုမ်ပႃႇႁဵဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ် ၸဝ်ႈၼႃးတၢင်ႇၸိူဝ်းၵေႃႈ မႃးယိူင်ႈၶႃပူႇယႃႈလႄႈ ၶဝ်ႈၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈလႆႈႁၼ် ဢွၵ်ႇ ၼမ်မႃးၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် လုမ်းလႃးပႃႇႁဵဝ်ႈ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇမႃး သေ ယၢမ်းလဵဝ် ၸင်ႇပဵၼ်မႃးၵွင်းမူး ၸဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈ ၵွင်းမူးၸဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ ၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် မီးဝႆႉၽၢႆႇတူၵ်းၵျွင်းၽြႃးလူင်ၵေႃႇမိူင်းၵၢႆယၢၼ်မွၵ်ႈ (300) ထတ်းယူႇ။

ႁၢင်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ တီႈၵၢင်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း

         ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သိူဝ်တၢႆးသေ တူႇၼဝ်ႈလၢၼ်ႈလႄႈ ၼမ်ႉၼဝ်ႈမၼ်း ထႅင်ႈပၼ်ၽုၼ်ႇၼႃး ငႂ်ႈလိၼ်လီၼႆယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ သင်ဝႃႈ ၶုတ်းၼမ်ႉမေႃႇၼႆ ၵႆႉꧦၶုတ်းၺႃးၼမ်ႉမေႃႇ ဢၼ်ဢွၵ်ႇဢၢႆသႅဝ်ၼမ်ႉတူႇၼဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇယူႇ။ ၼမ်ႉမေႃႇႁိူၼ်း တႂ်ႈႁိူၼ်းၼိူဝ် ၶႅၼ်ႈၵၼ်ၽႃႁူဝ်ႉၵူၺ်းသေတႃႉ မၢင်တီႈၼႆႉ မေႃႇၼိုင်ႈၵိၼ်လႆႈ မေႃႇၼိုင်ႈ မီးဢၢႆတူႇသေ ဢမ်ႇၵိၼ်လႆႈ။

ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼႆႉသေ ယၢမ်းလဵဝ်လႆႈႁၼ် ႁဵတ်းဝႆႉႁၢင်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇတူဝ်ၼိုင်ႈ

ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ဝိမၼ်းသိူဝ်ၽိူၵ်ႇလင်ၼိုင်ႈၶိုၵ်ႉꧦၶၢႆးꧦယူႇ။

သိုပ်ႇၵုမ်းၵေႃႇ ၽြႃးၵေႃႇမိူင်း

      ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၵေႃႈ သိုပ်ႇၵိုၼ်းမႃးတိၵ်းꧦ၊ ထိုင်မႃးပီၵေႃးၸႃႇ (1226) ပီၶရိတ်ႈ (1864) ပၢၼ်ၵိၼ်မိူင်းၶုၼ်သၢင်ႇယီႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇမႄးၵုမ်းၵေႃႇၽြႃးၵေႃႇမိူင်း ႁႂ်ႈသုင်ၶိုၼ်ႈၵဝ်ႈသွၵ်ႇ သေ ႁွင်ႉဢဝ်မေႃမိုဝ်းၶႄႇ မႃးႁဵတ်းၵျွင်းမုင်းလိၼ်ၶေႃ၊ ၵင်ႈၽႃၵင်ႈပႅၼ်ႈ၊ သိူဝ်ႇၶႅပ်းမၢၵ်ႇ ႁိၼ်ယဝ်ႈ။

