ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း

ꩡဝ်ႈꩡၢမ်ႇထုၼ်း ꩡဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းပွၼ်

ၼႂ်းၼင်ႇၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၸုပ်ႈလိုၼ်းသုတ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႊ ႁူႉၸၵ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်း ပွၼ် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆၸိုင် တေဢမ်ႇၽိတ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းမႃးၼၼ်ႉ ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈ လႆႈႁဵၼ်းလႆႈဢၢၼ်ႇ လွင်ႈဝၼ်း ၽူႈႁတ်းငၢၼ်(ဝၼ်းဢႃႇၸႃႇၼီႇ)မႃးလႄႈ ၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႊ ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆႉ ၵိုၵ်းၸွမ်းမႃး ၸိုဝ်ႈပူဝ်ႇၶျႃၵ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်း မႃး။ ပေႃးထိုင် လိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇၸိုင် ၼႂ်းၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႊ လႆႈႁၼ်ၶႅပ်းႁၢင်ႊမၼ်းၸဝ်ႈ ၵိုၵ်းၸွမ်းၽူႈႁတ်းငၢၼ် တၢင်ႇၸိူဝ်း။ ၵွပ်ႈၼႆ ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်တႅမ်ႈၼႄပၼ် လွင်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၸၢမ်ႇထုၼ်း ပႅင်ႈၼင်ႇ ၵဝ်ၶႃႈၶိုတ်းတၢႆးလႆႈၼၼ်ႉၸိူင်ႉၼႆ။

ပီႊ 1947 လိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 19 ဝၼ်း…။ တီႈမၢႆႁိူၼ်း(31)၊ သဵၼ်ႈတၢင်းသူၺ်ႇတွင်ႉၵျႃး၊ ဝဵင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ႁိူၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်၊ လၵ်းတုင်းဢၼ်ဢိင်ၽႃတင်ႈတမ်းဝႆႉ တီႈၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ထၢပ်ႈၼိူဝ်ႁိူၼ်းၼၼ်ႉ လူမ်းၵေႃႈဢမ်ႇပဝ်ႇ၊ သင်ၵေႃႈဢမ်ႇၵႂႃႇတိူဝ်ႉၺႃးသေ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉလူမ်ႉၵႂႃႇႁင်းမၼ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် ဢၢႆႈလူၼ်း ၵေႃႉပဵၼ် ၶမ်းတၢႆတၢင် ၸဝ်ႈၾႃႉၸင်ႇတၵ်ႉ“ဢ လၢမ်ႇလူမ်ႉၵႂႃႇၼေႈ”ၼႆလႄႈ ၵုင်ႇဝႃႇရၵေႃႈ လၢတ်ႈၶိုၼ်းဝႃႈ“လူမ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းၵႂႃႇတင်ႈဝႆႉႁေလေႃႇ”ၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ႁၼ်လၵ်းတုင်းတီႈၸဵင်ႇႁိူၼ်းလူမ်ႉၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၼႂ်းၸႂ်ဢၢႆႈၵျၢၼ်ႇ ၶမ်းတၢႆတၢင်ၸဝ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵႂႃႇမဵဝ်း ၼိုင်ႈ၊ လႅပ်ႈႁူဝ်ၸႂ်မၼ်းၵေႃႈ သၼ်ႇမႃးလူဝ်လူဝ်။ မၼ်းၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ ၶမ်ႈဝႃႈ လႆႈမိပ်ႇၼူတ်ႈပၼ် ၽွင်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၼွၼ်းလူလိၵ်ႈ ယူႇၼၼ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းပွၼ် သင်ႇဢၢႆႈၵျၢၼ်ႇဝႃႈ “မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈ မီးၵၢၼ်ဢယေးယႂ်ႇ တေလႆႈၵႂႃႇလုမ်းၵၢင်ၼႂ် 9 မူင်း၊ လုၵ်ႉတင်ႈ ၼမ်ႉမႆႈၸဝ်ႉၸဝ်ႉၸဵဝ်းၸဵဝ်းဢိတ်းၼိုင်ႈ”ၼႆယဝ်ႉ။

ၽွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၶဝ်ႈမႃးသေ လၢတ်ႈဝႃႈ“ဢၢႆႈၵျၢၼ်ႇ၊ ၵဝ်ဢမ်ႇပေႃးယူႇလီ၊ လုမ်းၵေႃႈတေလႆႈၵႂႃႇ၊ မီးသင် တၢင်း ၵိၼ်”။ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆႉ တင်းလၢတ်ႈတင်းၸႃ ၸၵ်ႉဢဝ်ၵွၵ်းၵေႃႇၾီႇ၊ သႂ်ႇႁင်းၵွၺ်းသေ ဢိုၵ်ႉၵိၼ်ပႅတ်ႈၵမ်း လဵဝ်။ ၶဝ်ႈမုၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်တမ်းဝႆႉ ၼိူဝ်ၽိူၼ်ၼၼ်ႉ တမ်ႉဢမ်ႇဝၢႆႇတူၺ်းသေဢိတ်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ“ဢၢႆႈၵျၢၼ်ႇ၊ ႁုင်ၶဝ်ႈလႅဝ် လႄႈ”ၼႆယဝ်ႉ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၼၢင်းလႃႉထႄႇ(ၽူႈပွႆႇသဵင်ၽၢႆႇတႆး)ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းႁွင်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈသေ ဢုပ်ႇၵၼ်တင်းၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း။“ၼၢင်းလႃႉထႄႇ ၵဝ်ပဵၼ်သင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉ၊ ႁူဝ်ၶႆႈႁႅင်းၼႃႇ၊ ဢမ်ႇယၢမ်ႈပဵၼ်သေပွၵ်ႈ၊ ယူႇယၢပ်ႇတေႉဢိူဝ်ႈ၊ မိူဝ်ႈၼႆႉၵေႃႈ မီးၵၢၼ်ဢယေးယႂ်ႇလႄႈ လူဝ်ႇၵႂႃႇလုမ်း၊ ၵဝ်ၶႂ်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈသွႆးဢိူဝ်ႈ”ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း လၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ။

ၼၢင်းလႃႉထႄႇၵေႃႈ တွပ်ႇဝႃႈ“ပေႃးၸဝ်ႈပီႈၶႂ်ႈၵိၼ် ၶႃႈတေႁႅၼ်းဝႆႉလႆ”ၼႆယဝ်ႉ။ “ဢိူဝ်ႈ၊ ပေႃး 11 ၵမ်း ၵဝ်တေမႃးၵိၼ်”မိူဝ်ႈၵၢင်ၼႂ် 9 မူင်းပၢႆၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ဢွၵ်ႇမႃးႁေ မိူဝ်ႈၽႅဝ်ပွတ်းတၢင်း ၸႂ်ႉၵူၼ်းၶပ်းၵႃး ဝၢႆႇႁူဝ်ၵႂႃႇၸူးႁိူၼ်းၸဝ်ႈ ၾႃႉယွင်ႁူၺ်ႈ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ဢၼ်မီးတီႈမၢႆႁိူၼ်း(74) သဵၼ်ႈတၢင်းၵူၵ်ႉၵႅင်းၼၼ်ႉ။ ၼႂ်းၸႂ်မၼ်းဢိုမ်တိုမ်းမႆႈၸႂ်သေၸိူင်ႉသေပိူင် ဝႆႉလႄႈ ၵွၼ်ႇပႆႇၵႂႃႇလုမ်းၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈဢုပ်ႇလၢတ်ႈပိုတ်ႇဢူၵ်းပိုတ်ႇၸႂ်တေႃႇ သေၵေႃႉၵေႃႉၸင်ႇဝႄႉၶဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ။

မိူဝ်ႈၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း ပႂ်ႉႁပ်ႉတွၼ်ႈမၼ်းသေ လဵင်ႉၼမ်ႉၼဵင်ႈၵွၵ်းၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇပေႃးယူႇလီလႄႈ တိုၵ်ႉၼွၼ်းယူႇဝႆႉၼႂ်းၽႃႈ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း လၢတ်ႈၼေ ၸဝ်ႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း“ပေႃးတူၺ်းၸႃႇတႃႇ ၶႃႈတႄႉ ၶႃႈတေလႆႈတၢႆယဝ်ႉဝႃႇ၊ ၸွင်ႇယုမ်ႇယူႇၶႃႈႁႃႉ”ၼႆယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်းၵေႃႈ ဝူၼ်ႉလီလီသေတွပ်ႇပၼ် ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ဢုၼ်ႇၸႂ်ၵႂႃႇဝႃႈ“မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵျႃႇပၢၼ်ႇဢုပ်ႉမိူင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းယင်းၶတ်းၸိုၼ်ႇယူႇလႆႈမႃး။ ပေႃးၼႂ်းၸႂ်ထၢင်ႇဝႃႈ ၵၢမ်ႇၸႃႇတႃႇၸဝ်ႈႁဝ်း ဢမ်ႇလီၼႆၵေႃႈ လုၵ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်လီၵူႉသူဝ်ႇသေဢၼ် ဢၼ် ၵမ်းလဵဝ်တႄႉ ၵၢမ်ႇၸႃႇတႃႇ ၸဝ်ႈႁဝ်း တေလီၶိုၼ်းမႃးယူႇ”ၼႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၵေႃႈ ယိုၼ်ဝႃႈ“ဢၼ်ၸဝ်ႈၼၢင်းႁဝ်း ဝႃႈၼၼ်ႉ မႅၼ်ႈယူႇလႆ၊ ၸႂ်ႈယူႇ၊ ၶႃႈၵေႃႈ မေႃမႆႈၸႂ်ပူၼ်ႉတီႈၼႃႇ ၵွၺ်း”ၼႆသေ သူတ်ႉၼမ်ႉၼဵင်ႈမၼ်း ႁႂ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ ဝၢင်းၵွၵ်းသေ တူၺ်းမူင်းယၢမ်းၸွမ်ႇထွင်းမၼ်း။“ၶႃႈတေၶဝ်ႈတူင်ႉတၵ်ႉ ၸဝ်ႈပီႈႁဝ်းၵွၼ်ႇ၊ ၶႃႈၵေႃႈ တေလႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ယဝ်ႉ”။ ပၢင်ၵုမ် ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉ တေ တႄႇ 10 မူင်းၵိုင်ႇ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ပေႃးမီး 10 မူင်းယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆ ၸဝ်ႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း ဢွၼ်ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၵႂႃႇတီႈႁွင်ႈၼွၼ်း ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ။ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇလၢတ်ႈ ၼမ်။ ထၢမ်ဝႃႈ“ၶၢဝ်းၼႆႉ သူလူဝ်ႇမိူဝ်းၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁႃႉ၊ ႁဵတ်းသင် မႃးမီးယူႇၼႆႉ”။ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၵေႃႈ တွပ်ႇဝႃႈ“ၸႂ်ႈဢေႃႈ၊ ၶႃႈယင်းတူၵ်းလိုၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ”။ “လီဢိူဝ်ႈ၊ ၵႂႃႇၽႂ်းၽႂ်းလႄႈ”ပၢင်ၵုမ်ဢၼ် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢင်ၵုမ်ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ၶုၼ်ပွင်မိူင်း။မိူဝ်ႈ ၼၼ်ႉ ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် ၶုၼ်ပွင်မိူင်းၼၼ်ႉ ပဵင်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းၶုၼ်ၽွင်းလူင်ယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ပဵၼ် ၶုၼ်ပွင်မိူင်း သႃႇႁူးပၢတ်ႉရႅၼ်ႉသ်။ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ပဵၼ်ပူဝ်ႇၶျႃၵ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်း ၸၼ်ႉမၼ်းပဵင်းၵၼ်တင်း ၸွမ်ၽွင်းလူင်။ ၵူၺ်းၵႃး ၶၢဝ်းၼၼ်ႉ မိူင်းမၢၼ်ႊ ဢမ်ႇပႆႇလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃသေတႃႉ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် မွပ်ႈဢႃႇၼႃႇဝႆႉ ပၼ်တီႈမၢၼ်ႊၶဝ်ယဝ်ႉ ယဝ်ႉလႄႈ သႃႇႁူးပၢတ်ႉရႅၼ်ႉသ် ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းတႄႉ လႆႈတၢင်တူဝ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူင်းသၼ်လွႆတႆး၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်းသေ လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်း ပဵၼ်ၶုၼ်ၽွင်းလူင်ၵေႃႉၼိုင်ႈ။