          ဝၢႆးသေ ႁဵတ်ၵျွင်းၽြႃးလူင်ယဝ်ႉ ၸင်ႇမႄးမၵ်းမၢႆဝၢင်းၵျွင်းသေ ၽုၵ်ႇဝႆႉတူၼ်ႈမႆႉၺွင်ႇ မႆႉႁုင်းယဝ်ႉ။ ပွႆးၵျွင်းၽြႃးလူင်ၵေႃႇမိူင်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းၼိုင်ႈပီသွင်ပွၵ်ႈသေ ပဵၼ်မိူဝ်ႈလိူၼ် (11) လွင်ႈ (8)ၶမ်ႈလႄႈ လိူၼ်သီႇမူၼ်းယဝ်ႉ။ ပွႆးလိူၼ် (11) လွင်ႈ (8) ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉ ဝႃႈ ပွႆးသၢဝ်းသၢမ် ၼႆယူႇ။ ထုင်းၾိင်ႈၼပ်ႉဢၢၼ်ႇဝၼ်းထိၼၼ်ႉ တေႃႇထိုင်လိူၼ်မူၼ်း ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇဝႃႈ လိူၼ်မႂ်ႇ (15) ၶမ်ႈၼႆသေတႃႉ ပေႃးထိုင်လိူၼ်လွင်ႈၶမ်ႈ ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ မိူင်းထုင်ႉမၢဝ်းလႄႈ တႆးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼပ်ႉဢၢၼ်ႇဝႃႈ (16) ၶမ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ လိူၼ် လွင်ႈ (8) ၶမ်းၼၼ်ႉပဵၼ်ၵႂႃႇ (23) ဝၼ်းလႄႈ ပွႆးလိူၼ်လွင်ႈ (8) ၶမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸင်ႇ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပွႆးသၢဝ်းသၢမ် ၼႆယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတူၵ်းၵျွင်းၽြႃးလူင်ၼႆႉၵေႃႈ တႅပ်းတတ်းပဵၼ် ပၢင်ႇပွႆးသေ တီႈၼႂ်းၵျွင်းၽြႃးလူင်ၼႆႉၵေႃႈ ဝၼ်းသိၼ်ပႅတ်ႇၶမ်ႈ၊ လိူၼ်လပ်းလိူၼ်မူၼ်း ႁဵတ်းပဵၼ်ပၢင်ပွႆးတြႃးမႃးတႃႇသေႇယူႇ။

ပီၵေႃးၸႃႇ (1299) ၶရိတ်ႈ (1937) ပွႆးၸႃးလူင်လုင်းၽယီႈ မၢၼ်ႈဝဵင်း ဢၼ်ယူႇတီႈ မၢၼ်ႈမေႃႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇၵႂႃႇၸၢင်ႈမေႃမိုဝ်းမၢၼ်ႈ ဢူႈတၢၼ်ႇၶႄး မႃးမႄးၵုမ်းၵေႃႇ ၽြႃးလူင် ႁႂ်ႈသုင်ၶိုၼ်ႈ (12) သွၵ်ႇ သေဢမ်ႇၵႃး ၵျွင်းၽြႃးလူင်ၵေႃႈၶိုၼ်းမႄးၵုမ်းၵေႃႇ ႁဵတ်းပဵၼ်ၵျွင်း ပျႃႉသၢတ်ႈလၢႆꧦႁၢၼ်ႉယဝ်ႉ။

ႁၢင်ႈၽြႃးၵေႃႇမိူင်း ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ဝၢႆးသေ ၸုမ်းမႁႃႇမိတ်ႈၶဝ် ဢဝ်မၢၵ်ႇပုမ်းႁိူဝ်းမိၼ် ပွႆႇသႂ်ႇယဝ်ႉ

       မၢၵ်ႇပွမ်းႁိူဝ်းမိၼ်လူင် ႁႅင်းယႂ်ႇၼႃႇလႄႈ ၵျွင်းလူင်တင်းလင် လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇသေတႃႉ ဢၼ်လီဢၢမ်းတႄႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလူင် ဢၼ်မီးယူႇတီႈ ၵၢင်ဝဵင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလူႉလႅဝ်သေ ဢိတ်းသေ ၵိုတ်းဝႆႉယူႇတုၵ်းသုၵ်းၼႂ်းၵႄႈ ၵျွင်းလႅဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။ ၶႅပ်းႁၢင်ႈဢၼ်ၼႄႉဝႆႉၼႆႉ သိုၵ်းမႁႃႇမိတ်ႉၶဝ် ၽႅဝ်မႃးၼႂ်းဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းသေ ဢွၼ်ၵၼ်မႃးလွမ်တူၺ်းၽြႃးလူင်ၵေႃႇ မိူင်း ဢမ်ႇလူႉဢမ်ႇလႅဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ သႂ်ႇၼႂ်းလိၵ်ႈၶၢဝ်ႇၶဝ် မိူဝ်ႈပီ 1942 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တေလႆႈဝႃႈ ၽြႃးလူင်ၵၢင်ဝဵင်း ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ ၽုင်းယႂ်ႇမႃး ပၢၼ်ႇ သိုပ်ႇပၢၼ်သေ လွင်ႈမၢၵ်ႇတူၵ်းသႂ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈလီဢၢမ်းပိူင်ၼိုင်ႈ ယူႇတႄႉꧦ။

ပီ (1310) ပီၶရိတ်ႉ (1948) ပၢၼ်ၵိၼ်မိူင်းၶိင်းလွႆသႅင်ၼၼ်ႉ ၵိၼ်မိူင်းလူင်ၸင်ႇဢွၼ် ႁူဝ်သေ မႄးၵုမ်းလုမ်းလႃးၶိုၼ်း ၵျွင်းတေႃႇဢၼ်လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပီ (1351) ပီၶရိတ်ႉ (1989) ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၵေႃႈ ၵူၼ်းၵိုၼ်းမႃး တိၵ်းꧦ၊ ၵူၼ်းတီႈၸမ်တီႈၵႆ ဢိၵ်ႇၸဵမ်ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ဢၼ်မႃးဝႆႈၽြႃးၵေႃႈ မီးၼမ်မႃးယူႇ ၵူႈဝၼ်းꧦလႄႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇၼုၵ်ႉၵႁ ၶိင်းၶမ်းၸိုၼ်ႈၸေႃးမႅတ်ႈ ဢွၼ်ႁူဝ် သေ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ်ဢိၼ်ႇၵျိၼ်ႇၼီႇယႃႇ ၼမ်ႉၶမ်းၸၢႆးၵေျႃႇမိၼ်ႉလႄႈ ၸၢႆးသၢမ်၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃႇမတီႇ တႃႇတေပူၵ်းတင်ႈၵျွင်းမႂ်ႇ လုင်းလႃႉၵျွႆႇ၊ ၸင်ႇဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်သေ ၵႂႃႇႁွင်ႉမေႃမိုဝ်း မၢၼ်ႈ လုင်းတၢၼ်ႇၶျွင်း (ၽူႈဢၼ်ၵုမ်းၵေႃႇသိမ်ႇလူင် ၸၼ်ႉၸွမ်သႃႇသၼႃႇၸိုင်မိူင်း ဝဵင်းလိူဝ်ႇ) မႃးမႄးလႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး ၵျွင်းမႂ်ႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉယူႇ။ ဢိင်ပိုင်ႈၸေႇၸၼႃႇ သတ်ႉထႃႇၵူၼ်းမိူင်းၼမ်ႉၶမ်း ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ တၵႃႇတင်းၼမ်သေ တႄႇဢဝ်ပီ 1989 တေႃႇ ထိုင် 2001 ၼၼ်ႉလႆႈၽင်တမ်းမေႃႈဢုမ်ၶမ်းၵႂႃႇ တီႈၼႂ်းသႃႇသၼႃႇမုၼ်ၶမ်းၽြႃး ငိုၼ်း (223) သႅၼ်လိူဝ်ꧦယူႇ။

လွင်ႈဢၼ်ၵုမ်းၵေႃႇႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးၵေႃႇမိူင်းလူင် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ လၢႆးၵုမ်းမၼ်း ၶိုၼ်းမႄးမမ်ႇသႂ်ႇ ၸၼ်ႉၼွၵ်ႈမၼ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၽူႈလူလိၵ်ႈႁဝ်း ၶဝ် သပ်ႉသၢင်းၽႅဝ်မႃး ဝဵင်းၶမ်းၼႆၸိုင် ဢွၼ်ၵၼ်မႃးပူႇၸေႃႇဝႆႈသႃၽြႃးၵေႃႇမိူင်းလူင် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ဢၼ်ယွၼ်းသူးတဵမ်ထူၼ်ႈၼၼ်ႉသေၵမ်း။

ၼမ်ႉၶမ်းၽွင်(ထုင်ႉမၢဝ်း)