ပၢင်ၵုမ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ၸတ်းႁဵတ်း တီႈလုမ်းၶုၼ်ၽွင်းလူင်ၶဝ်ၼႂ်းၵၢင်ဝဵင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ။ ၶုၼ် ၽွင်းလူင် ၸိူဝ်းမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ၸမ်း ပူဝ်ႇၶျႃၵ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်း ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ တၶိၼ်ႇမျႃႉ ၾၢႆႇငိုၼ်းတွင်း၊ ဢႅပ်ႇတူႇရႃႇၸၢတ်ႉ ၾၢႆႇပၢႆး ပၺ်ႇၺႃႇ လႄႈ ၶူင်းၵၢၼ်မုၼ်းလႅင်း၊ ဢူးပႃႉဝိၼ်း ၾၢႆႇၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး၊ ဢူးပႃႉၶျူဝ်ႇ ၾၢႆႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇ၊ မၢၼ်းပႃႉၶႅင်ႇ(ယၢင်းၽိူၵ်ႇ) ၾၢႆႇႁႅင်း ၵၢၼ်၊ ဢူးပႃႉၵျၢမ်း ၾၢႆႇၵေႃႇသၢင်ႈ၊ ဢူးဢွင်ႇၸၢၼ်ႇဝေႇ ၾၢႆႇၵၼ်ႊၵူၼ်း၊ ဢူးမျႃႉ ၾၢႆႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လႄႈ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ၾၢႆႇမိူင်း သၼ်လွႆ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢူးသူၺ်ႇပေႃႇ ၵေႃႈမီးဝႆႉၼႂ်းႁွင်ႈပၢင်ၵုမ်။
ပၢင်ၵုမ်တႄႇ မိူဝ်ႈၵၢင်ၼႂ် 10း30 သေ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်း ၾၢႆႇႁွင်ႈၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ ဢူးဢူင်းမွင်ႇၶဝ်ႈမႃးသေ ႁၢႆး ငၢၼ်းဝႃႈၶုၼ်ၽွင်းလူင်မၼ်းဢွၵ်ႇတၢင်းဝႆႉလႄႈ တၢင်တူဝ်ၵူၼ်းလူင်မၼ်းသေ မီးလွင်ႈႁၢႆးငၢၼ်းၼႆယဝ်ႉ။

ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼုင်ႈၶူဝ်းသိုၵ်းသီၶဵဝ်ၸမ်ႉ ပႃးၵွင်ႈၸၢၵ်ႈတွမ်ႇမီႇၵၢၼ်းၸေးမိုဝ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈမႃးၼိူဝ်လုမ်းလူင်။ ၽိူဝ်ႇၽႅဝ် ၽၢႆႇၼႃႈၾၵ်းတူ ႁွင်ႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ဢီးလူမ်ႉၵူၼ်းပႂ်ႉၾၵ်းတူ ၵေႃႉဢမ်ႇမီးၶိူင်ႈယိပ်းသင်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းႁွင်ႈပၢင်ၵုမ်။ ၵူၼ်းယိပ်း ၵွင်ႈသီႇၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢဝ်ၵွင်ႈၸၢၵ်ႈၶဝ် ငႃၸူးၵူၼ်းလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ႁိူတ်းဝႃႈ“ယႃႇလႅၼ်ႈ၊ ယႃႇလုၵ်ႉ”။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပူဝ်ႇၶျႃၵ်ႈဢွင်ႇ သၢၼ်း လုၵ်ႉၸုၵ်းလႄႈ ၵေႃႉပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ ၵူၼ်းယိပ်းၵွင်ႈၶဝ် ၸႂ်ႉ“ယိုဝ်း…ယိုဝ်း…ယိုဝ်း…”ၼႆလႄႈ သဵင်ၵွင်ႈတွမ်ႇမီႇၵၢၼ်းပေႃး ၼၼ်ႈလူင်ၵႂႃႇ။ ၵူၼ်းလူင်ၵမ်ႈပႃႈၼမ်မၢတ်ႇၵွင်ႈတၢႆထင်တီႈၵႂႃႇ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ၵၢမ်ႇလီသေ လွတ်ႈတၢႆ။ ၵူၼ်းယိပ်းၵွင်ႈၶဝ် ႁၢတ်ႇယိုဝ်း မွၵ်ႈ 30 သႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉယဝ်ႉ ၶိုၼ်းႁူၼ်ဢွၵ်ႇမိူဝ်းၵႂႃႇ။ ၽိူဝ်ႇၵူၼ်းၼႂ်းလုမ်းၶဝ် ၼႅတ်ႈလႅၼ်ႈၽႅဝ်မႃးၼႂ်းႁွင်ႈပၢင်ၵုမ် ဢၼ်ဢၢႆႊယၢမ်း မိုတ်းမူဝ်းဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၵူၼ်းလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လူမ်ႉၼွၼ်းဝႆႉၼႂ်းလိူတ်ႈ။ ပူဝ်ႇၶျႃၵ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်း၊ တၶိၼ်ႇမျႃႉ၊ ဢူးရႃႇၸၢတ်ႉ၊ ဢူး ပႃႉဝိၼ်း၊ မၢၼ်းပႃႉၶႅင်ႇ ၶဝ်တႄႉ တၢႆထင်တီႈၵမ်းလဵဝ်။ ဢူးမျႃႉ လႄႈ ဢူးသူၺ်ႇပေႃႇၶဝ်တႄႉ တၼ်းလႅၼ်ႈဢွၵ်ႇႁွင်ႈလႄႈ လွတ်ႈ ၵႂႃႇ။ ဢူးဢွင်ႇၸၢၼ်ႇဝေႇ တင်းဢူးပႃႉၵျၢမ်း တၼ်းဢဝ်တင်ႇၼင်ႈၶႃ လူမ်ႉပႅတ်ႈၵႂႃႇ လွတ်ႈမၢၵ်ႇၵွင်ႈၵႂႃႇ။

လုမ်းၶုၼ်ၽွင်းလူင် တီႈဝဵင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ(တီႈဢၼ် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း လႆႈထုၵ်ႇယိုဝ်းတၢႆ)ဢၼ်လႆႈႁၼ်ယူႇ မိူဝ်ႈလဵဝ်

ၼႂ်းၵႃႊၵူၼ်းလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼင်ႈၼၼ်ႉ ၸမ်တင်းၾၵ်းတူလိူဝ်ပိူၼ်ႈ။ ၸိူဝ်းတိူဝ်ႉမၢတ်ႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း သေ ဢမ်ႇတၢႆၵမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉ ၵိုတ်းၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း လႄႈ ဢူးပႃႉၶျူဝ်ႇ။ တိူဝ်ႉမၢတ်ႇတီႈၵွၵ်းႁူဝ် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း သွင်ၵမ်းသေ တႃႉ ၶတ်းၸႂ်ၸိုၼ်ႇလုၵ်ႉပႆမႃးၸူး ၵူၼ်းၸိူဝ်းၶဝ်ႈမႃးၸွႆႈထႅမ်ၶဝ် ႁင်းမၼ်း။ ငႃတေလူမ်ႉယဝ်ႉလႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉ လႆႈၽႃ ၽိူဝ်းမၼ်းၵႂႃႇ ၼင်ႈဢိင်ၽႃဝႆႉ။ လုၵ်ႉတီႈသူပ်းမၼ်းၸဝ်ႈ လိူတ်ႈလႆလူင်းမႃးတင်းၼမ်သေ ယွၼ်းၵိၼ်ၼမ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် သူင်ႇ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း လႄႈ ဢူးပႃႉၶျူဝ်ႇ ၵႂႃႇတီႈႁူင်းယႃလူင်ယၼ်ႇၵုင်ႇ။ ဢူးပႃႉၶျူဝ်ႇတႄႉ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်ႈဝၢႆးဝၼ်းၼၼ်ႉသေၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းတႄႉ ထိုင်မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 20 ဝၼ်းၸင်ႇ ၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇ။

ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ် ၸဝ်ႈၶုၼ်ထီး လႄႈ ၼၢင်းၸိင်ႇဢူႉ(ႁေႃႁွင်ႇ)သေ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ 1269 လိူၼ်ၸဵတ်းလွင်ႈ 5 ၶမ်ႈ။ မိူဝ်ႈမၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ မီးသိူဝ်တူဝ်ၼိုင်ႈ ၶဝ်ႈတႂ်ႈႁိူၼ်းၾႆး တီႈမၼ်းၵိူတ်ႇ။ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈသႃႇထုၼ်း။ တၢင်းသုင်မၼ်းၸဝ်ႈ မီး 5 ထတ်းပၢႆ 6 ပႅတ်ႇ၊ ၼႃႈမူၼ်းမူၼ်း၊ ႁူဝ်ၽၢၵ်ႇၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈ၊ မိၼ်ႁူယႂ်ႇယႂ်ႇ၊ သႃႇ ၼိူဝ်ႉႁမ်ႉလႅင်ဢိတ်းဢိတ်း၊ ပီးပီးမင်ႈမင်ႈ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈၸူဝ်ႊၶူပ်ႇ ႁႃႈပီႊ လႆႈႁဵၼ်း လိၵ်ႈမၢၼ်ႊ၊ လိၵ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈ တီႈၽူႈမၢႆလူင်လုမ်းတွၼ်ႇၾိင်ႈ လုင်းၸၢမ်ႇၽေႇ။ ဝၢႆး ၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈတီႈႁူင်းႁဵၼ်းလုၵ်ႈလၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ တီႈတူၼ်ႈတီးသေ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသိပ်းယဝ်ႉ လႆႈၵႂႃႇၽိုၵ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈ လုမ်းတွၼ်ႇၾိင်ႈ ဝဵင်းမဵၵ်ႉထီႇလႃႇ ႁူၵ်းလိူၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇၽိုၵ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈ ဝဵင်းမၢၼ်ႈမေႃႇယဝ်ႉ ၸင်ႇမႃးႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈလုမ်း ၶုၼ်လူင်မိူင်းတႆး ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈ 1290 လိူၼ်ပႅတ်ႇမႂ်ႇ 11 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ သိုပ်ႇပုတ်ႈႁၢင်ႈပုတ်ႈႁေႃပဵၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်။ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ ယဝ်ႉ ၸင်ႇသွၼ်ႉမိင်ႈၵူပ်ႉၵူႈ တင်း ၸဝ်ႈၶိၼ်ႇတွင်း ၵေႃႉပဵၼ် ၼွင်ႉယိင်းၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းမိတ်ႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၶဵဝ်သေ မီးလုၵ်ႈလၢင်းသီႇ ၵေႃႉ။ ၸဝ်ႈၶိၼ်ႇတွင်းတႄႉ ၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇ မိူဝ်ႈၵျႃႇပၢၼ်ႇၶဝ် ႁူၼ်ဢွၵ်ႇပၢႆႊမိူဝ်းၼၼ်ႉ။

ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆႉ သူင်ၽုၵ်ႇတူၼ်ႈၽုၵ်ႇမွၵ်ႇ၊ သူင်တူၺ်းလိၵ်ႈ၊ မီးပႃးႁူင်းလၢႆးႁူင်းတူၺ်းလိၵ်ႈႁင်းၵွၺ်း။ ၾၢႆႇၵီႇတသဵင် မူၼ်ႊၵေႃႈပႃးၸႂ်လႄႈ ယၢမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းမႃး။ လိၵ်ႈလၢႆးတႆးၼႆၵေႃႈ ႁဵၼ်းသွၼ်ဢဝ်တီႈ ၽူႈမႆမၼ်း။ ၵူႊဝၼ်း ၵၢင်ၼႂ် 7 မူင်း တေႃႇ 9 မူင်း၊ ၵၢင်ၶမ်ႈ 7 မူင်းတေႃႇ 9 မူင်း၊ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ်သွင်ပွၵ်ႈ၊ ဢဝ်ဢမ်ၸိုၼ်း ၶိတ်ႇမၢႆ ႁူဝ်ၶေႃႈၶၢဝ်ႇ ၼႂ်းလိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇသေ ၸႂ်ႉဢွၼ်ႇၸၢႆးၼႂ်းႁေႃ ၸၢႆးပူႉ လူၼေမၼ်းၸဝ်ႈ။ ပေႃးဝႃႈပဵၼ်ၶၢဝ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆးၼႃ ၸႂ်ႉလူၼေၶိုၼ်းသွင်သၢမ်ပွၵ်ႈ။

ပပ်ႉထမ်းၶရိတ်ႉ ယၢၼ်ႇၼႆၵေႃႈ ယၢမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ။ ပေႃးပဵၼ်ပပ်ႉလိၵ်ႈ ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းဢၼ်ႁူင်းၵၢၼ် ၼၵႃးၼီႇၶဝ် ပိုၼ်ဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ပၵ်း ၸႂ်ပၵ်းၶေႃးသေ လဵပ်ႈႁဵၼ်း။ ပေႃးဝႃႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸူးပိူၼ်ႈၼႆ တႅမ်ႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇသူင်ႇၵမ်းလဵဝ်။ တႅမ်ႈယဝ်ႉဝႆႉၶိုၼ်းၼိုင်ႈ၊ လုၵ်ႉမႃးၵၢင် ၼႂ် ၶိုၼ်းထတ်းတူၺ်း ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ၊ ၵၢင်ၶမ်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈ၊ ယဝ်ႉၸင်ႇထုတ်ႇတႅမ်ႈဢၼ်မႂ်ႇ၊ ဝႆႉထႅင်ႈၶိုၼ်းယဝ်ႉၸင်ႇ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းသေ သူင်ႇထိုင်ပိူၼ်ႈ။ ပေႃးဝႃႈပဵၼ်လိၵ်ႈလမ်ႇလွင်ႈ ဝႆႉသွင်ၶိုၼ်းယဝ်ႉၸင်ႇ လူင်းလၢႆးမိုဝ်း။ မိူဝ်ႈထတ်းလိၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လူတူၺ်းထတ်း တူၺ်း ၵမ်းတူဝ်ၵမ်းတူဝ်။

ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆႉ ၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီၼႆၵေႃႈ ၾၢင်ႉၵႅမ်း။ ဢမ်ႇဝႃႈၾူၼ်တူၵ်း၊ လႅတ်ႇမႆႈ၊ ၼၢႆးႁူင်ႈ၊ လုၵ်ႉၸဝ်ႉၸဝ်ႉသေ ပႆ တၢင်းၵူႊၼႂ်။ ၵႆႉၵႂႃႇလုၺ်းၼမ်ႉ ၼႂ်းၼမ်ႉပွၼ်။ မွၵ်ႈၼိုင်ႈၽႃႇလူင်ႇၵွၺ်းတႄႉ ဢမ်ႇလိုဝ်ႈသေ ၸၢင်ႊလုၺ်းလႆႈ တၢင်းၵႂႃႇတၢင်းမိူဝ်း။ ၾၢႆႇၽတ်ႉတႅၼ်းၼိသ်ႉလႂ်၊ ပူဝ်ႇလူဝ်ႇလႂ်၊ ၶရိတ်ႉၵႅတ်ႉလႂ်၊ ႁေႃႇၵီႇလႂ်ၵေႃႈ ယၢမ်ႈလဵၼ်ႈ။ ပေႃးပိတ်ႉမၢၵ်ႇၼင်လွမ်ႈၼႆ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ တီႈပႂ်ႉၵူဝ်း လႄႈ ပိတ်ႉပိၵ်ႇသၢႆႉ။ ပေႃးၶၢဝ်းၵတ်း ၵၢင်ၼႂ် ၵႆႉဢၢပ်ႇတီႈၼမ်ႉပုင်ႇ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ်သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈၵမ်းသွင် တေႃႉ ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ် တီႈပၢၼ်းတၢပ်ႈလွႆသေ ၵေႃႇသၢင်ႈပၼ် ႁူင်းယႃလင်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းပဵၼ်ၸၢင်ႊၶိုၼ်ႈယူတ်းယႃလႆႈ 60 ၵေႃႉၼၼ်ႉ။ (ပဵၼ်ႁူင်းယႃမိူင်းပွၼ် မိူဝ်ႈလဵဝ်ယဝ်ႉ)။

ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း+ၼၢင်းမေး+လုၵ်ႈလၢင်းၸဝ်ႈ

ပေႃးၵၢင်ၼႂ်လုၵ်ႉပႆတၢင်း၊ ၶဝ်ႈၸွပ်ႇတူၺ်း ၵႃႊၶၼ်ၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ပိူၼ်ႈၶၢႆၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ သင်ဝႃႈ ၼမ်လူၼ်ႉပူၼ်ႉလိူဝ်ၸိုင် မူၼ်ႉ မႄးမၵ်းမၼ်ႈပၼ် ႁႂ်ႈထုၵ်ႇ။ ပေႃးမီးတၢင်းလူႇတၢင်းတၢၼ်း တၢမ်တူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇၸၢႆႇၵၢတ်ႇ။ ပေႃးပွႆးလိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်း၊ ပွႆးလိူၼ် သီႇတၢမ်တူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၢမ်းၼႃႈ တူမ်ႈႁူင် ၵၢပ်ႈသွမ်း သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ။ ပေႃးၵႂႃႇတူၺ်းပွႆးၵေႃႈ ၵႆႉၵႂႃႇယူႇၶူၼ်းတူၺ်းၸွမ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ ၼႃးပၢင်ႇၶဝ်ၵွၺ်း။ ပေႃးတေဢွၵ်ႇတၢင်း ၵႂႃႇၵၼ်ႇတေႃး ၶုမ်ပႃႇႁဵဝ်ႈပေႃႈမႄႈ၊ ၵၼ်ႇတေႃးသြႃႇၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼပ်ႉထိုဝ် ယဝ်ႉ ၸင်ႇဢွၵ်ႇတၢင်း။
ပႃႇၵျႃႇဝႃႇ၊ တိင်ႇတုမ်းဝႃႇ သူင်ႇတွႆႇတိုင်ႈ။ လၢႆးၵေႃႈၶႅၼ်။ ပေႃးထိုင် ၶၢဝ်းသွၼ်းၼမ်ႉသၢင်းၵႅၼ်ႇ ၵႆႉၵႂႃႇၽိုၵ်းလၢႆး တီႈဝၢၼ်ႈ။ ၵၢၼ်လဵင်ႉလူတူဝ်သတ်းၼႆၵေႃႈ ၸႂ်ႉလၢႆးတၢင်းၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်သေ လဵင်ႉလူ ၸၢင်ႉ၊ မႃႉ၊ ဝူဝ်း၊ ၵႂၢႆး။ မၢၵ်ႇၸွၵ်း၊ မၢၵ်ႇဢူဝ်း၊ မၢၵ်ႇမူင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈၽုၵ်ႇတင်းၼမ်။ ၼႂ်းၵႃႊၸဝ်ႈၾႃႉတႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဝႄႈ လဝ်ႈ၊ ယႃႈ၊ ပူႉၵူႊပိူင်ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းတင်းလၢႆ ထတ်းႁၼ်ဝႃႈ ၼႂ်းၵႃႊၸဝ်ႈၾႃႉတႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်းၼႆႉ ၸမ်ၸႂ်တင်းၵူၼ်းမိူင်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈၼႆယူႇ ယဝ်ႉ။

လုၵ်ႉတီႈဢဝ်မႃးႁဵတ်းပဵၼ်ပပ်ႉ – သႅၼ်ပၢႆး သွႆႉ(2)၊ မၢႆ(11) ၼႃႈလိၵ်ႈ(11-16) (သွႆႈသႅင်ဢၢႆ/တႅမ်ႈ)

လိူၼ်တႆး

(ပိၼ်ႇတႅမ်ႈပဵၼ် Unicode)03/July/2017